تهران

شهر تهران مرکز استان تهران و پایتخت ایران است. ردپای فرهنگ‌های پیش‌ازتاریخ در گوشه و کنار استان دیده می‌شود. کاوش‌های باستان‌شناسی نشانگر مسکونی بودن این دشت کمینه از چرخه عصر آهن بوده است. در روزگار ساسانی که کیش زرتشتی در ری رواج داشت چندین آتشکده بزرگ در بالادست و پایین‌دست تهران ساخته شد. آتشگاه قصران دریکی از بلندی‌های توچال قرار داشت. (آتشگاه قصران در مرز میان آهار و شهرستانک قرار دارد). تهران تا پیش از سده شش هجری قمری روستایی دارای باغ‌ها و درختان و فرآورده‌های خوب در شش کیلومتری شهرری بود. تاپیش از مغول این قریه مانند دیگر قراء ری تحت فرمانروایی خوارزمشاهیان بود. پس تاخت‌وتاز مغول و زمین‌لرزه‌های ری تهران کم‌کم از شکل روستا بیرون‌شد و تبدیل به شهرکی با چهار امامزاده (زید، یحیی، اسماعیل، سید نصرالدین) و چند بقعه متبرکه بود. این رویه تا دوره صفوی ادامه داشت که در این روزگار شاه‌طهماسب که برای زیارت حضرت عبدالعظیم و امامزاده حمزه به ری رفت‌وآمد داشت قریه آباد تهران را برای شکار و اقامت برگزید او در سال نهصد و شصت‌ویک هجری قمری پیرامون تهران صد و چهارده برج (جنوب چهل برج، شمال سی‌ویک برج، غرب بیست و دو برج شرق بیست‌ویک برج) به شماره سوره‌های قرآن بنا کنند و در هر دژ آیه‌ای از قران برای تبرک پنهان کنند. تهران از دارای دروازه بود (از شمال دروازه شمیران ورودی کنونی پامنار، از جنوب دروازه اصفهان یا دروازه عبدالعظیم در بازار عباس‌آباد خیابان مولوی، در غرب دروازه قزوین ورودی بازارچه قوام‌السلطنه، از شرق دوازه دولاب خیابان ری) شاه اسماعیل دو نیز به تهران توجه ویژه داشت و تا حمله افغان‌ها این روند ادامه داشت. در زمان یورش افغان‌ها تهران از شهرهای مقاوم در برابر آنان بود پس از کشمکش‌های فراوان تهران به دست افغان‌ها افتاد آن‌ها وارد ارگ تهران شدند و دروازه‌ای روی خندق شمال ارگ ساختند. در دوره سرداری نادر افغان‌ها مجبور به ترک تهران شدند د ر دوره پادشاهی نادر تهران برای او اهمیت ویژه یافت به‌گونه‌ای که ولیعهد را به حکومت تهران گمارد. با چیرگی کریم‌خان زند بر محمد حسن خان قاجار و فتح تهران در سال هزار و صد و هفتادودو تهران رونق تازه گرفت و دو محله چال میدان و عود لاجان شکل گرفت و بیشترین جمعیت را درخود جای داد کاروانسراها و دکان‌ها نیز در بخشی متمرکز شد و بازار تهران شکل گرفت. درگیری‌های کریم‌خان با محمد حسن خان و پشتیبانی ترکمن‌ها از او باعث شد پایتخت از تهران به شیراز انتقال پیدا کند. اهمیت تهران از این زمان بیشتر شد و در پایان روزگار زندیان چهره شهری به خود گرفت. در سال هزار و دویست آغامحمدخان در تهران تاج‌گذاری کرد و این شهر را به پایتختی برگزید و آن را دارالخلافه نامید. از زمان خلافت آغا محمد خان تنها کاخ مرمر به‌جای مانده پس از او فتحعلی شاه سازه‌ها و عمارت های بسیاری مانند تخت مرمر، مسجد شاه، مسجد عزیز الدوله، مدرسه مروی، باغ نگارستان در تهران ساخته شد و بسیاری از اراضی داخلی به خانه، قصر، بناهای دولتی و سفارتخانه تعلق گرفت. در دوره محمدشاه آوردن آب کرج به تهران گسترش چشمگیری برای این شهر به ارمغان آورد. در همین زمان دروازه دیگری به نام محمدیه در میدان اعدام ساخته شد و دروازه‌ای که افغان‌ها در باب همایون ساخته بودند بازسازی شد. در روزگار ناصری جمعیت تهران به صد و پنجاه هزار رسید و ناصرالدین‌شاه صدر اعظم و میرزا عیسی وزیر را کارگزار آماده کردن نقشه تهران کرد با درایت امیرکبیر و سامان‌دهی بایسته او محله ارگ گسترش و سازه‌های تازه در آن ساخته شد و بازار شکل نهایی خود را یافت. در دوره پهلوی جمعیت شهر رو به فزونی گذاشت و شهرداری بدون توجه به ارزش تاریخی باروها و دروازه‌ها آن‌ها را ویران کرد ولی محله‌های پیرامون آن‌ها باقی ماند از محله‌های بجا مانده می‌توان چال میدان، سنگلج، خانی‌آباد، گود زنبورک‌خانه، پاچنار، دروازه قزوین و عود لاجان را نام برد ساختمان‌ها و تأسیسات بانک ملی (از آن میان ساختمان صندوق بانک ملی ایران)، وزارت امور خارجه، شهربانی کل کشور، ایستگاه راه‌آهن، دانشگاه تهران، ایستگاه فرستنده رادیو تهران، باشگاه افسران و چند بیمارستان مربوط به این دوره می‌باشد. پس از انقلاب دگرگونی‌های چشمگیری در تهران انجام شد و عواملی از جمله جنگ ایران و عراق و چالش جنگ‌زدگان، یکجایی همه امکانات آموزشی و بهداشتی، درمانی و رفاهی در تهران زمینه‌های گسترش بی‌رویه جمعیت در این شهر گردید. تهران مرکز همه وزارتخانه‌ها و اداره‌ها و بیشتر جایگاه‌های علمی کشور است؛ و هم‌اکنون نمایندگی‌های سیاسی بیش از نود کشور جهان در تهران جای گرفته است. از مناطق دیدنی تهران می‌توان به موزه ایران باستان، کتابخانه ملی، مجموعه کاخ‌های پیشین، بوستان‌ها و فضای سبز و موارد دیدنی دیگر نام برد.

[caption id="attachment_6407" align="aligncenter" width="1501"] نقشه کرشیش و عبدالغفار[/caption]

 

جاذبه های گردشگری تهران

 

کاخ گلستان

کاخ گلستان نامی است که در میان جاذبه‌های تهران می درخشد و در فهرست میراث فرهنگی یونسکو نیز جای دارد. بیشتر مردم این مجموعه را اثری از دوره قاجار می‌دانند؛ ولی تاریخ آن به سال‌های بسیار دورتر بازمی‌گردد. کاخ گلستان با پیشینه‌ای بیش از چهارصد و چهل سال یکی از منحصربه‌فردترین مجموعه‌های تاریخی ایران به شمار می‌رود و با زیبایی‌هایش دل از هر بیننده‌ای می‌برد. ناصر نجمی در کتاب «طهران در عهد ناصری» می‌نویسد که به دلیل قرار گرفتن این مجموعه در باغ یا گلستان و وجود باغچه‌ها و خیابان‌های دراز با درختان چنار و سرو نامش را گلستان گذاشته‌اند. موزه های مجموعه عبارتند از: عمارت تخت مرمر (قدیمی‌ترین بنای تاریخی کاخ گلستان) خلوت کریم خانی (گوشه شمال غربی محوطه کاخ گلستان)، موزه نگارخانه (شامل تابلوهای نقاشی ایرانی متعلق به دوره قاجار)، موزه مخصوص (شامل اشیاء اهدایی به پادشاهان قاجار)، کاخ اختصاصی (شامل تالارهای: سلام، آینه، عاج، ظروف و برلیان)، موزه حوضخانه (شامل تابلوهای نقاشی اروپایی متعلق به دوره قاجار)، عمارت شمس العماره (مرتفع ترین بنای کاخ گلستان، دوره ناصری)، عمارت بادگیر (بنائی مربوط به دوره فتحعلیشاه با تزئینات ومعماری)، موزه عکس خانه (حوضخانه عمارت بادگیرشامل عکس های قاجار)، عمارت الماس (بنائی مربوط به دوره فتحعلیشاه با تزئینات ومعماری) موزه مردم شناسی. ساعت بازدید کاخ گلستان در بهار و تابستان از ساعت 9:30 تا 18:30(فروش بلیت شش‌ماهه نخست سال تا ساعت 17:30) و در پاییز و زمستان: از ساعت 9 تا 18:30(فروش بلیت در شش‌ماهه دو سال تا ساعت 17:30) است. دسترسی به کاخ گلستان از ایستگاه‌های متروی میدان پانزده خرداد (میدان ارگ) و میدان امام خمینی (میدان توپخانه) است. پایانه‌های اتوبوس‌رانی میدان امام خمینی و قورخانه نیز برای این منظور در دسترس می‌باشند. خاطرنشان می‌گردد آمدوشد وسایل نقلیه در خیابان‌ها و محدوده منتهی به کاخ گلستان (باب همایون - صوراسرافیل- داور - سبزه‌میدان) ممنوع می‌باشد. نشانی: تهران، خیابان پانزده خرداد، بَر شمالی میدان ارگ، کاخ گلستان

 

 

شمس العماره  بنایی افراشته در پایتخت به سال ۱۲۸۳ ق ساخته می‌شود. بنایی که ناصرالدین شاه پیش از سفر به فرنگ، دستور ساختش را به دوستعلی خان معیرالممالک (نظام الدوله) می‌دهد و چنین پیداست که قصدش دیدن مناظر اطراف بوده است. این بنا، با پنج طبقه و دو برج بلند که از هر مکانی در دارالحکومه قابل‌مشاهده بود، در سمت شرقی ارگ سلطنتی و در مجاورت عمارت بادگیر ساخته می‌شود.  شمس‌العماره بعدها، با ایجاد دگرگونی عمده در بنا، کاربردی چندگانه همچون برگزاری مراسم سلام‌های خاص، پذیرایی از میهمانان، ملاقات با سفرا، تلگراف‌خانه و تلفنخانه شخصی شاه [دریکی از دو اتاق گوشواره‌ی شمس‌العماره] و … پیدا می‌کند. در تمام کتب تاریخی سال احداث این بنا را ۱۲۸۴ ق ذکر کرده بودند که با تلاش استاد عباس خاکسار و شناسایی آرایه خطی در مخازن کاخ گلستان ؛ پس از اثبات تعلّق آن به شمس‌العماره، تاریخ ساخت آن به سال ۱۲۸۳ ق تصحیح‌شده است.

خیابان سی تیر در خیابان امام خمینی خیابان سی تیر قرار دارد و تنها خیابانی در جهان است که مسجد، کنیسه، کلیسا و آتشکده در یک خیابان قرار دارد این خیابان شب‌هنگام تبدیل به خیابان غذا می‌شود.

 

خانه امام جمعه در چارچوب بافت تاریخی تهران در خیابان ناصرخسرو (ناصری سابق) روبروی وزارت دارائی در کوچه امام جمعه قرارگرفته است. محله‌ای که این خانه در آن واقع‌شده درگذشته‌های دور به نام محله عود لاجان شهرت داشته است و تکیه دولت سابق هم در همین محله و با اندکی فاصله از خانه امام جمعه قرار داشته که امروزه نشانه‌های معماری آن نابودشده است. پیشینه این سازه به دوره قاجاریه و به سال‌های هزار و دویست و هشتاد هـ. ق تا هزار و سیصد هـ. ش می‌رسد و در تاریخ بیست‌وشش آبان هزار و سیصد و هفتادوپنج در فهرست آثار ملی ثبت گردید. خانه «امام جمعه» باقی‌مانده از نیمه دو سده سیزده هجری قمری است. نشانی: تهران، خیابان ناصر خسرو، کوچه امام جمعه، پلاک سی و هفت

کاروانسرای خانات

کاروانسرای خانات یکی از اماکن تاریخی و گردشگری تهران است که در بالادست میدان شوش، جنوب چهارراه مولوی، میدان امین السلطان، خیابان صاحب جمع قرار دارد. ساخت کاروانسرای خانات را با توجه به ویژگی‌های معماری به پایان روزگار ناصرالدین‌شاه قاجار و سال‌های نزدیک هزار و دویست و شصت‌ویک هجری شمسی نسبت داده‌اند. هرچند از تاریخ درست‌ساخت سازه گزارشی در دست نیست ولی در نقشه تهران نیز که در سال هزار و دویست و هفتاد هجری شمسی به دست نجم‌الملک آماده‌شده است، سازه کاروانسرا وجود دارد. کاروانسرا در همسایگی راه برون‌شهری تهران یعنی جاده حضرت عبدالعظیم بنا شد که آن زمان بیرون بافت تهران قرار داشته است. تا میانه‌های سلطنت ناصرالدین‌شاه تهران هنوز در حصار صفوی، محصور بود و در این زمان دیوار کهن تهران نابود و بارو تازه ناصری گرداگرد آن ساخته شد و بدین‌سان بَر جنوبی حصار از خیابان مولوی به خیابان شوش تغییر کرد و با گسترش شهر، کاروانسرای خانات به درون شهر تهران افتاد. زمین‌های آن چارچوب در سال‌های پایانی دوره ناصری تا پایان قاجار به امین‌السلطان، صدر اعظم پادشاهان ناصرالدین‌شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه تعلق داشت. کاروانسرای خانات در همین زمین‌ها و بَر شرقی میدان امین السلطان ساخت‌وساز شده بود.

 

کاخ موزه سعد آباد

کاخ سعدآباد در کوهپایه‌های توچال و دره دربند تهران با گستره‌ای نزدیک صد و ده هکتار قرارگرفته است. سعدآباد از هجده کاخ کوچک و بزرگ از دوره‌های قاجاریان و پهلوی برپاشده است. کاخ سعدآباد از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب دره، از مغرب با ولنجک و از جنوب با تجریش، همسایگی دارد. این مجموعه با داشتن هجده کاخ متعلق به دوره‌های قاجار و پهلوی و با داشتن هشت ورودی و همچنین جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌ها یکی از بزرگ‌ترین و برجسته‌ترین مجموعه موزه‌های ایران و تهران است. بخش سعدآباد در دوره قاجار محل استقرار و سکونت تابستانی و ییلاق شاهان این سلسه بوده ولی پس از کودتای سه اسفند هزار و دویست و نودونه، این بنا توسط رضاخان، از ابوالفتح سردار اعظم به مبلغ چهارصد هزار تومان خریداری شد. تمامی این مجموعه پس از انقلاب اسلامی تبدیل به موزه شد. برخی از عمارت‌ها به شکل کاخ‌موزه، همان‌طور که بود مانند کاخ ملت و کاخ سبز به نمایش گذاشته‌شده است و برخی دیگر با توجه به ویژگی بنا، تبدیل به موزه شدند. بیست بنا و کاخ کوچک و بزرگ از دوره‌های قاجاریه و پهلوی در مجموعه کاخ‌های سعدآباد وجود دارند که عبارت‌اند از: کاخ احمدشاهی، کاخ شهوند (کاخ‌موزه سبز)، کاخ سفید (کاخ‌موزه ملت)، کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی پیشین در حال حاضر در اختیـار نهاد ریاســت جمهوری)، کاخ اسود (سیاه)، موزه هنرهای زیبا، کاخ شمس (موزه هنر و مردم)، کاخ اشرف (موزه ظروف سلطنتی)، کاخ غلامرضا (موزه سلاح‌های دربار)، کاخ ملکه مادر (ســــاختمان جمهوری)، کاخ احمدرضا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، ساختمان عبدالرضا (در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، کاخ بهمن پهلوی پسر غلامرضا، کاخ شهرام پسر اشرف (موزه نظامی)، کاخ فریده دیبا (موزه نگارستان)، کاخ قدیم ولیعهد رضا پهلوی (موزه استاد بهزاد)، کاخ جدید ولیعهد رضا پهلوی (موزه دفینه سابق و در اختیار نهاد ریاست جمهوری)، کاخ فرحناز و علیرضا فرزندان محمدرضا شاه (موزه میرعماد)، کاخ لیلا پهلوی (مرکز هدفمندی برنامه‌ریزی کودکان و نوجوانان) محل اسکان رضاشاه به همراه همسر چهارمش ملکه عصمت (موزه استاد فرشچیان)، کالسکه خانه و استراحتگاه سورچی‌ها متعلق به دوره قاجار (موزه برادران امیدوار)، ساختمان گارد جاویدان (موزه اسناد و آلبوم های سلطنتی)، آشپزخانه ویژه کاخ سفید (موزه آشپزخانه سلطنتی)، ساختمان تیمسار کسرایی (موزه آب) در نظامیه که رضاشاه بیشتر از آن برای ورود به سعدآباد استفاده می‌کرد. در زعفرانیه، در خیابان دربند که محمدرضا شاه بیشتر از این در وارد کاخ می‌شد، در میدان دربند، دو در جعفرآباد، در رودخانه، در کاخ سفید درب‌های مجموعه سعدآباد هستند. ساعت بازدید از موزه در نیمه یک سال از 9 تا 18:45 و در نیمه دو سال از 9 تا 17 است. همچنین ساعت کار باجه فروش بلیت‌ها در نیمه یک سال از 9 تا 17 و در نیمه دو سال از 9 تا 16 است. نشانی: تهران، خیابان ولیعصر، خیابان شهید فلاحی (زعفرانیه)، انتهای خیابان شهید کمال طاهری

بازار و تکیه تجریش

بازار تجریش تهران بازاری سرپوشیده در میدان تجریش است که در کنار حرم امام زاده صالح قرار، یکی از بازارها و مراکز خرید سنتی و جاذبه های گردشگری تهران است که در شمال شهر و در منطقه شمیرانات قرارگرفته است. بازار تجریش تهران بین سیصد تا هفتصد متر طول دارد و با بیش از چهارصد باب مغازه و حجره یکی از مراکز خرید قدیمی و مهم منطقه به شمار می رود. در مورد تاریخچه و تاریخ ساخت این بازار گمانه زنی های زیادی وجود دارد. در برخی منابع آمده است که تاریخ ساخت بازار تجریش تهران به هفتاد سال پیش بر می‌گردد. با این حال کسبه قدیمی بازار معتقدند که بازار تجریش تهران قدمتی بسیار بیشتر و حدودا صد و پنجاه ساله دارد. البته برخی از سازه هایی که در این راستا وجود دارد قدمتی به مراتب بیشتر هم دارند. یکی از این مکان ها تکیه بزرگ تجریش است که گفته می‌شود از دویست و بیست سال پیش و پیش از ساخت بازار تجریش تهران در این مکان وجود داشته است. تعزیه های تکیه تجریش آن قدر شهرت و قدمت دارد مراسم تعزیه خوانی در تکیه بزرگ تجریش به‌عنوان میراث معنوی به ثبت رسید. معماری تکیه تجریش از جمله نکات برجسته و قابل توجه در مورد این مکان است. تکیه تجریش یک فضای میانی دارد و ساختمانی دو طبقه آن را در بر گرفته است. در بخش غربی تکیه یک مغازه بزرگ وجود دارد که چندین دهنه دارد و ارتفاع آن هم بیشتر از سایر مغازه هاست و به آن شاه نشین گفته می‌شده است. همچنین، پنج باب مغازه در ضلع شمالی و چهار باب مغازه در ضلع جنوبی و شرقی ساخت شده است. طبقه بالای ساختمان در ایام محرم به محل برگزاری مراسم مذهبی تبدیل می‌شود، با این حال در سایر مواقع استفاده تجاری دارد. سقف تکیه بزرگ تجریش در قدیم توسط ستون های بزرگ چوبی نگه داشته می‌شد که امروزه ستون های فلزی جایگزین ستون های چوبی و قدیمی‌شده اند.

برج آزادی

برج آزادی که پیش از انقلاب هزار و سیصد و پنجاه‌وهفت ایران، به نام برج شهیاد شناخته می‌شد، اصلی‌ترین و یکی از نمادهای شهر تهران است و کم‌وبیش در همه جای جهان ایران را با این نماد می‌شناسند و در سال هزار و سیصد و چهل‌ونه خورشیدی، به دست حسین امانت، معمار ایرانی طراحی و به دست مهندس محمد پور فتحی ساخته شد. عماری برج، آمیزه‌ای از معماری هخامنشی، معماری ساسانی و معماری اسلامی است. در محوطه زیرین برج، چندین تالار نمایش، نگارخانه، کتابخانه و موزه قرار دارد.

بازار تهران

بازاری سرپوشیده و بسیار قدیمی است. پیشینه بازار تهران به روزگار صفویان برمی‌گردد. نخستین بناهای بازار در زمان شاه‌طهماسب صفوی ساخته‌شده و به‌مرور زمان به شماره مغازه‌ها و سراهای بازار افزوده‌شده است. از زمان ناصرالدین‌شاه ولی بازار با ساخت ورودی منحصربه‌فرد و با معماری مشخص، رنگ و بوی تازه‌ای گرفت و نقش ارزشمندتری در چگونگی اقتصادی و اجتماعی تهران بازی کرد. با گسترش بازارچه و راسته‌های گوناگون و همجواری تجار و علمای دینی مسجد بازار، فرهنگ و مذهب نیز وارد بازار شد. بازار بزرگ، بازار امیر، بازار عباس‌آباد، بازار زرگرها، بازار کفشگرها، حمام چال، مزینی، بازار زید، پاچنار، فراش‌باشی (نظام)، کبابی‌ها، باقر پور، بازار درودگرها، حضرتی، نوروز خان، بازار مسجد جامع، بازار بین‌الحرمین، چهارسوق، خیاط‌ها، احمدی (حاجی ابوالفضل)، غریبان، منوچهر خانی از گذرگاه‌های اصلی مسقف بازار تهران است. بازار تهران در میان خیابان‌های مولوی در جنوب، مصطفی خمینی در شرق، پانزده خرداد در شمال و خیام در غرب قرار دارد.

خانه حسین خداداد بنایی قدیمی و دو طبقه ست که کم‌وبیش هشتاد سال پیشینه دارد. پیشینه این باغ به دوره محمدشاه و ناصرالدین‌شاه برمی‌گردد. این خانه پیش از تبدیل شدن به موزه در مالکیت حسین خداداد بود و به علت اینکه در این موزه سیر تحول ساعت نمایش داده می‌شود، به نام تماشاگه (موزه) زمان شهره شده است. در حال حاضر نزدیک چهارصد اثر با موضوع «زمان» همچون انواع ساعت‌های نخستین، ساعت‌های لوکس قدیمی، ابزار ساخت و تعمیر ساعت و مواردی مربوط به سالنامه و مفهوم زمان در این موزه به نمایش گذاشته شده است. در محوطه این تماشاگه ساعت‌های نخستین مانند ساعت آفتابی، ساعت شنی، ساعت آبی و ساعت سوختی قرارگرفته‌اند. در درون ساختمان نیز ساعت‌های مکانیکی دیواری، رومیزی، جیبی و مچی قرارگرفته‌اند. همچنین بخشی از بنا به اسنادی درباره گاه‌شماری جلالی و پیشینه آن در ایران اختصاص یافته‌است. این خانه در ولی عصر ابتدای زعفرانیه (سرلشگر فلاحی) نبش چهارراه پرزین شماره دوازده قرار دارد.

عمارت کاظمی مربوط به روزگار قاجار است. تاریخچه این بنا به دوره میرزا سید کاظم، پسر میرزا هدایت الله تفرشی در دوره اولین پادشاهی محمدشاه قاجار برمی‌گردد. در زمان ناصرالدین‌شاه از میرزاهای ستورگاه شاهی بود؛ در روزگاری که ناصرالدین‌شاه رهسپار سفر خراسان شد او همراه اسطبل و لشکرگاه شاه بود، در میان راه به پایه مستوفی گری اسطبل ملقب گردید. کاظمی‌های تهران و تفرش منتصب به وی می‌باشند. از سید کاظم تفرشی، مسجد و مدرسه‌ای زیبا در خیابان ری، نبش کوچه‌باغ پسته بک به یادگار مانده است. این سازه در خیابان پانزده خرداد به سمت کوچه امامزاده یحیی درگذر کناری ابوالقاسم شیرازی قرار دارد.

دارُالفُنون نام بنیادی بود که در سال هزار و دویست و سی خورشیدی (هزار و هشتصد و پنجاه‌ویک میلادی) به ابتکار میرزا تقی خان امیرکبیر در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار برای آموزش دانش‌ها و فنون جدید در تهران تأسیس شد. دارالفنون را می‌توان نخستین دانشگاه در تاریخ مدرن ایران دانست. در نوشته‌های ایرانی تا دیر زمانی همه دانشگاه‌های خارجی را دارالفنون می‌خواندند. شکست ایران در جنگ ایران و روس جرقه‌های نخستین ساخت مدرسه دارالفنون را زد. یکی از دلایل اصلی شکست ایران در این جنگ، آگاهی کم از دانش روزگار بود. به همین دلیل امیرکبیر در سال هزار و دویست و چهل‌وچهار قمری که به روسیه سفرکرده بود، از مدرسه‌های نوین و بنیادهای علمی روسیه دیدن کرد و برآن شد مدارس علوم جدید را در تهران پایه‌گذاری کند. ناصرالدین‌شاه با راه‌اندازی دارالفنون موافقت کرد و میرزا رضا مهندس باشی، مهندسی مدرسه را بر دوش گرفت. دارالفنون در خیابان ناصری یا همان ناصرخسرو قرار دارد. درب ورودی در آغاز در خیابان الماسیه قرار داشت که بعداً به خیابان ناصرخسرو انتقال یافت. اگرچه امیرکبیر بنیان‌گذار مدرسه دارالفنون بود، ولی افتتاحیه مدرسه بدون حضور او و با حضور صدراعظم تازه آقاخان نوری برگزار شد.

 خانه مقدم خانه و موزه مقدم بنایی تاریخی مربوط به اواخر دوره قاجار در تهران است که منزل مسکونی خاندان احتساب‌الملک و مقدم‌ها بود و اکنون دیرینکده اشیای تاریخی است. موزه و خانه مقدم در آغاز، عمارتی بزرگ و مجلل و محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب‌الملک از صاحب‌منصبان نامدار دربار قاجاریان و رئیس اداره احتسابیه تهران و وزیر مختار ایران در برن سوئیس، بوده که بعدها در اختیار فرزندش، محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران قرار می‌گیرد. از ویژگی‌های بارز این دیرینکده همگون بودن نسبی فضای معماری با آثار تاریخی موجود در آن است. فضایی که با گستره‌ای برابر با دو هزار و صد و هفده مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است. خانه مقدم از زیباترین خانه‌های تهران در خیابان امام خمینی (سپه)، بین خیابان‌های ولیعصر و شیخ هادی، کنار بانک ملت، شماره دویست و چهل‌ونه قرار دارد.

عمارت مسعودیه

عمارت مسعودیه یک ساختمان تاریخی مربوط به روزگار قاجار است که در تهران، میدان بهارستان قرار دارد. باغ نگارستان در سال هزار و دویست و بیست‌ودو هجری قمری ساخته شد و سر در باغ یک بنای اصلی که در مرکز باغ قرار داشت متصل می‌شد. در جنوب جلوخان باغ نگارستان، باغ نظامیه ساخته شد. این باغ در هزار و دویست و نود هجری قمری توسط ظل‌السلطان خریداری شد و سپس باغ مسعودیه و بنایش به آن افزون شد. عمارت مسعودیه، این ارزشمندترین ساختمان ظل‌السلطان در محله دولت تهران در سمت غربی عمارت نظامیه، در زمینی با گستره نزدیک چهار هزار متر مربع و به معماری و سرکارگری رضا قلی‌خان (سراج الملک) در سال هزار و دویست و نودوپنج هجری قمری بنیاد نهاده شد. بر پایه مستندات باقی‌مانده، این باغ دارای دو بخش بیرونی و اندرونی می‌شد که در حال حاضر چیزی از بخش اندرونی آن باقی نمانده است. قسمت بیرونی مجموعه فعلی، باغ عمارت مسعودیه را تشکیل می‌دهد. در این باغ در حال حاضر هفت ساختمان وجود دارد که به‌وسیله میان سراهایی به یکدیگر هم‌بند شده‌اند. عمارت دیوان‌خانه، عمارت سفره‌خانه و حوض‌خانه (وجه‌تسمیه آن بر حسب قرینه‌ای است که در کاخ گلستان و در همسایگی تالار سلام کاخ موزه و تالار آیینه است)، عمارت و حیاط سید جوادی، عمارت حیاط مشیری، عمارت و حیاط خلوت، عمارت سردر پیاده‌رو، عمارت سر در کالسکه‌رو، باغ دیوان‌خانه و بناهای دوره پهلوی. عمارت مسعودیه در میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان واقع‌شده است.

خانه قوام الدوله که از آن بانام خانه وثوق هم شناخته می‌شود، یکی از عمارت های تاریخی و زیبا در دل تهران است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این سازه در سال هزار و دویست و پنجاه‌وسه هجری قمری یا هزار و دویست و یازده هجری شمسی، در زمان محمدشاه قاجار برای یکی از صاحب منصبان روزگار قاجاریان به نام میرزا محمد قوام الدوله آشتیانی ساخته شد. آراستگی و تقارن موجود در خانه است که پوشیده شده از آجر و چوب است، همچنین هنگام تماشای بنا، دو بادگیر قرینه در بالای بام خانه از ویژگی‌های جذاب این سرای قدیمی است. خانه قوام الدوله در خیابان سرچشمه، خیابان امیر کبیر، کوچه میرزا محمود وزیر (علیرضا جاویدی)، شماره صد و هفت واقع‌شده است.

باغ و عمارت عین الدوله این سازه مربوط به اواخر روزگار قاجار و اوایل پهلوی یک است و معماری آن‌هم به شیوِه معماری روزگار قاجار انجام‌شده است. این باغ-عمارت، محل اقامت ییلاقی «عین‌الدوله» وزیر سه دورهٔ حساس تاریخی در روزگار قاجار بوده است و کم‌وبیش هم‌زمان با تغییر حکومت از قاجار به پهلوی به محل سکونت همیشگی خانواده هروی «بصیر الدوله» تبدیل شد. این مکان، در زمان احداث (میان‌سال‌های هزار و سیصد و سی تا هزار و سیصد و ده هـ. ق) دربرگیرنده یک ساختمان تشریفاتی، استخری بزرگ و باغ‌های بسیاری در گوشه و کنار بود. در سال هزار و سیصد و هفتادوشش هـ. ش در حالی که از سال‌ها پیش ویران و متروک‌شده بود، شناسایی شد و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. در حال حاضر نگارخانه برگ در عمارت عین الدوله برپا است. بازدید از فضای بیرونی عمارت همه‌روزه به‌جز جمعه‌ها و روزهای تعطیل از ساعت هشت صبح تا چهار بعدازظهر امکان‌پذیر است. این بنا در خیابان پاسداران، خیابان شهید کاظم موسوی، میدان هروی، خیابان شهید وفامنش، خیابان شهید جمالی، شماره هفده قرار دارد.

عمارت باغ فردوس

باغ فردوس یکی از خانه‌های ارزشمند و تاریخی در بخش شمیرانات تهران و دریکی از محله‌های قدیمی بخشی به همین نام قرار دارد که از هنگام دودمان قاجار تا به امروز به‌جامانده است و از سال هزار و سیصد و هشتادویک به‌عنوان موزه سینما مورد بهره‌برداری قرار گرفت. گستره باغ بیست هزار متر مربع و عمارت آن در سه طبقه و زیرزمین با زیربنای هزار متر مربع بنانهاده شده است. شیب زمین آن از شمال غربی به جنوب شرقی است و تندی این شیب به‌اندازه‌ای است که کف طبقه یک ساختمان با بخش جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم سطح است. عمارت باغ فردوس پر است از گچ‌بری‌های زیبا. ستون‌هایی گرد و قطور که دورتادورش با گچ‌بری‌هایی هنرمندانه منقوش شده است. باغ فردوس در خیابان ولیعصر بالاتر از پارک‌وی پس از سه‌راه قرار دارد.

خانه نصیر الدوله (اتاق آیینه‌خانه)، خانه میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیر الدوله) از دولتمردان و وزیران دوره قاجار است. میرزا عبدالوهاب خان شیرازی آصف الدوله (نصیر الدوله) نائب الوزیر امور خارجه؛ والی ارومیه، گیلان، خراسان و … ناصرالدین‌شاه بود. نشانی خانه نصیر الدوله (اتاق آیینه‌خانه): خیابان امیرکبیر، خیابان شهید علیرضا جاویدی (میرزا محمود وزیر پیشین)، کوچه شهید هداوند (نصیر الدوله پیشین)، کوچه مرآت، شماره بیست

حمام نواب از دسته یادگارهای روزگار قاجاریان شهر تهران است و در خیابان پانزده خرداد شرقی کوچه بیک دامغانی (بازارچه نواب پیشین) قرار دارد. در نخستین نقشه‌های تهیه‌شده تهران به نام گذر حمام نواب ذکرشده است. این بنا توسط زنانی به نام‌های سارا سلطان خاتون و سارا حاجر خاتون که دختران فردی به نام نواب بوده‌اند ساخته‌شده است. حمام نواب برای جلوگیری از اتلاف گرما و امکان به‌کارگیری آب قنوات و چشمه‌ها به برای استحمام، پایین‌تر از سطح زمین‌ساخته‌شده است. مصالح به‌کاررفته در ساخت این سازه شامل آجر، آهک، ساروج، سنگ و کاشی است. در این بنا پس از بازسازی، از سیمان نیز برای نگهداری آن استفاده‌شده است. حمام نواب در سال هزار و سیصد و نود تغییر کاربری داد و به کوشش شهرداری منطقه دوازده و اتحادیه صنایع‌دستی کشور و سازمان میراث فرهنگی صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران به مرکز صنایع‌دستی شهر تهران تبدیل شد. حمام نواب در سال هزار و سیصد و هشتادوپنج توسط سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

خانه موزه مدرس عمارت تاریخی است که در چهارراه سرچشمه، گذر میرزا محمود وزیر (کوچه شهید جاویدی)، کوچه نصیر الدوله (مدرس) جای دارد و افزون بر ارزش‌های معماری، از تاریخچه سیاسی ـ اجتماعی ویژه‌ای برخوردار است. خانه موزه مدرس به شیوه خانه‌های قاجاری ساخته‌شده است و کامل‌ترین معماری را در بین سازه‌های هم‌شکل خود دارد. البته بخش‌هایی از معماری دوره پهلوی نیز به آن اضافه‌شده است. خانه مدرس دارای اندرونی، بیرونی، حیاط و مطبخ خانه است. دورتادور حیاط زیبای این خانه گلدان‌های زیبایی چیده شده‌اند. اشیائی که از آن روزگار بازمانده، در این خانه موزه نگهداری می‌شوند و بازدید از آن‌ها برای همگان آزاد است. نشانی: خیابان امیر کبیر شرقی(امین حضور)، کوچه شهید جاویدی(میرزا محمود وزیری)، بن‌بست مدرس(کوچه نصیر الدوله)

میدان حسن‌آباد یکی از قدیمی‌ترین میدان‌های تهران است. سال‌ها پیش در این منطقه باغ بزرگی وجود داشت که بخشی از املاک میرزا یوسف آشتیانی بود. پسر میرزا، حسن نام داشت و چندی بعد املاک پدر به نام او یعنی حسن‌آباد نام گرفت. بعدها این باغ و زمین و خانه‌ها به‌صورت تکه‌تکه فروخته شد و سرانجام از حسن‌آباد تنها دو چهارراه به‌جامانده ماند. ساختمان‌های پیرامون میدان حسن‌آباد به‌صورت متقارن با وارسی معمار برجستهٔ ارمنی ساخته‌شده و شیوه رنسانس دارند. چهار ساختمان قرینه و مدور در چهار سوی میدان، با گنبدهای هم‌اندازه که در شب با نورپردازی‌های زیبا بسیار باشکوه هستند. در آغاز دههٔ پنجاه در گوشهٔ جنوب شرقی میدان، ساختمان بانک ملی ساخته می‌شود و باعث از بین رفتن قرینگی میدان می‌شود. نخستین ایستگاه آتش‌نشانی تهران در میدان حسن‌آباد راه‌اندازی شد. میدان حسن‌آباد در تقاطع خیابان‌های امام خمینی یا حافظ و همچنین خیابان وحدت اسلامی قرار دارد. در زمان‌های گذشته میدان حسن‌آباد را بانام‌های میدان ملک المتکلمین، میدان هشت گنبد و میدان سی‌ویک شهریور می‌شناختند که در دوره معاصر نام این میدان همچنان حسن‌آباد است. میدان حسن‌آباد تهران دارای یک معماری اروپایی است که در گرداگرد آن چهار ساختمان وجود دارد. مشابه میدان حسن‌آباد در تهران که لقب اروپایی‌ترین میدان تهران را دارد، در شهر اصفهان هم وجود دارد. روبروی ایستگاه آتش‌نشانی در میدان حسن‌آباد تهران یک تندیس از شیر سنگی به نام «برد شیر» وجود دارد که اهدایی از قوم بختیار شهرکرد پس از پیشامد پلاسکو می‌باشد

خانه حضرت امام خمینی (ره) در تهران خیابان شهید باهنر، محله جماران قرار دارد این خانه که از دسته آثار معماری دوران معاصر به‌حساب می‌آید، محل زندگی بنیان‌گذار انقلاب اسلامی بوده است. خانه امام خمینی (ره) و همچنین سرای دیگری که در شرق منزل امام است از حدود سال هزار و سیصد و پنجاه متعلق به بانو صدیقه هاشمی علیا بوده و بعد به مالکیت حاج سید احمد مصطفوی و سپس برای اسکان حضرت امام خمینی (ره) به مالکیت حاج سید احمد خمینی درآمده است. در همسایگی خانه امام (ره)، حسینیه جماران قرار دارد که از راه یک درب، از حیاط این خانه به ایوان حسینیه ارتباط پیدا می‌کند. این خانه، دارای یک طبقه مسکونی و همچنین یک طبقه زیرزمین است. در طبقه همکف دو اتاق و یک راهرو باریک و سرویس‌های بهداشتی و آشپزخانه قرار دارد. خانه امام (ره) همچنین دارای یک ایوان از سمت جنوب است که این ایوان جایگاه نیایش و راز و نیاز شبانه امام (ره) بوده است. این خانه محل دیدار مسئولان با امام (ره) و نیز محل تصمیم‌گیری‌ها بوده است. خانه حضرت امام خمینی (ره) به درخواست دفتر نشر آثار امام (ره) در سال هزار و سیصد و هفتادوشش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. نشانی نیاوران پشت حسینیه جماران بازدید به‌جز تعطیلات ساعت هشت‌تا نوزده است.

خانه امین السلطان از آن، صدراعظم دوره ناصرالدین‌شاه، «خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امین‌السلطان» عمارتی مربوط به روزگار قاجار است که در مرکز تهران جای گرفته است. خانه - باغ اتحادیه به‌عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از باارزش‌ترین معماری‌های دوره قاجار شناخته می‌شود. گستره این خانه باغ در زمان قاجار بیشتر بوده و ساختمان‌های آن آرام‌آرام ویران‌شده است. این باغ در روزگار صدراعظمی میرزا احمد خان اتابک میزبان دیدارهای سرنوشت سازی بوده است. بسیاری از شخصیت‌های انقلابی و سیاسی دوران مشروطه این خانه را پناهگاه خود می‌دانستند. ناصرالدین‌شاه قاجار نیز به این خانه رفت‌وآمد کرده و دیدارهای حساسی در این بنا داشته است

خانه فخرالملوک یک بنای قاجاری که بیشتر از صدوبیست سال پیشینه دارد و صاحب آن میرزا محمود وزیر بود. میرزا محمود، اواخر دوره ناصرالدین‌شاه به وزیری گماشته شد و در روزگار مظفرالدین شاه و محمدشاه قاجار، وزیر ابنیه و علوم بود. این خانه مدت‌ها متروک بود و بعدتر خریداری و تبدیل به سفره‌خانه سنتی شد این سازه در سال هزار و سیصد و هشتادوهشت در فهرست آثار ملی ثبت شد. این ساختمان دارای شاه‌نشینی پرنقش‌ونگار، آیینه‌کاری، سراچه گوشواره‌ای و سرداب است. نشانی میدان بهارستان، خیابان مصطفی خمینی، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، کوچه نصراللهی، کوچه جاویدی، شماره صد و چهارده رستوران نان‌ونمک

کاخ مستوفی مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان سئول، میدان پیروزان، خیابان شهید مسعود صابری واقع‌شده و این اثر خرداد هزار و سیصد و هشتادویک به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این باغ که گستره‌ای نزدیک به سه هزار هکتار دارد، خانه میرزا حسن خان مستوفی‌الممالک، فرزند میرزا یوسف‌خان مستوفی‌الممالک، بوده است. گونه‌های درختان میوه و تزئینی آن عمری صد و پنجاه تا دویست‌ساله دارند. نشانی خیابان سئول میدان پیروزان خیابان شهید مسعود صابری در تملک اداره پست است.

خانه سلطان بیگم شجاعی بنای عمارت «سلطان بیگم» که اکنون «خانه موزه بازار» نامیده می‌شود، متعلق به پایان دوره قاجار است و در سال هزار و سیصد و دوازده خورشیدی به دست بانو سلطان بیگم شجاعی به فرزندشان تقی شجاعی واگذارشده است که ایشان هم سپس در سال هزار و سیصد و بیست‌وشش آن را به آقای نیر نما فروخته‌شده است. خانواده «نیرنما» دگرگونی‌هایی را در ملک به وجود آورده‌اند، ولی تالار آینه و حوض‌خانه را به دلیل وجود آثار تاریخی بدون کوچک‌ترین تغییری حفظ نموده‌اند. بادگیرهای این ساختمان در بالای تالار آیینه، در مرکز ساختمان غربی قرارگرفته است. آیینه‌کاری‌های زیبا به اشکال قطار بندی و مقرنس به همراه نگارگری‌های گیاهی و طرح‌های الهام گرفته‌شده از نگارگری اروپایی بر روی گچ و آیینه، نقاشی‌های پشت شیشه، همچنین پوشش سقف به روش قاب‌بندی‌های چوبی نقاشی شده و درهای چوبی منقش به طرح‌های گیاهی که نشانگر هنر و پسند معمار و هنر آن زمان بوده در این بخش (تالار آیینه) به چشم می‌خورد. ولی قسمت چشمگیر این خانه، کتابخانه موزه بازار است که با دارا بودن بیش از شش هزار جلد کتاب با زمینه‌های گوناگون و با تأکید بر کتب تهران قدیم، معماری، گردشگری و ... به دلیل هم‌جواری با تار آیینه به گواه سازمان بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (IFLA) در فهرست هزار و یک کتابخانه دیدنی جهان قرار دارد. نشانی خیابان امام خمینی ابتدای خیابان امیرکبیر خیابان ناظم‌الاطبا جنوبی کوچه دشتی کوچه کمالی خانه فرهنگ بازار

خانه امیر بهادر این خانه از مجموعه خانه‌های باارزش دوره قاجاریه و در اصل از آن حسین پاشا زاده معروف به امیر بهادر، وزیر دربار و وزیر جنگ مظفرالدین شاه قاجار بوده و گستره آن در نزدیک سه هزار متر مربع است. بازدید از عمارت امیر بهادر هرروز از ساعت نه تا چهارده است. نشانی ولیعصر نرسیده به میدان منیریه خیابان بشیری شماره هفتادویک انجمن آثار و مفاخر فرهنگی -خانه حسین پاشا زاده شناخته‌شده به امیر بهادر

مجلس شورای ملی قدیم نخستین جلسه دوره یک مجلس شورای ملی در هجده شعبان هزار و سیصد و بیست‌وچهار (برابر با چهارده میزان (مهر) هزار و دویست و هشتادوپنج ‌ و برابر با هفت اکتبر هزار و نهصد و شش) در کاخ گلستان و در حضور مظفرالدین شاه قاجار گشایش یافت و پس‌ازآن خانه‌ای واقع در میدان بهارستان (کنار مسجد و مدرسه سپهسالار) به برپایی نشست‌های مجلس شورای ملی اختصاص یافت. این خانه به دست میرزا مهدی خان شقاقی برای میرزا حسین خان سپهسالار مشیرالدوله (صدراعظم سرشناس دوره ناصری) بناشده بود که پس از مرگ مشیرالدوله تا پیش از آغاز به کار مجلس غلامعلی خان ملیجک و همسرش اختر الدوله (دختر ناصرالدین‌شاه) در آن می‌زیستند. نشانی: میدان بهارستان کاخ بهارستان بازدید رایگان بین یک تا دو ساعت

مدرسه سپهسالار یا مدرسه عالی سپهسالار یا مدرسه ناصری یا مدرسه عالی شهید مطهری یا دانشگاه شهید مطهری مدرسه بزرگی با بنای ارزنده از سده سیزده هجری قمری در تهران است. ساختمان سازهٔ ارجمند مدرسه در روزگار ناصرالدین‌شاه قاجار در هزار و دویست و نودوشش ه.ق.هزار و دویست و پنجاه‌وهفت هجری خورشیدی به دست وزیر خارجه و جنگ وقت میرزا حسین خان سپهسالار (که پیش‌تر پیشینه صدارت عظما نیز داشته) آغاز شد و پس از مرگ وی برادرش میرزا یحیی خان مشیرالدوله ساختمان آن را به اتمام رسانید. مدرسه سپهسالار در جنوب کاخ بهارستان در ضلع شرقی میدان بهارستان ساخته شد و تمامی این سازه‌های تاریخی در بخشی از زمین‌های باغ سردار ساخته‌شده است. باغ سردار در زمان فتحعلی شاه به دست محمدحسن خان سردار ایروانی برپاشده است. پس از درگذشت سردار حسن خان باغ را قطعه‌قطعه کردند و فروختند. بخشی از زمین‌های باغ را حاج علی خان حاجب‌الدوله (اعتمادالسلطنه یک) خرید و بعدها چون نیاز به پول داشت پنج دانگ و پنج دهم از زمین‌ها را نزد پاشاخان امین‌الملک از پیشخدمت‌های خاصه ناصرالدین‌شاه گروه گذاشت. حاجب‌الدوله چون نتوانست پول دریافتی را در زمان مناسب پرداخت کند میرزا حسین‌خان سپهسالار آن پول را پرداخت و به‌جای پنج دانگ و پنج دهم تمام شش‌دانگ زمین را به چنگ آورد. سپهسالار صدراعظم وقت که مردی توانگر بود و فرزندی نداشت نگران بود پس از مرگ زمین‌ها و دارایی‌اش را ناصرالدین‌شاه تصاحب کند برای همین در کنار ساختن کاخ بهارستان برای خود در جنوب آن نیز مسجد و مدرسه سپهسالار را بنا کرد. درباره ساخت مدرسه نوشته‌اند: شادروان حاجی میرزا حسین‌خان مشیرالدوله سپهسالار اعظم فرزند میرزا نبی‌خان امیر دیوان، مدرسه و مسجد نامی به سپهسالار را در هزار و دویست و نودوشش ه. ق آغاز به بنا نمود. در شوال هزار و دویست و نودوهفت وقف‌نامه را سیاهه کرده و در سرای شخصی ایشان در پیشگاه شادروان حاج آقا محمد نجم‌آبادی اجرای صیغه شده و در هزار و دویست و نودونه پس از درگذشت مرحوم سپهسالار وقف‌نامه مسجل و به امضای علمای محضر یادشده و دیگران رسیده که مدلول وقف‌نامه هم نشان‌گر است. در هزار و دویست و نودوهفت که مرحوم سپهسالار از کارهای لشکری و کشوری و وزارت خارجه برکنار گردید و به حکومت قزوین مأمور شده در این زمان هم در کار ساختمان مدرسه بوده و در آغاز هزار و دویست و نودوهشت دوباره به تهران آمده و سازهٔ آغازین و برخی از بخش‌های مدرسه را بالابرده که مأمور خراسان و والی آنجا و نایب‌التولیه گردیده در بیست‌ویک ذی‌حجه هزار و دویست و نودوهشت در سن پنجاه‌وهفت‌سالگی در خراسان درگذشت. پس از درگذشت سپهسالار مرحوم یحیی خان مشیرالدوله برادر بزرگتر او باپشتکار ویژه دولت وقت در امر به فرجام رساندن بنا مبادرت کرده بخش‌های بزرگ آن را تا هزار و سیصد و دو و مانده را تا هنگام درگذشت خود در هزار و سیصد و نه انجام می‌دهد. زمین و خانه‌های بسیاری بر مدرسه وقف‌شده است و تولیت آن در چارچوب وقف‌نامه با پادشاه عصر است. مدرسه سپهسالار دربردارنده مسجد سپهسالار، مکتب‌خانه و کتابخانه است. کتابخانه آن به دلیل داشتن نسخ خطی بی‌نظیر ارزش ویژه‌ای دارد. این بنا زمانی محل دانشکده معقول و منقول، مؤسسه وعظ و خطابه و فرهنگستان ایران بود. ورودی اصلی مدرسه در خیابان بهارستان واقع‌شده است. مجموعه این سازهٔ باشکوه (مدرسه و مسجد) مشتمل است بر جلوخان، سردر، دهلیز، حجره‌های دوطبقه، چهار ایوان، گنبد پرشکوه و شبستان (چهل‌ستون)، هشت گلدسته، گلدسته کاشی‌کاری و گنجینه کتابخانه. شاهکاری از معماری و کاشی‌کاری مشهور به هفت کاسه (طاق معلق) در آن به یادگار مانده است و از لحاظ کاشی‌های مصور خشتی رنگارنگ و نیز سنگ‌تراشی ستون‌های یکپارچه و سنگ‌های ازاره به این بنا برجستگی ویژه‌ای داده است. در سال هزار و سیصد و پنجاه‌وهشت و پس از شهادت استاد مرتضی مطهری نام آن به مدرسه عالی شهید مطهری تغییر یافت و اداره آن از سوی امام خمینی (ره) به آیت‌الله محمد امامی کاشانی سپرده شد. در بیست‌وچهار فروردین هزار و سیصد و هشتادونه، شورای عالی انقلاب فرهنگی، نام مدرسه عالی را به دانشگاه تغییر داد. این دگرگونی با مخالفت بسیاری از دانش‌آموختگان مدرسه عالی شهید مطهری روبرو شد.

خانه معتمدالسطنه منسوب به عبدالله وثوق (معتمدالسلطنه) است. عبدالله وثوق فرزند ابراهیم خان معتمدالسلطنه و برادر صلبی وثوق‌الدوله و قوام‌السلطنه است، وی چندگاهی معاون وزیر مالیه بوده و در دوره چهار تا شش نماینده مجلس بوده است. خانه معتمدالسلطنه در سال هزار و سیصد و هشتاد پس از انجام تعمیرات و بازسازی به‌عنوان خانه محله سرچشمه با ساختمان اداری و کلاس‌های آموزشی جهت انجام کار های فرهنگی گشایش یافت و با کتابخانه‌ای به گنجایش پنج هزار جلد کتاب پذیرای مردم محل می‌باشد. نشانی چهارراه سرچشمه خیابان مصطفی خمینی کوچه قوام حضور شماره بیست و چهار.

دبیرستان البرز (پیش‌تر: کالج آمریکایی‌ها، کالج البرز)، یکی از مراکز آموزشی سرشناس و قدیمی شهر تهران است. این دبیرستان که از نخستین نمادهای آموزشی در ایران است در شمال غربی چهارراه کالج، کوچه البرز قرار دارد. دبیرستان البرز پس از دارالفنون به‌عنوان یکی از نهادهای آموزشی پرافتخار مطرح است. این دبیرستان به خاطر نمای رشته‌کوه البرز البرز نام‌گرفته است. در سال هزار و دویست و پنجاه‌ودو خورشیدی مدرسه ابتدایی آمریکایی‌ها در تهران تأسیس شد و در سال هزار و دویست و هفتادوهشت خورشیدی هم‌زمان با مدیریت دکتر جردن به دبیرستان تبدیل گشت. این دبیرستان در سال هزار و سیصد و یک خورشیدی به جایگاه کنونی خود در چهارراه کالج انتقال یافت و در آن زمان کالج آمریکایی‌ها یا کالج البرز نامیده می‌شد. در سال هزار و سیصد و نوزده خورشیدی، به‌فرمان کابینه وقت، ایرانیان مدیریت این کالج را بر عهده گرفتند و نام آن به دبیرستان البرز تغییر یافت. گستره کل دبیرستان که بخشی از آن به دانشگاه صنعتی امیرکبیر اختصاص‌یافته چهل‌وپنج هزار متر مربع است این دبیرستان یازده هزار مترمربع زیربنا و ده هزار متر مربع فضای سبز دارد. بنای اصلی این دبیرستان از نخستین آثار نیکلای مارکف، معمار تفلیسی است که آثار ماندگار فراوانی در ایران دارد. ساختمان مرکزی البرز (که اکنون به نام شهید سپهبد قاسم سلیمانی نام‌گذاری شده است) و ساختمان علوم این دبیرستان جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. دبیرستان البرز به دلیل پیشینه تاریخی و سوابق درخشان علمی، آموزشی و فرهنگی در شانزده اسفند سال هزار و سیصد و هشتادوپنج توسط شورای عالی آموزش‌وپرورش جزو مدارس ماندگار ایران شناخته شد. اکنون این دبیرستان از راه آزمون ورودی دانش‌آموزان مستعد را پذیرش می‌کند. برخی دانش‌آموختگان نامدار: داریوش آشوری نویسنده و مترجم معاصر محمدعلی اسلامی ندوشن شاعر، منتقد، مترجم و پژوهشگر برجسته ایرانی، حسن اکبر زاده ریاضیدان و پژوهشگر برجسته ایرانی، حسین امانت طراح و معمار ایرانی و طراح برج آزادی عبدالله انوار مترجم ایرانی و از پیش کسوتان هم روزگار نسخه‌شناسی در ایران، مهدی بهادری نژاد استاد مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی شریف برگزیده همایش چهره ماندگارو معاون پژوهشی فرهنگستان علوم دارنده نشان درجه‌یک دانش، فیروز پرتوی نخستین رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، علی جوان فیزیکدان ایرانی و مخترع لیزر گازی، مصطفی چمران دانش‌آموخته دانشگاه برکلی کالیفرنیا و وزیر دفاع پیشین ایران، صادق چوبک نویسنده ایرانی و از پیشگامان داستان‌نویسی مدرن ایران سلیمان حییم فرهنگ‌نویس، مترجم، نویسنده و شاعر ایرانی، ملقب به «پدر فرهنگ نویسی دوزبانه ایران». همایون خرم نوازنده نامدار ویولن، خُنیاگر و آهنگ‌ساز ایرانی. هاراطون داویدیان از بنیان‌گذاران روان‌پزشکی در ایران. یاسر رودی فیزیکدان و برنده جایزه اریک کندل اروپا در سال دو هزار و پانزده و جزو ده دانشمند برتر مجله ساینس نیوز ادوارد. زهرابیان معمار و طراح ایرانی و طراح نشان هواپیمایی ملی ایران (هما). منوچهر ستوده ایران‌شناس، جغرافیدان و پژوهشگر ایرانی. سعید سهراب پور رئیس دانشگاه صنعتی شریف از سال هزار و سیصد و هفتادوشش تا هزار و سیصد و هشتادونه، قائم مقام بنیاد ملی نخبگان، عضو پیوسته فرهنگستان علوم و چهره ماندگار. مهدی ضرغامی پنجمین رئیس دانشگاه صنعتی شریف بهزاد عبدی، آهنگساز ایرانی. عادل فردوسی پور گزارشگر فوتبال ایرا ن. داریوش فرهود پدرعلم ژنتیک ایران. محمدعلی همایون کاتوزیان اقتصاددان، تاریخ‌نگار، کاوشگر علوم سیاسی و منتقد ادبی. لطفی زاده بنیان‌گذار منطق فازی و استاد دانشگاه برکلی. بهرام مبشر، مدیر ارشد ناسا و پژوهشگر تلسکوپ هابل حسین محجوبی نگارگر صاحب‌نام معاصر ایران و از چهره‌های بین‌المللی هنر نگارگری جمشید مشایخی بازیگر صاحب سبک سینما و تلویزیون ایران و چهره ماندگار در سینما طهماسب مظاهری وزیر امور اقتصادی و دارایی کابینه سید محمد خاتمی و رئیس پیشین بانک مرکزی. مصطفی میر سلیم وزیر پیشین ارشاد و عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر و نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری. فرزاد ناظم کارآفرین ایرانی آمریکایی و مدیر فنی شرکت یاهو. کامران وفا فیزیک‌دان و استاد ایرانی آمریکایی فیزیک در دانشگاه هاروارد افشین یداللهی ترانه‌سرا و پزشک متخصص اعصاب و روان. روزبه معین نویسنده هم روزگار.

کاخ مرمر کاخ مرمر در روزگار پهلوی و در سال هزار و سیصد و شانزده خورشیدی ساخته شد. گنبد این کاخ، به‌سان به گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان ساخته‌شده. استادان و هنرمندان نامداری در ساخت این کاخ همکاری داشته‌اند. استاد خاتم، استاد بهزاد، استاد احمدی و استاد لرزاده کاشی‌کاری از هنرمندان برجسته‌ای بودند که در ساخت کاخ مرمر نقش داشته‌اند. در زیر کاخ مرمر، ساختمانی پنج طبقه قرارگرفته ‌ که در حال حاضر به‌عنوان موزه قرآن استفاده می‌شود. این کاخ در زمینی به گستره سی‌وپنج هزار و چهارصد و شصت‌ودو مترمربع با زیربنای دو هزار و هشتصد و هفتاد مترمربع ساخته‌شده. کاخ مرمر کاخی بسیار زیبا با نمایی پوشیده از مرمرهای سبزرنگ است. معماری این کاخ آمیخته از معماری ایرانی و غربی است و کاشی‌کاری‌های بسیار زیبایی دارد. از برجسته‌ترین بخش‌های کاخ‌موزه مرمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: موزه ملی قرآن، کاشی‌کاری گنبد، کتابخانه قرآنی. کاخ مرمر بین خیابان امام خمینی و خیابان ولیعصر، در مرکز پایتخت قرار دارد.

 

خانه حسن پیرنیا در میانه سده نوزده میلادی بناشده است. این عمارت به شماره هزار و هشتصد و نودونه به‌عنوان اثر ملی در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. حسن پیرنیا ملقب به مشیرالدوله آثاری چون نخستین کتاب تاریخ ایران باستان، نخستین قانون مدون حقوق بین‌المللی به زبان فارسی و از همه باارزش‌تر فرمان مشروطیت را در این خانه نوشته است. عمارت خانه مشیرالدوله پیرنیا با یک شیوه آمیزه‌ای دلپذیر از معماری ایرانی و فرنگی در دو طبقه و یک زیرزمین ساخته‌شده است، زیرزمین نزدیک به یک متر و بیست سانتی متر از سطح زمین پایین‌تر است. در آنجا، سفره‌خانه، چایخانه، کتابخانه قدیمی شادروان مشیرالدوله، سراچه نشیمن مرحوم داود پیرنیا، چند اتاق استراحت و انبار بزرگ وسایل خانه قرار داشت. بخشی از زیرزمین خانه مشیرالدوله پیرنیا به نام چایخانه (شربت خانه، شراب‌خانه) آراسته به کاشی‌های خشتی بزرگی نگاشته به شخصیتهای افسانه‌ای و تاریخی است که تنها بخش کاشی‌کاری شده ساختمان همین بخش است. زیرزمین خانه مشیرالدوله پیرنیا جهت فصول گرم سال است و در خانه مشیرالدوله پیرنیا بالابر و یا بالابری تعبیه‌شده تا از زیرزمین و آشپزخانه، خوراک‌ها و … به طبقات برسانند. نشانی خیابان منوچهری بین لاله زار و فردوسی کوچه پیرنیا.

عمارت دبیرالملک از آن میرزا محمدحسین‌خان فراهانی ملقب به دبیرالملک بوده است. او در زمان وزیری امیرکبیر، منشی‌گری او را به‌ویژه در رویدادهای سیاست خارجی بردوش داشت. چندی هم وزیر داخله و استاندار اراک بود. او همچنین چند گاهی تولیت آستان قدس رضوی را برعهده داشت. گفته‌شده است او به خاطر نگارش رساله‌ای انتقادی درباره شیوه اداره کشور و شخص شاه، دیرزمانی مورد بدگویی و بی‌مهری ناصرالدین‌شاه قرار می‌گیرد. دبیرالملک همچنین از ترقی‌خواهان دوره قاجار و دوستداران میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود. نوع تزیینات ساختمان و وجود درو پنجره‌های فراوان نیز درواقع از ویژگی‌های همین شیوِه معماری ترکیبی است. حوض مستطیلی شکل و چیره بودن رنگ زرد و نارنجی که همگی از ویژگی‌های آشکار معماری دوره قاجارند، در این ساختمان به چشم می‌خورند. خانه کوچه دبیرالملک تهران، خیابان امیرکبیر، کوچه فخرالملک، شماره هفده جا گرفته است.

آرامگاه شاهزاده گرجی واقع در پهنه گورستان روس و یونان (محله دولاب و سلیمانیه) در ناحیه چهار منطقه چهارده از دسته سازه‌های زیبا و منحصربه‌فرد اواخر روزگار قاجار است... این ساختمان تاریخی دارای سردر ورودی برج ناقوس و سرداب محراب از آنِ به یکی از شاهزادگان گرجی به نام «مینا دورا خوشطاریا» دختر اگناتی از درباریان روس و همسر یکی از سرمایه‌داران سرشناس گرجی است که در روزگار قاجاریان در آذربایجان، گرجستان و شمال ایران فعالیت می‌کرده است. آرامگاه این شاهزاده خانم به سال هزار و سیصد هجری خورشیدی پس از درگذشت وی در سن چهل‌ودوسالگی به شیوِه کلیساهای رومانسک در گورستان روس و یونان در مجموعه گورستان ارامنه بر مزار وی ساخته شد. این بنا دارای تزئینات سنگی زیبایی است که با ابعاد و اندازه‌های ناهمسان و به‌گونه‌ای کاملاً استادانه بریده و پس از آماده شدن به ایران حمل شده و روی بنا در کنار هم گذاشته‌شده‌اند. این سنگ مزارها با پیشینه صد و پنجاه سال و نگاره‌های برجسته بازمانده‌های باارزش فرهنگی قوم ارامنه در ایران به شمار آورده می‌شود. این اثر به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آرامگاه شاهزاده گرجی در تهران، خیابان پاسدار گمنام، خیابان ده فروردین، بزرگراه محلاتی واقع‌شده است.

آسیاب آبی یوسف‌آباد یا آسیاب کوچک یوسف‌آباد مربوط به دوره قاجار است دوست علی خان معیرالممالک در وصفش محله یوسف‌آباد چنین نوشته است: «درختان میوه باغ یوسف‌آباد را مستوفی‌الممالک به دست خود کاشته بود. میوه‌های آنجا در نوع خود بی نظیر بود و بهترین نوع انجیر در باغ پرورانده می‌شد. آسیاب یوسف‌آباد روی تپه‌ای کنار خیابان ونک واقع بود و رو به شهر شمیران چشم‌انداز خوشی داشت». نشانی خیابان سید جمال‌الدین اسدآبادی بین پنجاه‌ویک و پنجاه‌ودو.

خانه ملیجک خانه غلامعلی عزیزالسلطان (همسر اخترالدوله دختر ناصرالدین‌شاه) وی در تهران 2 خانه به نام خود دارد که خوشبختانه هر دوی آن‌ها هم اینک موجود است. خانه دو او احتمالا پس از مرگ ناصرالدین‌شاه ساخته‌شده است و هم اکنون تحت تملک باشگاه بانک ملت است. نشانی: خیابان سعدی جنوبی پائین تر از چهارراه مخبرالدوله کوچه بانک ملت

خانه ابوالحسن صبا پس از درگذشت استاد ابوالحسن صبا بر پایه سفارش ایشان خانه ایشان در بیست‌ونه آبان سال هزار و سیصد و پنجاه‌وسه به موزه تبدیل گردید. موزه استاد فقید، خانه مسکونی و اجدادی است که به دست پدرش ابوالقاسم خان پزشک دربار ناصرالدین‌شاه خریده شد و تا هفت‌پشت در آن زندگی کرده‌اند. خانه صبا در آبان ماه هزار و سیصد و پنجاه‌وسه گشایش یافت، برپاساختن خانه صبا به شکل موزه سرگذشت نامه به خاطر بزرگداشت صبا و ارج نهادن به میراث ارزشمند او در موسیقی ایران بوده است. ساختمان خانه صبا پس از درگذشت او به وسیله وزارت فرهنگ و هنر از بازماندگان خریداری شد. وسایل صبا نیز بعدها به دست همسر او به موزه اهدا شد. اگرچه درمیان این وسایل اهدایی، شماری از نت‌های زنده‌یاد فرامرز پایور نیز به چشم می‌خورند که شاگردان استاد پایور به موزه صبا اهدا کرده‌اند. در دهه پنجاه خورشیدی که خانه صبا به‌عنوان موزه شکل گرفت، بخشی به نام عروسک‌های خانم صبا وجود نداشت. این بخش بعدها برپا شد. این خانه دارای پنج اتاق، زیرزمین و حیاط کوچکی است. بخشی از موزه به نگاره‌ها، لوازم شخصی استاد و اسناد و نامه‌های اداری و مکاتبات شخصی او اختصاص‌یافته است. بخش دو نیز دربرگیرنده مجموعه‌سازهای موزه است که از منظر پیشینه و ارزش، کم‌نظیر هستند. بخش سه و پایانی موزه هم به مجموعه یادگارهای بانو اسفندیاری کوه نور، همسر استاد صبا که دختر عموی نیما یوشیج بوده است، تعلق دارد. با چنین بخش‌هایی است که این موزه به پاره‌ای گران‌بها از تاریخ موسیقی ایران تبدیل می‌شود. کوچه صبا در میانه‌های خیابان ظهیرالاسلام در خیابان جمهوری نرسیده به میدان بهارستان قرار دارد. امکان بازدید از مجموعه شنبه تا چهارشنبه از ساعت هشت صبح تا پانزده فراهم است.

کاخ امیر سلیمانی در بوستان آزادگان که در غرب بوستان پامچال قرار دارد، قرار دارد که از عمارت های تاریخی شهر تهران شمرده می‌شود. در حال حاضر، کاخ امیر سلیمانی از سوی شهرداری به فضای سبز تبدیل‌شده است. بازسازی باغ و عمارت، که بزرگ‌ترین بوستان ایران است، ادامه دارد. امیر سلیمان از شاهزاده‌های قاجار است که ساختمان خود را در باغی پهناور به گستره ده هزار مترمربع در جنوب شرقی تهران و نزدیک کوه‌های بی‌بی شهربانو بنا کرد. در این باغ که نزدیک به چهل باغبان در آن خدمت می‌کردند، گونه‌های میوه و زعفران و برنج کشت می‌شد. این منطقه درگذشته سلیمانیه نام داشت. نام سلیمانیه منسوب به امیرسلیمانی پسر عضدالملک رئیس ایل قاجار است. زمین‌های طرح درگذشته متعلق به روستای اصفهانک از دهات جنوب شرقی تهران بوده است و تا این اواخر در آن کشت و کار می‌کردند. در این زمین‌های کوشکی ایرانی مشهور به امیرسلیمانی وجود دارد؛ این کوشک بر فراز قنات‌های هاشم‌آباد و محمودآباد بناشده است. نشانی میدان بسیج بزرگراه آزادگان کنار بوستان آبی آزادگان.

خانه سرهنگ ایرج بر پایه نقشه حصار صفوی موسیو کرشیش این بنا به نام خانه میرزا آقا خان در چهارچوب زمین‌های منسوب به میرزا آقاخان گنجانده‌شده است. پس‌ازآن بر پایه نقشه حصار ناصری عبدالغفار، این ملک به نام خانه میرزا زکی خان خویی ثبت‌شده است که پیشینه‌ای بیش از صدسال دارد. بااین‌حال مالک اصلی خانه روشن نیست، ولی نزدیک شصت سال خانه در اختیار سرهنگ ایرج بوده است و خانه به این نام مشهور است. در سال هزار و سیصد و هفتاد هم مالکیت آن در اختیار شخصی به نام مشتاقی قرار گرفت و در سال هزار و سیصد و هشتادودو به آقای شمس، فروخته شد. خانه سرهنگ ایرج سه حیاط دارد؛ یکی اصلی و دوتای دیگر فرعی. حیاط اصلی در جنوب‌شرقی قرار دارد و بسیار بزرگ است. حیاط دیگر نصف حیاط اصلی و در شمال غربی مجموعه و حیاط سه که کوچک‌تر از قبلی است در شمال مجموعه و درواقع میان دو حیاط دیگر قرار دارد. در بخش جنوبی مجموعه هم یک هشتی بسیار زیبا با سقف کلمبو و قاب‌بندی‌های گران‌بها وجود دارد. این هشتی به‌صورت یک هشت‌ضلعی طراحی‌شده و در ضلع غربی آن‌یک راهرو دورودراز قرار دارد که به بیرونی اصلی می‌رسد. سقف راهرو هم قوس‌دار و به شکل آجر جناقی اجراشده است. با توجه به گونه معماری این خانه، آجرکاری‌ها و نمودار سازی کلی حیاط‌های خانه و حوض‌خانه و... خانه سرهنگ ایرج معماری‌ای به شیوِه دوره قاجار دارد و این خانه پس از جداسازی از املاک میرزا آقاخان به روال و سیاق همان خانه‌ها ساخته‌شده است در های خانه «سرهنگ ایرج» که ده سال پیش گل گرفته‌شده بود، پس از تبدیل به پایگاه استارت‌آپ‌های گردشگری، میراث فرهنگی و صنایع‌دستی، بازشد. نشانی خیابان پامنار بالاتر از مسجد پامنار کوچه صوفیانی

برج اینانچ دژ نقاره‌خانه در بخش شمالی امین‌آباد شهرری و بر بالای کوه ری قرار دارد.

به گفته برخی منابع این دژ خشتی که بلندی آن به سه متر می‌رسد، در نزدیک به هزار سال پیش به دست شخصی به نام «بزرگ امید» جهت استفاده شخصی ساخته شد. به گفته برخی پژوهشگران ممکن است این جایگاه آرامگاه یکی از شاهان سلجوقی باشد. دژ نقاره‌خانه دارای ساختاری متشکل از لاشه‌سنگ و گچ است و نمای آن تزیینات آجرکاری به همراه کمانه‌های جناغی تزیینی دارد. به‌احتمال بسیار، استخوان‌بندی دژ با سنگ بناشده و سپس روی آن را آجرچینی کرده بوده‌اند. ولی در کتاب سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک چنین ذکرشده است که: «در شهرری به روزگار فخرالدوله که صاحب بن عباد وزیر او بود، گبری بود توانگر که او را بزرجومیه گفتندی و بر کوه طبرک ستودانی کرد از جهه خویش و امروز بر جای است و اکنون آن را دیده سپاه‌سالاران خوانند و بر بالای گنبد فخرالدوله نهاده است و بسیار رنج و زر هزینه کرد بزرجومیه تا آن ستودان به دو پوشش بر سر آن کوه تمام کرد»؛ بنابراین بر پایه این نوشته، یک بنا مربوط به دوره آل‌بویه بوده، دو اینکه دارای گبند دو پوش بوده و سه اینکه به پیروی از شیوه استودان سازی ساسانیان ساخته است. نشانی دامنه کوه نقاره‌خانه درراه امین‌آباد سه‌راه تقی‌آباد

 گنبد فخرالدوله یا امیراینانج

در منابع اختلاف است که این گنبد مربوط به دوره سلجوقی است یا خاندان بویه. برخی آن را گورستان سلطنتی آل‌بویه خوانده و گنبد را گنبد فخرالدوله دانسته‌اند. فخرالدوله حاکم خاندان بویه بود که در دژ طبرک درگذشت. در برابر برخی منابع گنبد امیر اینانج خوانده‌شده است و آن را به حسام‌الدین سنقراینانج که والی ری در عصر سلجوقیان بود که به دست غلامش کشته شد منسوب می‌کنند. این گنبد که ساختمان آن تا دوران قاجار پابرجا بوده، امروز ویران‌شده و تنها بقایای آن برجای‌مانده است. این بنا تا مدت‌ها گمان می‌رفت گنبد فخرالدوله در دامنه کوه نقاره‌خانه است. دکتر شهریار عدل با خواندن سنگ‌نبشته روی آن، این بنا را از آن «عبدالجلیل بن فارس» دانسته است. بنایی که در زمان محمدشاه قاجار گنبدش ویران‌شده ولی خودش هنوز پابرجا بود امروز تنها پی این بنا باقی‌مانده است. سنگ‌نبشته بنا چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم امر ببناء هذه القبة الشیخ الاجل السید الرئیس عبدالجلیل بن فارس الخازن غفرالله له و لوالدیه فی شهور سنة ستّ و سـتّین و اربعمائةٍ»

قلعه طبرک دژی تاریخی در شهرری بود. این بارو و دیوار شهر آثار برجای‌مانده از دوران خلفای عباسی و باارزش‌ترین آثار اسلامی ری است که دربرگیرنده یک‌رشته دیوارهای خشتی و سنگی است. داخل بارو بقایی به نام قلعه طبرک وجود داشت که به‌فرمان طغرل سلجوقی با خاک یکسان شد. در بالای کوه نیز نگاره‌ای از بهرام گور بود که بعدها در روزگار قاجاریان چهره فتح علی شاه را به‌جای آن تراشیدند.

خانه تاریخی حسام خانه حسام لشگر، با پیشینه‌ای بیش از صدسال واقع در چارچوب بازار تهران است. خانه حسام لشکر که مالکیت شخصیت تاریخی آن در پرونده ثبتی روشن نشده است، روزگاری یک ملک بوده که امروز به دو ملک شرقی و غربی تقسیم‌شده است. بخش شرقی در مالکیت «کمیجانی» است که از دسته شاخصه‌های معماری آن، تالار شاه‌نشین و پنج‌دری است. بخش شرقی در دوره‌های گذشته همچون نمایشگاه و انبار قالی‌های ارزشمند و عتیقه استفاده میشد، ولی امروز تبدیل به انبار پارچه شده است. بخش غربی خانه حسام لشکر، در مالکیت «صنعتگر» قرار دارد که به حال خود رهاشده و ویرانی رخ‌بام و شرقی‌های ضلع شمالی گواه بر این موضوع است. از این بخش به‌عنوان خانه مسکونی و سپس سفره‌خانه سنتی استفاده می‌شد و بعدها متروکه شد. گزارش گروه خانه های تاریخی تهران، در پرونده ثبتی خانه حسام لشکر، ذکرشده است که مالک بخش غربی همواره در اندیشه تخریب این بنا بوده و به دلیل همکاری نکردن او با دست‌اندرکاران تهیه پرونده ثبتی، آسیب انتظار این بنا قرار دارد. ایشان، دیوارها و بخشی از این بنا را پیش از صدور حکم دادگاه تخریب کرد تا بتواند از این راه و با نابودی کامل بنا، میراث فرهنگی و دادگاه را تحت‌فشار قرار دهد و ناگزیر به صدور حکم خروج این اثر از فهرست آثار ملی کشور کند. مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور نیز در گفتگویی ابراز کرد که به دلیل شکایت مالک خانه حسام لشکر به دیوان عدالت اداری، این ملک در حال خروج از فهرست آثار ملی کشور بوده و حکم دادگاه نخستین نیز به سود مالک صادرشده است. نشانی خیابان خیام کوچه کربلائی کوچه حسام لشگر شماره هفده

خانه ناصرالدین میرزا از آنِ به ناصرالدین میرزا، فرزند مظفرالدین‌شاه بوده و جزو انگشت‌شمار خانه‌های باقی‌مانده ارزشمند در چارچوب ارگ سلطنتی تهران است. خانه ناصرالدین میرزا در سال هزار و دویست و هشتادوپنج قمری به‌فرمان او، با گستره چهار هزار و پانصد متر ساخته شد که امروز تنها نهصد و هجده متر از فضای بیرونی و با نزدیک به هفتصد متر زیربنا از آن ساختمان پرشکوه باقی‌مانده است. از ویژگی‌های بارز خانه ناصرالدین میرزا می‌توان به چهارصفه بودن و گنبد کلاه‌فرنگی آن اشاره کرد. خانه ناصرالدین میرزا یکی از دو ساختمان گنبدی شکل تهران و با معماری منحصربه‌فرد کویری در دل پایتخت است. اثر تاریخی خانه ناصرالدین میرزا در منطقه دوازده شهر تهران واقع است. بنای تاریخی خانه ناصرالدین میرزا به‌گونه‌ای است که به جرات می‌توان آن را تنها خانه تاریخی گنبدی تهران دانست. در نقشه عبدالغفار و در جایگاه کنونی ساختمان ناصرالدین میرزا نامی از شخص برجسته و بانفوذی مشاهده نمی‌شود، ولی شکل کوچه این‌گونه که آشکار است تاکنون بدون تغییر مانده است. نشانی خیابان صوراسرافیل بن‌بست ناصرالدین میرزا شماره صد و شصت‌ویک از آنِ به صندوق بازنشستگی کشوری

خانه پروین اعتصامیکه بر پایه آمارهای محلی قدمتی بیش از هشتاد سال دارد و در همسایگی مسجد کهن عبدالنبی نوری قرار دارد. این خانه از دید تاریخی- فرهنگی دارای ارزش است و یادآور معماری اواخر دوره قاجاریه (معماری تلفیقی) است که در آن شاهد نفوذ معماری نوکلاسیک غرب در معماری سنتی به‌جای مانده از روزگار صفوی هستیم. این خانه در طی زمان به سه بخش تقسیم‌شده که یک بخش هنگام در دست ایکوموس (شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های تاریخی) و بقیه مسکونی و غیرقابل بازدید است. نشانی: خیابان مصطفی خمینی پائین تر از چهارراه سرچشمه کوچه شهید علی زاده در همسایگی مسجد قدیمی عبدالنبی نوری

آسیاب والی مربوط به روزگار قاجار است. آسیاب والی از آن محمد خان و علی خان والی از فرزندان قاسم خان است. اکنون تولیت آسیاب والی تحت نظر موقوفه در اختیار نوادگان این دو قرار دارد زمین آسیاب حدود سیصد مترمربع گستره دارد و بنای آن به‌طور کامل زیرزمین قرارگرفته تا بتواند از آب قنات برای به جنبش درآوردن سنگ آسیاب بهره گیرد. آسیاب‌های آبی اصولاً باید در نزدیکی رودخانه ساخته شوند این آسیاب نیز تا پیش از انقلاب درراه آب سرداری قرار داشت و به‌نوعی می‌توان گفت که آب رودخانه‌ای بود که از خیابان رسالت نظام‌آباد منشعب می‌شد و به این منطقه می‌آمد و باعث کار این اسیاب و رونق کشت و کار و سرسبزی منطقه می‌شد. نشانی: خیابان مازندران خیابان گرامی انتهای خیابان شهید انتظاری کوی امامی

مسجد شش محراب شیشه مسجد شیشه در خیابان شیخ هادی منطقه یازده تهران واقع‌شده. دلیل نام‌گذاری مسجد به نام شیشه، وقف زمین مسجد به کوشش شادروان رضا شیشه است. ساختمان قدیمی مسجد در سال هزار و سیصد و سی‌وچهار به گستره هشتصد متر مربع ساخته شد. شیوه معماری آن به روال معماری حسین لرزاده در دهه هزار و سیصد و سی است و گنبد و گلدسته ندارد. این محراب‌ها امکان تهجد و عبادت بیشتر برای کسانی که به مسجد می‌آیند را فراهم می‌کند. انگیزه نام‌گذاری مسجد به نام شیشه، وقف زمین مسجد به کوشش زنده‌یاد رضا شیشه است.

مسجد امام خمینی مسجد شاه (مسجد سلطانی) یکی از بناهای روزگار قاجار است و در زمان پادشاهی فتحعلی شاه، در سال هزار و دویست و چهل قمری ساخته‌شده است. این مسجد در منطقه بازار تهران قرار دارد. فتحعلی‌شاه هم‌زمان با ساخت این مسجد، مساجد سلطانی بروجرد و قزوین را نیز ساخت که مسجد سلطانی بروجرد در سنجش با دو مسجد دیگر، دارای دیرینگی و گستره بیشتری است. پیشینه مسجد شاه تهران در نزدیک صد و هشتاد سال است که در سال هزار و سیصد و هفت قمری به دستور ناصرالدین‌شاه قاجار بازسازی شد و همچنین دو مناره در دو سمت گلدسته‌های مسجد ساخته شد، ساعت این مسجد نیز در زمانه ناصرالدین‌شاه ساخته و در جای خود قرار داده شد. مسجد شاه تهران دارای گستره‌ای در حدود یازده هزار متر مربع است. مسجد دارای بنای چهار ایوانی است و دربردارنده صحن میانی، ایوان‌های چهارگانه، گنبد خانه، شبستان‌های ستون‌دار، رواق‌ها، سردرها و جلوخان شمالی به همراه تزیینات زیبای کاشی‌کاری و گچ کاری، مقرنس و کتیبه‌ها است. مسجد دو سردر در بخش‌های شمالی، شرقی و غربی دارد. سردر غربی مسجد به بازار بزرگ و سردر شرقی آن به بازار صحافان ختم می‌شود. سردر شمالی بنا، اصلی‌ترین ورودی مسجد است که در سمت خیابان پانزده خرداد جا گرفته است. این سردر دارای هفده پله سنگی است که پایین‌تر از خیابان قرارگرفته است. درب مسجد دارای دو لنگه است و از جنس چوب ساخته‌شده است. این درب دارای چهار متر بلندی و سه متر پهنا است. در بالای درب مسجد کتیبه‌ای تاریخی قرار دارد که تاریخ هزار و دویست و چهل‌ویک قمری روی آن نگاشته شده و زمان ساخت مسجد را نشان می‌دهد. این مسجد پس از مسجد عتیق دومین مسجد تاریخی پایتخت است. نشانی: خیابان پانزده خردادشرق خیابان ناصر خسرو مسجد شاه سابق.

مسجد جامع یا مسجد عتیق کهنی‌ترین مسجد تهران شناخته می‌شود؛ این مسجد نمود خود را از روزگار آل‌بویه، صفوی و قاجار دارد و شکل‌گیری آن به‌صورت تدریجی بوده. دیرینه‌ترین شبستان آن بیش از هزار سال عمر دارد ولی از تاریخ دقیق احداث این مسجد داده درستی در دست نیست. قدیمی‌ترین گواه موجود در این رابطه نقشه گیریشمن فرانسوی است که در سال هزار و دویست و هفتادوپنج هجری قمری از تهران تهیه‌شده است. در نقشه یادشده سازهٔ مسجد جامع کم‌وبیش به سیمای کنونی آمده است و می‌توان نتیجه گرفت که صد و سی سال پیش تمامی شبستان‌های کنونی ساخته‌شده بودند. مسجد جامع با گستره‌ای حدود چهار هزار و پانصد متر مربع و زیربنایی با مجموع حدود بیست هزار متر مربع دارای حیاطی در حدود نهصد متر مربع و دارای حوض، سقاخانه و هفت شبستان است که هرکدام به‌عنوان مساجدی جدا، ولی داخل یک بافت قرارگرفته و در زبان عموم گاه از آن به‌عنوان شبستان و گاه به‌عنوان مسجد نام‌برده می‌شود که نامها و جغرافیای آن‌ها به‌قرار زیر است:

• مسجد آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی در بَر جنوبی بافت مسجد جامع، به آن شبستان رفیعی قزوینی آیت‌الله سید ابوالحسن رفیعی قزوینی بهاره و عتیق نیز می‌گویند.
• مسجد زیر گنبد در بَر جنوبی بافت مسجد جامع، به آن شبستان بزرگ، تابستانی و عتیق نیز می‌گویند.
• مسجد گرمخانه در بَر جنوبی بافت مسجد جامع، به آن شبستان آیت‌الله شیخ غلامحسین جعفری نیز می‌گویند.
• مسجد چهل‌ستون در بَر شرقی بافت مسجد جامع.
• مسجد زیرزمین در بَر شمالی بافت مسجد جامع.
• مسجد آیت‌الله استرآبادی در بَر شمالی بافت مسجد جامع.
• مسجد کوچک در بَر جنوبی در بیرون از بافت مسجد جامع پس از گذر کردن از دالان مسجد جامع

به سه مورد یک مسجد جامع عتیق نیز می‌گویند. مسجد جامع دارای سه درِب ورودی غربی، شمال شرقی و جنوب شرقی است مسجد جامع بازار در ضلع جنوبی خیابان پانزده خرداد نرسیده به خیابان پامنار قرار دارد. نزدیک‌ترین راه ارتباطی مسجد از خیابان پانزده خرداد و بازار مسجد جامع و کوچه نوروز خان و بازار آن است که به علت وجود پله، پله نوروزخان نیز نامیده می‌شود. ادامه این راه به درب غربی مسجد جامع می‌رسد که روبروی مدرسه خان محمدیه قرارگرفته و در بزرگ و اصلی ورود به مسجد است؛ به دلیل وجود مسجد جامع در این گذرگاه، به بازار مسجد جامع مشهور است. از سوی بازار آهنگران که پس از پله نورزخان قرار دارد پس از چندپیچ و خم به کوچه مسجد جامع می‌رسیم که درب شمال شرقی مسجد است. از سوی جنوب شرقی و از سمت مدرسه و بازار صندوق سازها و چهل تن به دالان مسجد جامع و درب آن دسترسی وجود دارد.

کاخ شهربانی ساختمانی است که در سال هزار و سیصد و پانزده در میدان مشق (باغ ملی) در مرکز شهر تهران برای اداره شهربانی تهران ساخته شد. وزارت امور خارجه ایران در سال هزار و سیصد و هشتادویک کاخ شهربانی را از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی خریداری نمود و پس از بازسازی آن در دهه گذشته، این ساختمان را بانام ساختمان شماره نه وزارت خارجه مورد بهره‌برداری اداری خود قرارداد. ساختمان بر پایه معماری مدرن طراحی‌شده ولی در تزئینات و نماسازی‌هایش از معماری ایران باستان بهره گرفته می‌شد. گونهٔ معماری این دوره را می‌توان «معماری نئوکلاسیک ایرانی» نامید. کاخ شهربانی نمونه برجسته‌ای برای این‌گونه معماری است. نما، سرستون‌های با نماد جانوران اساطیری، سنگتراشی‌ها و نقش سربازان هخامنشی و سنگ‌نبشته‌ها این ساختمان بی‌کم‌وکاست از روی معماری روزگار هخامنشی از تخت جمشید الگوبرداری شده است و پلکان دوسویه سنگی آن یادآور معماری کاخ آپادانا است. سازنده این کاخ قلیچ باقلیان و طراح آن معمار برجسته ارمنی گابریل گورکیان بود. ن ساختمان نزدیک به بیست‌ویک هزار متر مربع زیربنا دارد که در سه طبقه بنانهاده شده است. نشانی: خیابان سی تیر میدان مشق (باغ ملی)

میدان و دروازه قزوین نمادین در زمان شاه‌تهماسب صفوی در نهصد و شصت‌وچهار هجری قمری نخستین دژ و باروی شهر تهران ساخته شد. درازای این بارو شش هزار گام بود و چهار دروازه بیشتر نداشت که دروازه قزوین در مدخل کنونی بازارچه قوام الدوله و شاهپور (وحدت اسلامی) واقع بود. با گسترش شهر تهران در زمان ناصرالدین‌شاه، دژ و باروی شاه‌تهماسبی را ویران کرده و با خاک آن خندق‌های پیرامون بارو را پر نمودند. سپس شهر تهران را به پیروی از نقشه شهر پاریس به‌صورت هندسی یک هشت‌ضلعی نا متساوی‌الاضلاع گسترش دادند و دوازده دروازه در گوشه و کنار آن راه‌اندازی نموده و دورش را خندق کشیدند و دروازه قزوین در ورودی خیابان قزوین (میدان قزوین کنونی) ساخته شد. دروازه‌های جدید به سبک معماری صفوی ساخته‌شده بود و با کاشی‌کاری‌های درخشان و گوناگون آذین‌شده بود. باروی کار آمدن رضاشاه و افزایش جمعیت تهران، بار دیگر نیاز به نوسازی و گسترش بناهای شهری احساس شد و در هزار و سیصد و نه و با حکم شهردار وقت، این دروازه‌ها را ویران نمودند. در هزار و سیصد و هشتاد شهرداری منطقه یازده و سازمان زیباسازی اقدام به انجام برنامه آرام‌سازی و بهسازی میدان قزوین نمود و پس‌ازآن در هزار و سیصد و هشتادوچهار باهدف احیای دروازه‌های قدیمی تهران به‌صورت نمادین و با توجه به اسناد تاریخی، اقدام به بازسازی دروازه قزوین نمود که اکنون این دروازه با سازه‌ای بتونی و نمایی آجری در میدان قزوین تهران بنا شده است.

سقاخانه ظهیرالاسلام این سقاخانه در خیابان ظهیرالاسلام واقع است. در تزئینات این سقاخانه آینه‌کاری بسیار به‌کاررفته و همین انگیزه نام‌گذاری سقاخانه شده است. این سقاخانه به دست حاج میرآخور در سال هزار و سیصد و چهارهـ. ق بنا شد و یکی از پر زرق‌وبرق‌ترین سقاخانه‌های تهران به شمار می‌رود. نشانی: تقاطع خیابان ظهیرالاسلام و کوچه آزادی خواه

ساختمان بانک ملی بنا به دست یک معمار آلمانی به نام هنریش طراحی شد. این ساختمان نخستین کوشش برای تلفیق معماری باستانی ایران و معماری اروپا را نشان می‌دهد و برجسته‌ترین نمونه در گونه خود به شمار می‌رود. تندیس‌های شیر که در ورودی ساختمان کارگزاری شده‌اند به دست غلامرضا رحیم زاده ارژنگ مجسمه‌ساز ایرانی ساخته‌شده‌اند

زورخانه بانک ملی از قدیمی‌ترین ساختمان‌های زورخانه‌ای در ایران ساختمان زورخانه بانک ملی ایران است. این ساختمان در سال هزار و سیصد و بیست‌وپنج در خیابان فردوسی ساخته و در سال هزار و سیصد و بیست‌وشش تا هزار و سیصد و بیست‌وهفت راه‌اندازی گردید. معماری ساختمان هرچند ساده و سنتی است، سردر سنگی بنا به دست استاد ابوالحسن خان صدیقی پدر مجسمه‌سازی نوین ایران که از شاگردان کمال‌الملک بوده و مجسمه میدان فردوسی، مجسمه خیام پارک لاله، مجسمه نادرشاه در مشهد و طرح چهره ابوعلی سینا، میرزا تقی خان امیر کبیر ساخته‌شده است ویژگی خاصی دارد، این سردر نقش برجسته سه خوان شاهنامه را به نمایش گذاشته است: نخست به کمند کشیدن زن جادوگر، دو کشته شدن دیو سپید و سرانجام کشته شدن اژدها به دست رستم. نگاره‌های چهار خوان درونی به دست فتح اله عبادی و معمار این ساختمان شادروان مهندس فروغی رئیس وقت اداره ساختمان انجام شده است. این مرکز بزرگ‌ترین و پررونق‌ترین زورخانه در هنگام بود به‌گونه‌ای که شمار فراوانی از مقامات عالی رتبه سیاسی، گردشگرهای خارجی، انجمن‌های سیاسی، نظامی و ورزشی از آن دیدن کرده‌اند. درواقع زورخانه برای بانک نقش تبلیغاتی داشت از جمله افراد نامی و صاحب‌نام که از قهرمانان بانک می‌توان محمد نامجو (وزنه‌بردار) و احمد گلبو (بازیکن پیشین تیم فوتبال) را نام برد.

برج آب بانک ملی ایران در تهران و در خیابان فردوسی، محوطه بانک ملی واقع‌شده است. این برج به دست گروهی از کارگزاران آلمانی در سال هزار و سیصد و پانزده ساخته شد. این تاریخ بر روی کاشی موجود در نمای شرقی نگاشته شده است. این برج به‌منظور بهره‌برداری از اندوخته آب چاه‌ها برای آبیاری فضای سبز و همچنین فشار آب در لوله‌ها با بلندی هفت طبقه به شکل مستطیل ساخته‌شده است. این اثر در تاریخ یازده مرداد هزار و سیصد و هفتادوشش به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مقبره لطفعلی خان زند، لطفعلی خان زند در سال هزار و صد و چهل‌وهشت خورشیدی متولد شد. وی پسر جعفر خان زند و نوه صادق خان زند، برادر کریم‌خان است. گفته‌اند که لطفعلی خان افزون بر زیبایی، بسیار نیرومند، راست‌گو، درستکار و دلیر بود. بسیاری او را بهترین شمشیرزن روزگار شرق می‌نامند. لطفعلی خان زند بسیار خدادوست بود و هنگامی‌که آغا محمدخان قاجار به او گفت بر او سجده کند پاسخ داد: من تنها به خدا سجده می‌کنم. آرامگاه او در امامزاده زید تهران و جایگاه انبار فرش‌های امامزاده است نشانی: خیابان پانزده خرداد بازار بزرگ خیابان خیاط‌ها محوطه امامزاده زید

قلعه امامه یا قلعه مازیار در نزدیکی روستای امامه یکی از روستاهای خوش آب‌وهوای پیرامون تهران و شهرستان شمیرانات قرار دارد. پیشینه این دژ به چند هزار سال پیش بازمی‌گردد و بنا بر مستندات تاریخی موجود، به دست مرداویج یا همان مازیار زیاری یکی از حاکمان وقت، در زمان فرمان‌روایی زیاریان ساخته‌شده است. امامه در زمان‌های گذشته به سبب داشتن راهی پرپیچ‌وخم ولی استوار، پناهگاهی بایسته به‌حساب می‌آمده و جایگاهی برای پناه گیری بسیاری از فرمانروایان شمرده می‌شده است. همچنین این روستا در زمان‌هایی دور به علت سختی زندگی در آن به تبعیدگاهی برای شماری از جنگاوران مازندرانی و گرجستانی بَدل بوده است. تاریخدان و جغرافیدان سرشناس، یاقوت حموی دربارهٔ دژ امامه این‌چنین گفته است که: عمامه قلعه قرب الری؛ بدین معنا که قلعهٔ امامه در نزدیکی شهرری جا گرفته است. روستای امامه درگذشته بخشی از شمال کشور نیز به‌حساب می‌آمده است. معروف است که ناصرالدین‌شاه قاجار در هنگام پادشاهی خود، در تابستان‌ها به این روستا می‌رفته است. دژ مازیار در مهرماه سال هزار و سیصد و هشتاد، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. روستای امامه که در زبان پهلوی با نام عمامه تلفظ می‌شود و به دو بخش محلهٔ بالا و محلهٔ پایین تقسیم‌شده است. خانه‌های کهن و تاریخی این روستا همگی دارای سقف‌های مسطح چوبی و معماری اعیانی هستند و عموماً دارای ورودی‌های زیبا با هشتی های سنتی ویژه خانه‌های سنتی ایرانی هستند. بر روی برخی از این خانه‌ها هنوز هم تزئینات گل‌میخ و کوبه‌های دق‌الباب زنانه و مردانه به‌جامانده مانده است. روستای امامه در حال حاضر بسیار گسترش‌یافته و در گوشه و کنار آن خانه‌های تازه و ویلایی بسیاری ساخته‌شده که روال جدید، بافت ناسازگار و ناهمگونی با معماری ریشه‌دار این بخش به وجود آورده است. در حال حاضر از قلعهٔ مازیار سراچه‌ها، برج و بارو، پرچین دفاعی، غار، قنات، ارگ و جایگاه حاکم‌نشین آن باقی‌مانده است. نشانی: بزرگراه شهید بابایی میدان لشکرک جادهٔ فشم سه روستای امامه.

عمارت امین الضرب خانه امین الضرب مربوط به دوره قاجار و یکی از خانه‌های تاریخی پایتخت است و پیشینه آن به روزگار مشروطه می‌رسد. این عمارت تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. نشانی خیابان امیرکبیر نبش خیابان ایران.

پیاده راه باب همایون در بافت قدیمی تهران خیابانی به نام باب همایون وجود داردکه حالا خیابانی سنگفرش شده است. این گذر در بَر جنوبی میدان امام خمینی (توپخانه) و نیز در شمال ایستگاه متروی امام خمینی (ره) قرار دارد. همچنین از جنوب نیز به خیابان صوراسرافیل و ساختمان وزارت دارایی منتهی می‌گردد. باب همایون از قدیمی‌ترین خیابان‌های پایتخت است و در بخش تاریخی آن قرار دارد. تیمچه‌ها و کرپه‌های غذا که جای عرضهٔ انواع خوراک‌های خیابانی، سوغات‌ها، صنایع‌دستی، آجیل، دم‌نوش‌ها هستند، یکی از جاذبه‌های گردشگری پایتخت به شمار می رود. حال و هوای گرم و قدیمی این خیابان با غرفه های سنتی این گوشه از میدان توپخانه را به گذری خواستنی برای گردشگران خارجی و داخلی بدل کرده است.

پیاده راه کوچه مروی کوچه مروی از گذرهای قدیمی و پرآوازه تهران با پیشینه‌ای دویست‌ساله در نزدیکی بازار تهران است. کوچه مروی و کوچه خدابنده لو از دیرباز در شمار اماکن شناخته‌شده خرید شمرده می‌شده‌اند و در همسایگی خیابان ناصرخسرو واقع‌شده‌اند. کوچه مروی، کوچه‌ای شرقی غربی است. این کوچه از سمت غرب و از خیابان ناصرخسرو روبروی شمس‌العماره آغازشده و به خیابان پامنار پایان می‌یابد. به دلیل وجود مهاجرین عرب در این کوی نمودهای فرهنگ وزندگی عربی را می‌توان در این کوچه و گوشه و کنارش مشاهده نمود. وجود شماری خوراک فروشی با تابلوهایی به زبان عربی روی آن نوشته‌شده است و عرضه خوراک‌هایی مانند فلافل و کباب شاورما نشانگر این فرهنگ است. خیابان ناصرخسرو، ساختمان شمس‌العماره، دبیرستان مروی، مسجد مروی، سرای مظفریان، بازار قدیمی مروی و مسجد آقا محمود یا مسجد حکیم، آثار تاریخی هستند که در گوشه و کنار و درون کوچه مروی قرار دارند. در دهه هشتاد موردبازسازی و احیا قرارگرفته است. انگیزه اجرای برنامه‌های اصلاحی و طرح‌های شهری در این کوی، این بود که بازدیدکننده در این فضا حال و هوای تهران قدیم را داشته باشد و به‌نوعی با گسترش پیاده‌گرد، سرزندگی به کوچه مروی پیشکش شود.

پیاده راه میدان امام حسین

یک گذر آیینی و فرهنگی است که حدفاصل دو میدان اصلی امام حسین (ع) و شهدا قرار دارد. میدان امام حسین پس از میدان آزادی، بزرگ‌ترین و پرفت و آمدترین میدان تهران شمرده می‌شود. امروز آرامگاه شهدای گمنام در این میدان، نمادی از رویدادهای گذشته است. این میدان یک گره میان منطقه‌ای و پیوندگاه سه منطقه شــهر تهران یعنی مناطق هفت‌در شمال، سیزده در جنوب شــرقی و دوازده در جنوب غربی است. محله و میدان شهدا، مکانی تاریخی در مرکز شهر تهران، پایتخت ایران، است. این میدان که پیش‌تر بانام میدان ژاله شناخته‌شده بود، محل رخداد هفده شهریور است و به همین سبب میدان شهدا نام گرفت. بر پایه برنامه شهرداری تهران پیاده راهی در خیابان هفده شهریور میان دو میدان امام حسین و شهدا به‌صورت سنگ فرش و به نام پیاده راه آیینی راه‌اندازی شده است.

خانه فیض (عصمت السلطنه) مربوط به دوره قاجار است. خیابان امیرکبیر کوچه شهید جاویدی کوچه شهید محدث عصمت السلطنه

گرمابه قبله حمام قبله (حمام خانم) مربوط به روزگار صفوی است. این گرمابه هفتادسال است که از سوی خانواده بادامی اداره می‌شود. گرمابه «خانم»، یادگار روزگار صفوی است که پس از به فرجام رساندن نخستین باروی تهران در سال نهصد و شصت‌وپنج هجری قمری به‌فرمان خواهر شاه‌طهماسب به همراه تکیه و مدرسه‌ای در بازارچه نایب‌السلطنه ساخته شد و در کنار مدرسه حکیم‌باشی قرار گرفت تا نمادی از آثار به‌جامانده از روزگار صفوی در تهران باشد. نشانی چهارراه مصطفی خمینی و سیروس کوچه آل آقا (بین بازارچه نایب‌السلطنه و سیروس) بازارچه نایب السطلنه، کوچه قبله

دواخانه نظامی نخستین داروخانه نوین حدود سال‌های هزار و هشتصد و پنجاه تا هزار و هشتصد و شصت میلادی توسط وزارت جنگ آن زمان از کشور اتریش خریداری‌شده است. حدود بیست‌تا سی سال پس‌ازآن، این داروخانه به دکتر «عبدالحسین نظامی» داروساز و دانش‌آموخته فرانسه داده شد و از آن زمان به بعد به داروخانه نظامی مشهور شده است. اسناد و مدارک و اشیاء به‌جامانده از داروخانه نظامی در موزه علوم پزشکی تهران، نشان‌دهنده چگونگی داروخانه‌های قدیم ایران و شیوهٔ اداره آن‌ها و هم‌چنین روند داروسازی و نگهداری داروها درگذشته است. داروخانه نظامی نخستین و تنها داروخانه‌ای بوده است که همه نیازهای دارویی ارتش را فراهم می‌کرده است و از آغاز تأسیس همه موارد موردنیاز خود را به خارج از کشور سفارش داده و وارد کرده است. «داروخانه نظامی» پس از بازسازی طی مراسم بزرگداشتی که به کوشش «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی» و «مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی» برگزار شد در دوازده شهریورماه هزار و سیصد و هشتادودو در محل موزه راه‌اندازی شده است. تجهیزات این مجموعه عبارت‌اند از: دستگاه شیشه پر کن، دستگاه شربت‌سازی، دستگاه صافی، صافی، همزن، دستگاه حب‌بر، دستگاه عصاره‌گیر، ترازو، هاون چینی، دستگاه تقطیر، ظروف آزمایشگاهی،‌ دستگاه پرس برای تهیه کاشه، دستگاه آلبومین متر، قالب قرص زنی، سرنگ شیشه‌ای مدرج، آتش‌گردان، چراغ‌الکلی، ساکشن دستی، ظروف دوپوسته برای حرارت غیر مستقیم، قالب شیاف، قالب قرص، دستگاه مهر برجسته، کلیشه‌های قدیمی به‌کاررفته در داروخانه، نمونه‌هایی از بروشورهای دارویی. نشانی: خیابان امیرکبیر (چراغ برق سابق)

عمارت فخرالدوله و مسجد مجاور (مسجد فخر) که در محله دروازه شمیران جای دارد ساختهٔ دست فردی به نام مارکوف و به سپارش بانو اشرف‌الملوک فخرالدوله خواهر ناصرالدین‌شاه قاجار بوده است که بناهای بسیاری را در تهران و دیگر شهرها ساخته است. این عمارت آرایه خانه باغ داشته و از نظر فرم و فضای معماری با سایر ابنیه هم زمان خود مانند کوشک احمدشاهی (نیاوران)، کوشک قوام‌السلطنه (موزه آبگیر فعلی)، کوشک سردار اسعد ساخته‌شده بود. از شناسه‌های اصلی این بنا می‌توان به ساختار کوشک شکل آن اشاره کرد که دارای دو طبقه و یک تالار در پنج دهم طبقه دو است. پلکان در بخش شمالی بنا قرار دارد و فضاهای اصلی در گوشه و کنار این پلکان قرارگرفته است. استخوان‌بندی بنا از خشت است و روکش نما از آجرهای قالبی می‌باشد. این بنا در تهران، خیابان فخرالدوله، خیابان بهارستان، خیابان قائن آرام گرفته است.

زندان هارون‌الرشید یا زندان خان مربوط به سده چهار ه‍. ق است و در سیزده کیلومتری شرق تهران واقع‌شده. بنای زندان به شکل مکعب مستطیل به بلندی نه متر و به‌صورت دو طبقه ساخته‌شده است و از درازا و پهنای یکسانی برابر با سی متر برخوردار است. زندان هارون دارای ساختاری در برگیرنده لاشه‌سنگ و گچ است و با سنگ‌های آتشفشانی بناشده است. این بنا در حقیقت در روزگار آل‌بویه ساخته‌شده و از آن به‌عنوان سلول‌های انفرادی برای حبس زندانیان استفاده‌شده است ولی هیچ گواهی مبنی بر زندان بودن این بنا وجود ندارد و در هیچ‌یک از نسخه‌های تاریخی دراین‌باره سخنی به میان نیامده است. هرچند پیشینه خانه به روزگار ساسانیان و سلجوقیان نیز نسبت داده می‌شود. برخی پژوهشگران نیز باوردارند این سازه در واقع آتشکده‌ای باستانی بوده است و به همین دلیل دیرینگی آن به روزگار ساسانی بازمی‌گردد. به گمان آندره گدار زندان هارون از آن دوران سلجوقیان است و یکی از استحکامات نظامی آن عصر بشمار می‌آید. نشانی: جاده خراسان، سه‌راه سیمان، در دامنه کوه‌های مسگر آباد

حمام کشوریه (حمام ممتاز، حمام بی‌نظیر، حمام کشوریه، حمام سلیمانیه، حمام یهودیان، حمام محله، حمام کلیمیان، حمام جهودان) این گرمابه به دست آقای سلیمان سنه (سلیمان سنهی، سلیمان سنه‌ای) ساخته شد و به یاد همسرش کشور، بخش زنانه آن کشوریه و بخش مردانه آن سلیمانیه نام‌گذاری شد. یهودیان تهران در بخشی از بافت تاریخی عودلاجان ساکن بودند، به نام؛ محله و در این محله سه حمام ویژه اختصاصی داشتند؛ حمام عساو در بخش سر چال، حمام ذخرون در نزدیکی کنیسه عزرا یعقوب و گرمابه اسحاق (حکیم‌باشی) در کوی تکیه رضا قلی خان با توجه به برخی از تعصبات دینی، یهودیان تنها اجازه ورود به حمام‌های اختصاصی خود را داشتند که با عنایت به پله‌های فراوان حمام‌های قدیمی، امکان حضور و استفاده برای افراد سالخورده و زنان باردار آماده نبود، بر پایه تاریخ شفاهی بانو کشور خداداد از اهالی کوچه حاجی کلانتر و همسر آقای سلیمان سنه به علت باردار بودن، تصمیم می‌گیرد تا در گرمابه نمره سرچشمه (ویژه مسلمین) استحمام کند که زمان حضور ایشان کمی بیشتر از وقت معمول می‌شود و سالن دار گرمابه، با کوبیدن‌ها دنباله‌دار بر روی در و ترس وی، باعث سقط جنین فرزند بانو کشور می‌شود. بر پایه باور مسلمانان، آب خزینه حمام یهودیان، مشکل‌گشاست و این نگاه از دیرباز در اندیشه مردمان مسلمان شکل‌گرفته است، شخصی به نام جعفری که فرزند دار نمی‌شد، پیش بزرگ محل می‌رود و آن بزرگ توصیه می‌کند که نذر کن و نام فرزندت را موسی قرار بده تا فرزندت سالم مانده و همسرت فارغ شود، وی چنین می‌کند و موسی جعفری به دنیا می‌آید و در هنگام زندگی همیشه با یهودیان هم‌نشین می‌شود و در بخش مردانه گرمابه کشوریه با کاسه چهل کلید خود، کارگزار برآوردن حاجات و رفع مشکلات مسلمانان می‌شود. نشانی خیایان سیروس (شهید مصطفی خمینی)، فی مابین چهارراه سرچشمه و سیروس، بالاتر از بیمارستان دکتر سپیر، شماره چهارصد و پانزده

خانه استاد حسین لر زاده حسین لر زاده، معمار و استاد هنرهای سنتی ایران، در سال هزار و دویست و پنجاه‌وهشت خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود. پدرش معمار بود و او خیلی زود کار معماری خود را نزد او آغاز کرد. در جوانی و میان‌سالی، هم‌زمان با دگرگونی‌های گسترده اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ایران، در روزگار پس از مشروطیت و در زمانه پهلوی، با دلگرمی به آموخته‌های هنری و آموزه‌های فرهنگی، یادگارهای فراوانی را پدید آورد.

استاد لر زاده در درازنای نودوهشت سال زندگی پربار خود، در بیش از هشتصد و چهل‌ودو عمارت همچون کاخ، بیمارستان، بانک، مدرسه، فروشگاه، خانه مسکونی و از جمله بیش از ششصد و سی‌وپنج مسجد، حسینیه و امامزاده به هنرآفرینی در زمینه‌های گوناگون پرداخت. معماری و نمای خارجی ساختمان خانه موزه، مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی شهر تهران است. این ساختمان در دو طبقه و پنج دهم بناشده و نمای بیرونی آن با آجرهای سه سانتی تزیین‌شده است. روی دیوارهای این خانه زندگینامه استاد لرزاده و سروده‌های ایشان نوشته‌شده است. ساعات بازدید از خانه موزه استاد لر زاده، روزهای یکشنبه تا جمعه از ساعت نه بامداد تا هفده است. این مکان روزهای شنبه بسته است. این خانه واقع در تهران، خیابان شریعتی، مابین سه‌راه طالقانی و خیابان بهار شیراز است. در انتهای کوچه سخن، این خانه در میانه بوستان لر زاده پیمان دارد. بهترین راه دسترسی به این خانه موزه، از راه ایستگاه متروی دروازه دولت و یا ایستگاه دروازه شمیران در خطوط بی‌آرتی تهرانپارس-آزادی است.

خانه عامری ها خانه عامری ها در زمینی به گستره دو هزار و هفتصد و پنجاه متر در ضلع جنوبی غربی میدان فردوسی که از املاک خاندان امین دارالضرب از افراد شهره دوران قاجار و احداث کنندگان اولین کارخانه های ملی پس از دوران امیرکبیر و همچنین از موسسان اولیه بانکداری در ایران بود احداث شده است. لازم به ذکر است عخانه عامری ها در اواخر دوران قاجار و در داخل حصار ناصری بنا شده و احداث پاساژ مذکور در مجاورت این بنا، مالکین پاساژ را به این فکر انداخت تا با تخریب خانه عامری ها که متاسفانه تاکنون ثبت ملی نشده است، آن را به پاساژ الحاق نمایند.

خانه عضدالملک (خانه امیرسلیمانی، خانه مشیرالسلطنه، خانه نایب‌السلطنه، معراج شهدا) علی‌رضاخان عضدالملک (زاده هزار و دویست و سی‌وهشت قمری - درگذشته هزار و سیصد و بیست‌وهشت قمری) نخستین نایب‌السلطنه احمدشاه قاجار بود. او پسر موسی خان قاجار و از خاندان قاجار بود و در دربار چند تن از شاهان قاجار خدمت می‌کرد. سردر این خانه در سال‌های گذشته ویرانی شد، این سازه یک طبقه و دارای زیرزمین (مطبخ، انبار و …) است، درب اصلی عمارت از شمال است که با چند پله به تالار اصلی وارد می‌شوید که دو راه ورودی از چپ و راست به زیرزمین و با چند پله با تالار اصلی وارد می‌شوید، در آغاز ورود شما یک چارچوب گچ‌بری شده که شوربختانه در سال‌های گذشته بخش شمالی آن تخریب‌شده همه دیوارها و سقف سراچه‌ها گچ‌بری و آیینه‌کاری شده است که البته به دلیل عدم رسیدگی شایسته و تغییر کاربری، آسیب‌های فراوانی دیده است. این سازه پس از آتش‌سوزی حسینیه امیریه در شب عاشورای هزار و سیصد و پنجاه‌وهشت و در سال هزار و سیصد و شصت به‌عنوان ستاد معراج شهدای ایران مورد استفاده قرار گرفت. نشانی: استان تهران، شهر تهران، خیابان بهشت، کوچه معراج، شماره هجده

خانه تیمورتاش مربوط به اواخر روزگار قاجار (احمدشاه) است و در تهران، شمال غرب پادگان باغشاه پیشین میدان حر امروزی داخل دانشگاه جنگ واقع‌شده که اکنون از این خانه تاریخی به‌عنوان موزه جنگ استفاده می‌شود. خانه تیمورتاش در دو طبقه ساخته‌شده و دارای زیرزمین است. بلندی در طبقات این ساختمان ناهمگون است. تزئینات سازه دربرگیرنده نمای آجری است که به شکلی استادانه از آجر استفاده‌شده است. همچنین آینه‌کاری‌های ارزنده که در سقف تالار اصلی کارشده‌اند، شایسته توجه است. گچ‌بری‌های باریک و زیبایی نیز در سرستون‌ها و دیگر بخش‌های سرا وجود دارد. درها و پنجره‌های چوبی نیز باوجود گونه‌ها و اشکال برجسته خود، درخشش زیبایی به این سرا داده‌اند.

خانه آیت الله کاشانی خانه آیت‌الله کاشانی واقع در حصار صفوی و بافت تاریخی محله سیروس است. این سرا از آنِ به آیت‌الله کاشانی بوده و ازآنجایی‌که برای این سرا سنگ‌نبشته‌ای وجود ندارد دیرینگی آن تنها به‌واسطه دیدگاه کارشناسان از راه پژوهش‌های تاریخی و نیز الگوی معماری آن قابل‌شناسایی بوده و این سرا را منصوب به دوره قاجار می‌دانند. این نکته نیز شایسته توجه است که این سازه در داخل چارچوب شهر، دوره ناصری قرار دارد. این اثر در منطقه دوازده تهران، خیابان پانزده خرداد شرقی، بازارچه نایب‌السلطنه، کوچه کیانتاش، کوچه عباسی واقع است.

حمام انصاری یکی از مکان‌های تاریخی پایتخت است که در محدوده منطقه یازده شهرداری و در حوالی میدان منیریه قرارگرفته است. بر پایه شواهد و سنگ‌نبشته‌های موجود، تاریخ ساخت سازه به سال هزار و سیصد و سی‌وچهار هجری شمسی بازمی‌گردد و از ساختمان‌های اواخر دوره قاجار به شمار می‌رود. گرمابه دارای دو بخش است. بخش اصلی دربرگیرنده فضاهای یک حمام سنتی است که در شرق واقع‌شده است و در غرب حمام سنتی به گستره نزدیک به هفتادودو مترمربع قرار دارد. فضای سربینه: این فضا گستره‌ای در نزدیک به شصت‌وچهار مترمربع را در برمی‌گیرد که حوض هشت‌ضلعی با مصالح سنگی در میانه فضای سربینه قرار دارد. این فضا برخلاف دیگر نمونه‌های سربینه بدون سکو است که چه‌بسا در مراحل پاک‌سازی و کار بازسازی ازمیان‌رفته و یا سال‌ها پیش‌ازاین نابودشده است. دو ستون سنگی با سرستون‌هایی با نقوش گیاهی در بخش شمالی و دیوارهای آجری در برابر آن‌ها، بار گنبد خشتی سربینه را تحمل می‌کنند. این گنبد در سال هزار و سیصد و هشتادوپنج و درروند کار نوسازی، بازسازی‌شده است. بلندی گنبد درونی از مرکز تا سطح تراز انتهای پای ستون‌ها شش متر است. سربینه بی‌بهره از هرگونه کف‌سازی است و بقایای کف‌سازی تاریخی در آن دستکاری‌شده شده است. گرم‌خانه: گرم‌خانه فضایی است با گستره نزدیک به هفتاد مترمربع که به دو سراچه در بخش شرقی محدود می‌شود. گرمخانه دارای چهارستون سنگی با سرستون‌هایی با نقوش گیاهی است که به‌عنوان ستون‌های باربر گنبد مرکزی ایفای نقش می‌کنند. این فضا بدون حوض است و کف وضع موجود آن دربرگیرنده ایوان‌ها و گربه‌روهایی است که در کف گرمخانه گرمابه‌های سنتی برای رد شدن دود و هوای گرم تعبیه می‌شدند. بازسازی این گربه‌روها (تنوره‌ها) در کار بازسازی سال هزار و سیصد و هشتادوپنج نافرجام مانده و حتی بقایای موجود در کف تاریخی را از میان برده است. در سوی شمالی گرمخانه، حوضی که به نظر سرپوشیده بوده، قرار دارد که می‌توانسته جایگاه خزینه گرمابه باشد. کوره و انبار گرمخانه دارای اتاقک و راه‌پله‌ای در جبهه شمالی گرمخانه قرار داشته که قسمت‌هایی از آن‌ها دچار ریختگی شده است. این گرمابه تاریخی در حال حاضر به سفره‌خانه سنتی بانام ارسباران تبدیل‌شده است که علاقه مندان می‌توانند هم‌زمان با بازدید از این گرمابه تاریخی، از امکانات سفره‌خانه نیز استفاده نمایند. نشانی: خیابان ولی عصر، پایین‌تر از میدان منیریه، خیابان فرهنگ، کنار کوچه قدسی

حمام حاج قاسم میدان محمدیه، بازارچه حاج قاسم با پیشینه‌ای دویست و پنجاه‌ساله هنوز مشتری دارد

حمام مهدیخانی این گرمابه که یکی از کهن‌ترین گرمابه‌های تاریخی تهران به شمار می‌رود، در دل بازار قرار دارد. کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند که پیشینه این بنا به دوره صفویان می‌رسد. آستانه آن در نزدیک به نهصد متر مربع و دربرگیرنده گرمابه به گستره چهارصد و پنجاه متر مربع و تأسیساتی چون یک بخش پتو بافی، واحد مسکونی، مغازه و سرایداری است. این سازه دارای جرزهای خشتی با ملات گل و آهک است. سازهٔ گرمابه متعلق به دوره قاجار و در نزدیک به هشتاد در صد آن سالم است.

 

عمارت موقوفه فاضل عراقی این خانه در غرب میدان فردوسی، در کوچه پارس قرار دارد و موقوفه فاضل عراقی، رایزن و رئیس پیشین دیوان عالی کشور است. بخشی از آن در سال هزار و سیصد و سی‌وچهار خورشیدی به بیمارستان زنان اختصاص یافت. کاشی‌های عمارت بسیار باارزش و روی آن‌ها نگاره‌های شاهان باستانی ایران نقش شده است.

مسجد و ساعت مشیرالسلطنه (نخستین ساعت شهری تهران) مسجد و مدرسه علمیه مشیرالسلطنه یا مسجدالاقصی یا مسجد ساعت، یکی از مسجدها و حوزه‌های علمیه مربوط به روزگار قاجار است. نام دیگر آن مسجد ساعت نیز است چراکه نخستین برج ساعت در تهران در این مسجد بنا شد. گلدسته و برج ساعت مسجد از بیرون نیز دیده می‌شود. مسجد در سال هزار و سیصد و بیست‌ویک قمری به دست مشیرالسلطنه ساخته‌شده که وزیر خزانه مظفرالدین شاه و بعداً نخست‌وزیر در دوره محمدعلی شاه قاجار بود و نام او در زیر ساعت مسجد حک‌شده است: «در عهد دولت سلطان عادل کامکار مظفرالدین شاه قاجار خلداله ملکه، حسب الفرمایش جناب مستطاب اشرف افخم مشیرالسلطنه وزیر خزانه و بیوتات دام ظله العالی اتمام پذیرفت». پس از درب ورودی کوچک مسجد، دو پله پایین‌تر به حیاط کوچک مسجد می‌رسیم که چند درخت کهن‌سال و حوضی میان آن قرار دارد. مسجد در سمت راست ورودی قرار دارد و دور حیاط نیز حجره‌هایی با نمای کاشی‌کاری شده وجود دارد که جایگاه زندگی طلاب علوم دینی بوده است. در واقع در کنار مسجد، مدرسه‌ای نیز وجود داشته است. در بیرون مسجد نیز سقاخانه‌ای وجود دارد. این مسجد به خاطر ساعت قدیمی و تاریخی‌اش ارزش بسیاری دارد. واقف این مسجد و مدرسه علمیه احمد مشیرالسلطنه، آن را مسجدالاقصی نامیده است. البته در زبان عموم مردم و همچنین رسانه‌ها بیشتر آن را بانام واقفش مسجد مشیرالسلطنه می‌شناسند. این بنا در خیابان مولوی، کوچه تشکری موحد واقع‌شده است.

عمارت دبیرالملک بر پایه گواهی‌های تاریخی، عمارت دبیرالملک متعلق به میرزا محمدحسین‌خان فراهانی ملقب به دبیرالملک بوده است. دبیرالملک از بزرگان و مستوفیان روزگار قاجار بوده است. او در زمان وزارت امیرکبیر، منشی‌گری او را به‌ویژه در امور سیاست خارجی بر عهده داشت. چند گاهی هم وزیر داخله و حاکم اراک بود. او همچنین چندی تولیت آستان قدس رضوی را بر عهده داشت. گفته‌شده است او به خاطر نگارش رساله‌ای انتقادی درباره شیوه اداره کشور و شخص شاه، مدتی مورد بدگویی و بی‌مهری ناصرالدین‌شاه قرار می‌گیرد. دبیرالملک همچنین از ترقی‌خواهان دوره قاجار و دوستداران میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود. میدان بهارستان پائین تر از چهارراه سرچشمه کوچه قوام حضور کوچه جاویدی کوچه حنیف نژاد (فخرالملک)

خانه منسوب به ظهیرالاسلام عمارتی از روزگار قاجار است. این سازه از آن جهت که خانه مسکونی یکی از سران مشروطه است و با توجه به آن‌که نمونه‌ای کم‌نظیر و کامل از بناهای مسکونی دوره قاجار بوده و با توجه به جایگاه قرارگیری در محله‌ای برجسته قابل بحث و بررسی ست؛ و ازآنجاکه این سازه گویای دگردیسی در سازه‌های کوشکی دوره قاجار و آمیزه‌ای با معماری اروپایی است ارزش‌هایی را برای بنا به دنبال دارد. بر پایه برخی روایت‌ها این بنا خانه سردار مشروطه محمد ولی خان تنکابنی بوده است. خانه منسوب به سید زین‌العابدین امام جمعه ملقب به ظهیرالاسلام داماد ناصرالدین‌شاه و پدرزن دکتر مصدق است بر پایه پژوهش‌های این بنا بدون لوح یا سنگ‌نبشته‌ای است که تاریخ ساخت آن را مشخص کند، ولیکن با توجه به همبندی معماری بومی و غربی و سقف شیروانی این خانه گواه بر این است که این کوشک از آن اواخر دوره ناصرالدین‌شاه است. گستره خانه منسوب به «سپهبد تنکابنی» مشهور به «ظهیرالاسلام»، داماد ناصرالدین‌شاه و فرمانده فتح تهران، نزدیک به دو هزار و دویست متر مربع زیربنا با ساختمانی دویست و بیست مترمربع در دو طبقه دارای یک طبقه زیرزمین و یک طبقه همکف است که در دوره قاجار ساخته‌شده است. مالکیت ملک موصوف به سلطان محمد میرزا سیف‌الدوله (عضدی قاجار) تعلق داشته است که به‌صورت امانت در اختیار ظهیرالاسلام قرارگرفته بود. خانه‌ای مسکونی است مربوط به دوره قاجار است و در مرکز شهر تهران در نزدیکی میدان بهارستان، خیابان هدایت واقع‌شده است.

 

خانه جلال‌الدین تهرانی بَر غربی خیابان ری، نرسیده به سه‌راه امین حضور سید جلال‌الدین تهرانی (شیخ‌الاسلامی) زاده هزار و دویست و هفتادوپنج تهران – درگذشت هزار و سیصد و شصت‌وشش پاریس ستاره‌شناس، ریاضی‌دان، دولت‌مرد، دانشمند و فقیه ایرانی دوران پهلوی بود. او چند بار وزیر و سناتور شد و در آستانه انقلاب ایران در سال هزار و سیصد و پنجاه‌وهفت به ریاست شورای سلطنت منصوب شد. استعفای او پس از ملاقات با امام خمینی در نوفل‌لوشاتو ضربه مهمی به‌نظام پادشاهی در ایران بود. وی به دلیل نداشتن فرزند خانه و کتابخانه‌اش را وقف آستان قدس نمود؛ و این خانه به دفتر نمایندگی این آستان تبدیل شد. پس از مرگش در پاریس پیکرش به مشهد منتقل و در آرامگاه خانوادگی‌اش در حرم مطهر امام رضا (ع) حدفاصل دارالحفاظ ودارالسیاده به خاک سپرده شد نشانی: تهران، تهران ضلع غربی خیابان ری، نرسیده به سه راه امین حضور

خانه موتمن الاطبا میرزا زین‌العابدین موتمن زاده هزار و دویست و ده نخستین دانش‌آموخته دارالفنون، پزشک مخصوص ناصرالدین‌شاه قاجار بود. او در سال هزار و دویست و شصت‌ودو خورشیدی خانه سه طبقه‌ای در محله پامنار ساخت که جزو نخستین خانه‌های سه طبقه تهران بود. آوازه خانه او به‌اندازه‌ای بود که ناصرالدین‌شاه روزی به او گفت شنیده‌ام خانه سه طبقه ساختی حکیم‌باشی موتمن الاطبا پس از قتل ناصرالدین‌شاه بازنشسته شد و در پایان عمر به بیماری چشمی دچار شد. به‌پاس خدمات او، مظفرالدین شاه پانصد تومان و یک عصای مرصع به او داد تا بتواند در خارج از ایران چشمش را درمان کند. خانه او در سال‌های گذشته مکان فیلم‌برداری چند سریال بوده و قرار است در آینده به یک هتل سنتی تبدیل شود. به‌جز دو طبقه عمارت و زیرزمین آن، در دو سوی حیاط نیز سراچه‌هایی برای زندگی خدمتکاران و دیگران وجود دارد. دستشویی و گرمابه عمارت نیز در بَر جنوبی واقع‌شده است. نشانی: خیابان پامنار، کوچه نوری زاده

برج طغرل ری در شرق آرامگاه ابن‌بابویه در خیابان ابن‌بابویه شهرری واقع‌شده است و از آثار به‌جامانده از دوره سلجوقیان است. در برخی متون این محل، برج خلیفه یزید نامیده شده است. بلندی برج نزدیک به بیست متر می‌باشد (بدون احتساب گنبد مخروطی شکلی که امروزه نشانی از آن نمانده) به باور برخی از کارشناسان این برج مانند عقربه‌های ساعت بوده و می‌توان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره‌های آن زمان را تشخیص داد. برج طغرل با گستره‌ای بالغ‌بر چهل‌وهشت متر مربع و بُلندایی در کم‌وبیش بیست متر و بااستخوان بندی خشتی و آجری به‌صورت استوانه‌ای افراشته، خودنمایی می‌کند که نمای درونی آن به‌صورت استوانه است. برج طغرل برای نخستین بار در سال هزار و سیصد و یک هجری قمری و در پایان سی و پنجاهمین سال پادشاهی ناصرالدین‌شاه نوسازی و بازسازی شد. این بازسازی به‌فرمان شاه و به دست وزیرش امین السلطان و به دست ابوالحسن خان معمارباشی انجام گرفت و لوحه‌ای مرمر بر سردر سازه کارگزاری گردید. این بازسازی ساختمان را از خطر نابودی نجات داد ولی ظرافت‌کاری‌های کهن و بقعه سنگ‌نبشته کوفی آن را از میان برد.

کاخ مظفری مربوط به روزگار قاجار است و در تهران، انتهای خیابان دارآباد، محوطه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری واقع‌شده. این کاخ زیبا، در دو طبقه و با الهام از شیوه معماری فرانسوی ساخته‌شده است این ساختمان، تنها کاخ قاجاری با سقفی بیضی است. گچ‌بری‌ها و آیینه‌کاری‌های مشرف‌به آب‌نمای قرارگرفته در میان حیاط، در گونه خود بی‌نظیر می‌باشند. همچنین، آب‌نمای آبی‌رنگ بسیار زیبایی به شکل کلاه‌خود جنگی در برابر در ورودی ساختمان قرار دارد. در زمان مظفرالدین شاه این پادشاه قاجار به بیماری مهلک سل مبتلا شد. با توجه به عدم وجود دارویی برای درمان این بیماری در آن روزگار، این شاه قاجار به پیشنهاد پزشک معالجش برای سکونت به قریه دارآباد کوچ کرد؛ زیرا این منطقه از خوش آب و هواترین مناطق تهران بزرگ به شمار می‌رفت. پس از مرگ مظفرالدین شاه، این ساختمان به آسایشگاهی برای معلولین تبدیل و پس از تغییر حکومت، کاخ مظفری بلا استفاده ماند. تا این‌که در روزگار پهلوی دو و در سال هزار و سیصد و ده دکتر مسیح دانشوری نخستین پزشک متخصص ریه ایران، به تأسیس مدرسه پرستاری در این محل اقدام کرد. گفتنی است که در دهه بیست خورشیدی ساختمان‌های دیگری نیز در پهنه این کاخ ساخت‌وساز گردید. از جمله این ساختمان‌ها، می‌توان به ساختمان فخرالدوله اشاره کرد که به دست بانویی به همین نام ساخته‌شده است.

موزه های تهران

• موزه پست و مخابرات خیابان امام خمینی (سپه) سر در باغ ملی شنبه تا چهارشنبه هشت‌تا شانزده
• سفارت پیشین امریکا خیابان طالقانی تقاطع مفتح موزه لانه جاسوسی امریکا
• موزه ملی تاریخ پزشکی ایران کارگر شمالی- خیابان شانزده (فرشی مقدم) ورودی درب شماره (دو) پردیس شمالی دانشگاه تهران شنبه تا چهارشنبه هشت‌تا پانزده
• موزه دکتر حسابی خیابان تجریش خیابان مقصود بیک خیابان دکتر حسابی شماره هشت منزل دکتر حسابی
• موزه سینما ولیعصر نرسیده به تجریش کوچه بخشایش باغ فردوس ساعت ده تا بیست و سه
• کاخ‌موزه نیاوران انتهای خیابان پاسداران میدان نیاوران خیابان باهنر کوشک احمدشاهی- موزه لباس‌های سلطنتی-جهان نما و... نه تا هجده
• کاخ‌موزه سعدآباد زعفرانیه خیابان شهید فلاحی خیابان طاهری موزه آب همه‌روزه نه تا شانزده
• موزه آبگینه خیابان جمهوری خیابان سی تیر شماره پنجاه‌وپنج موزه شیشه و بلور و سفالینه همه‌روزه نه تا هفده
• موزه عبرت میدان امام خمینی خیابان کوشک مصری شماره یازده ساعت بازدید نه تا هفده
• باغ‌موزه نگارستان خیابان دانشسرا - خیابان شریعتمدارمیدان بهارستان – به‌جز دوشنبه نه تا نوزده
• موزه زمان ولی عصر ابتدای زعفرانیه (سرلشگر فلاحی) نبش چهارراه پرزین شماره دوازده خانه خداداد- تماشاگه زمان
• موزه علوم و فن‌آوری خیابان امام خمینی خیابان، خیابان سی تیر ساعت بازدید نه تا هفده
• موزه فرش خیابان دکتر فاطمی پیش از کارگر شمالی به‌جز دوشنبه‌ها نه تا هجده
• باغ‌موزه قصر ابتدای خیابان مطهری پس از شریعتی میدان پلیس همه‌روزه یازده‌تا نوزده پنجشنبه و جمعه نه تا بیست‌ویک
• موزه رضا عباسی دکتر شریعتی نرسیده به سیدخندان شماره هشتصد و نودودو به‌جز دوشنبه نه تا هفده
• موزه هنرهای معاصر خیابان کارگر شمالی به‌جز شنبه ده تا هجده جمعه پانزده‌تا هجده
• باغ‌موزه دفاع مقدس شهید حقانی سراسر نمای دفاع مقدس همه‌روزه تا هفده
• باغ‌موزه مینیاتوری خیابان جانبازان گلبرگ غربی نبش بزرگراه امام علی کنار بوستان تمدن بوستان گلبرگ -بوستان مینیاتوری بازدید هشت‌تا بیست
• باغ‌موزه هنر ایرانی میدان تجریش، خیابان شهید دربندی (مقصود بیک) کوچه دکتر حسابی شماره بیست‌وپنج
• باغ‌موزه نگارستان میدان بهارستان به سمت خیابان دانشسرا خیابان شریعتمدار رفیع به‌جز دوشنبه‌ها همه‌روزه نه تا نوزده
• موزه ایران باستان خیابان امام خمینی (سپه) ابتدای خیابان سی تیر (خیابان ادیان) اسکلت هفت‌هزارساله زن تهرانی پیداشده در مولوی تهران در بخش دوران اسلامی موزه در معرض نمایش است موزه ملی ایران- موزه دوران اسلامی نخستین موزه ایران
• موزه ملی قرآن تقاطع ولیعصر و امام خمینی بَر شمال غربی کاخ مرمر شنبه تا چهارشنبه هشت‌تا هفده
• موزه شهدا خیابان طالقانی تقاطع خیابان فرصت کنار بانک ملی، هشت‌تا شانزده شنبه تا پنجشنبه
• موزه و کتابخانه ملک خیابان امام خمینی کنار ساختمان وزارت خارجه وقف آستان قدس به دست حاج حسین ملک
• موزه امام علی (ع) خیابان امام خمینی تقاطع ولیعصر شنبه تا چهارشنبه هشت‌تا هفده
• خانه موزه عزت‌الله انتظامی بلوار اندرزگو (قیطریه) روبروی بلوار کاوه خیابان احمدی ساعت بازدید همه‌روزه هشت‌تا هفده
• خانه موزه دکتر چمران خیابان پانزده خردادسرپولک کوچه کمال بشیری شماره هفت ساعت بازدید شنبه تا پنجشنبه هشت‌تا هجده
• موزه مردم‌شناسی کاظمی موزه تهران قدیم خیابان پانزده خرداد به سمت کوچه امامزاده یحیی درگذر فرعی ابوالقاسم شیرازی (محله عودلاجان) خانه میرزا سید کاظم پسر میرزا هدایت الله تفرشی وزیر ساعت نه تا هفده به‌جز تعطیل
• موزه موسیقی میدان تجریش، خیابان شهید دربندی (مقصودبیک) سه‌راه تختی کوچه نمازی شماره نه ساعت بازدید به‌جز شنبه‌ها ده تا هفده
• موزه علوم زمین بَر غربی میدان آزادی بلوار معراج کنار سازمان نقشه‌برداری ساختمان شماره یک (مهندس نصرالله خادم) ساعت بازدید شنبه تا چهارشنبه از ساعت نه صبح تا پانزده
• موزه ثبت احوال خیابان امام خمینی نرسیده به شیخ هادی سه دی ماه سال هزار و دویست و نودوهفت هجری خورشیدی نخستین شناسنامه ایرانی به نام فاطمه ایرانی سند خورد شنبه تا چهارشنبه از ساعت نه صبح تا شانزده
• موزه خودروهای تاریخی کنار بانک توسعه و تعاون، خیابان بیست‌وپنج، جاده مخصوص کرج ساعت بازدید همه‌روزه هشت‌تا بیست
• خانه موزه شهید مطهری خیابان دولت نرسیده به حسینیه یزدی‌ها نبش بن‌بست صدرا شماره صد و شانزده ساعت بازدید همه‌روزه نه تا هفده
• خانه موزه دکتر شریعتی جمالزاده شمالی نرسیده به دکتر فاطمی کوچه نادر شماره ده ساعت بازدید همه‌روزه نه تا هفده
• موزه گرافیک فلکه چهار تهرانپارس بَر شمالی بوستان پلیس باغ اناری عمارت ارباب هرمز نخستین صاحب عمارت حاجب الدوله و آخرین ارباب هرمز زرتشتی یکشنبه تا پنجشنبه ده تا هجده
• موزه حیات وحش هفت‌چنار خیابان قزوین میدان بریانک خیابان هفت‌چنار هشت صبح تا ده شب به‌جز شنبه‌ها و تعطیلات رسمی
• خانه موزه شهید رجائی میدان بهارستان، خیابان مجاهدین اسلام، نرسیده به چهارراه آبسردار، خیابان شهید آجانلو، کوچه شهید میرزایی، شماره شش. هفده بازدید شنبه تا پنجشنبه
• موزه طبیعت و حیات وحش دارآباد خیابان دارآباد پس از آجودانیه خیابان موزه ساعت بازدید یکشنبه تا جمعه هشت‌تا بیست
• موزه مبل بزرگراه آیت اله سعیدی، چهارراه یافت‌آباد، خیابان یافت‌آباد شرقی (بازار مبل)، کنار مسجد حاج ولی بازار مبل ایران شماره دو، طبقه دو بازدید شنبه تا پنجشنبه ده تا نوزده جمعه ده تا شانزده
• خانه موزه شهید بهشتی خیابان دکتر شریعتی، ابتدای خیابان ظفر خیابان دستگردی، خیابان صبر، خیابان مطهری، کوچه شهید بهشتی، شماره دوازده ساعت بازدید نه تا هفده
• موزه صنعتی (سیزده آبان) بَر شمالی میدان امام خمینی ابتدای خیابان فردوسی شماره پنجاه‌وشش متعلق به هلال احمر و شناخته‌شده به نخستین خانه رضاخان است.
• عکس خانه شهر میدان هفت‌تیر خیابان بهار شیراز روزهای شنبه تا پنجشنبه از ساعت نه تا سیزده و چهارده‌تا هفده و جمعه‌ها از ساعت ده تا شانزده
• خزانه جواهرات ملی ایران فردوسی پس از جمهوری نرسیده به چهارراه استانبول بانک مرکزی بازدید شنبه تا چهارشنبه
• موزه عروسک‌های ملل تهران، خیابان میرداماد، نفت جنوبی، کوچه تابان، شماره یازده، طبقه یک
• موزه عروسک و فرهنگ ایرانیخیابان سعدی، کمی پایین‌تر از دروازه دولت در کوچه فیات شماره دو ساعت بازدید یازده‌تا شانزده
• موزه حشرات هایک میرزایانس چمران خیابان تابناک موسسه پژوهشی رده‌بندی حشرات
• موزه صنعت برق خیابان پیروزی خیابان افروز خیابان شهبازی شنبه تا چهارشنبه هشت‌تا پانزده
• موزه تاریخ- تماشاگه تاریخ ولیعصر بالاتر از میرداماد نبش قبادیان.
• موزه پول قدیم-دفینهیک میرداماد نبش کوچه دفینه نخستین پیش‌ساخته بتونی فرمدار است.
• موزه پول کیلومتر چهار بزرگراه تهران، کرج- مجموعه ارم سبز- موزه پول ساعت بازدید هشت‌تا بیست
• موزه هلال احمر خیابان ولی عصر بالاتر از میرداماد نبش خیابان رشید یاسمی شماره 362 ساختمان صلح
• موزه طراحی تهران خیابان انقلاب نرسیده به میدان فردوسی خیابان موسوی کوچه محمد پور سی‌وهشت
• موزه مشاهیر ایران برج میلاد در ارتفاع دویست و هفتادویک متری برج میلاد
• موزه ملی مطبوعات ایران خیابان مولوی (چهارراه مولوی) خیابان صاحب جمع بقعه سر قبر آقا در بازار تهران آرامگاه ناظم الاطباء، امام‌جمعه روزگار ناصرالدین‌شاه و سعید نفیسی
• موزه صلح تهران وحدت اسلامی، خیابان شهید فیاض بخش، درب شمالی پارک شهر بازدید شنبه تا چهارشنبه
• موزه سکه میدان امام خمینی ساختمان مرکزی بانک سپه
• موزه تنوع زیستی پردیسان تهران شهرک غرب، بزرگراه کوشش پس از پل یادگار امام، داخل بوستان پردیسان ساعت بازدید همه‌روزه به‌جز روزهای تعطیل نه تا پانزده
• موزه عکس خانه میدان هفت‌تیر، خیابان بهار شیراز، میدان بهار شیراز ساعت بازدید شنبه تا چهارشنبه نه تا هفده پنجشنبه نه تا سیزده
• موزه فرش رسام عرب زاده پاسداران، بوستان یک، کوچه زمردیان، شماره شش بنیاد فرهنگی و هنری فرش رسام عرب زاده در سال هزار و سیصد و هفتادوسه اقدام به پایه‌گذاری موزه فرش هنری دست‌باف ایرانی نمود. این موزه شصت‌وشش قطعه فرش اصیل ایرانی دارد. سید ابوالفتح زیدی لطیفی شناخته‌شده به رسام هزار و دویست و نودوسه ه.ش از نگارگران و نقش‌آفرینان صاحب سبک - عرب زاده هزار و سیصد و هفتادوشش ایران است. عرب زاده با آثار خود بافت پرتره، تصاویر بناهای تاریخی و طرح‌های مینیاتوری را گسترش داد.
• موزه نقاشی پشت شیشه تهران خ سعدی، خ برادران قائدی (هدایت)، تقاطع خ نور محمدی خانه دکتر شقاقی- همه‌روزهای هفته به‌جز دوشنبه‌ها و ایام تعطیل نه تا هفده

اماکن مذهبی تهران

• زیارتگاه شیخ عبدالله طرشتی (رحمة الله علیه) شیخ عبدالله طرشتی از دانشمندان شیعه از دودمان حذیفه بن یمان از یاران امام علی (علیه‌السلام) در بوستان محله طرشت که درگذشته، گورستان روستا بوده، قرار دارد. طَرَشت از محلات قدیمی تهران واقع در شمال شرقی میدان آزادی بوده که از روستاهای قدیمی تهران به شمار می‌آید که برخی پیشینه آن را تا زمان سلجوقیان دانسته‌اند. نقل است که خواجه نظام الملک در دوره سلجوقیان برای شنیدن درس این عالم شیعی به طرشت می‌آمد. نشانی استان تهران ـ شهرستان تهران ـ بخش مرکزی ـ شهر تهران، داخل بوستان طرشت
• آستان مقدس امامزاده سید اسحاق (علیه‌السلام) کوچه‌ای که بنا در آن قرار دارد، بسیار باریک است، به‌طوری‌که وسایل نقلیه به‌سختی از آن گذر می‌کنند. این سازه گنبد ندارد و اگر کسی این مکان را به‌عنوان امامزاده نشناسد، متوجه بقعه متبرکه در کوچه نمی‌شود. سنگ‌قبر امامزاده در سرداب قرار دارد. این بقعه در شرق کوچه خدابنده لو که شرقی-غربی است و نزدیک سه‌راهی این کوچه با کوچه دانش پور قرارگرفته است. گستره مکان مورد نظر در جنوب شرقی میدان امام خمینی و غرب گستره شناخته به پامنار است. بقعه از شمال به میدان امام خمینی، از جنوب به خیابان پانزده خرداد، از شرق به خیابان پامنار و از غرب به خیابان ناصرخسرو محدود می‌شود. گویا با چرخش نسبی کوچه خدابنده لو از محور شرقی- غربی سمت قبله نیز در سازه رعایت شده است.زائران می‌توانند شمعی را در سینی کوچکی که در پاگرد قرار دارد، روشن کنند امامزاده اسحاق هم‌اینک ضریح ندارد، ولی قرار است اداره اوقاف ضریحی را در سراچه طبقه همکف و بالای مزار امامزاده کارگزاری کند. سرداب که آرامگاه اصلی در آن قرار دارد، به‌وسیله در و پله‌های فلزی و سبزرنگ به حرم راه دارد. سنگ مزار به صورت یک سنگ کهن و طوسی‌رنگ است که به‌صورت برجسته به خط نستعلیق و در ستون‌های مستقل روی آن مطالبی نوشته‌شده است. روی قبر با پارچه سبزرنگ زری‌دوزی شده‌ای پوشانده شده است. سنگ مزار همان سنگ قدیمی است که به هنگام بازسازی روی سکویی از سنگ مرمر کارگزاری شده است. در حال حاضر، با ایجاد دگرگونی‌هایی در سرداب در آنجا دو پنجره شیشه‌ای کارگزاری شده است که به درون کوچه راه دارد. سازهٔ یادشده به‌صورت سراچه‌ای است که از دید فنی ساخت و طرح و معماری همانندی‌ای به الگوهای تک سازه‌های آرامگاهی ندارد. بنا تازه است و ساخت آن، که دو سال تا دو سال و شش ماه طول کشیده، نزدیک به سه سال پیش به پایان رسیده است. بنا سالم است و آسیب‌دیدگی خاصی ندارد
• \آستان امامزاده قاضی صابر (علیه‌السلام) در بخش قدیمی ده ونک که پیش‌ترها دهکده ونک خوانده می‌شد و پشت دانشگاه الزهرا و دانشگاه هنر واقع‌شده است. ولی به بی‌شک آوازه این سازه مربوط به سال نهصد و شصت‌وسه ه.ق، است که شاه‌تهماسب صفوی بنای نخستین را تأسیس کرد و فرمان ساخت آرامگاه و ضریح را داد. دومین بازسازی در سال هزار و سیصد و دو هجری به‌فرمان فتحعلی شاه قاجار و به‌وسیله شادروان میرزا یوسف مستوفی‌الممالک صدراعظم انجام شد. سازهٔ قدیمی بقعه هشت‌ضلعی زیبایی هم بر مرقد ابوالقاسم، علی بن محمد، معروف به قاضی الصابر (علیه‌السلام) ساخت که سنگ مرمر با خطوط و سروده‌ها شیوا و ضریح چوبی و تزئینات کاشی‌کاری و حسن سلیقه فراوان در آن بکار برد و اینک بقعه یادشده در بَر جنوبی باغ وقفی که خود از جایگاه‌های دلگشا و دیدنی شمیران است به‌صورت آباد و پابرجا و زیارتگاه همگانی است. نشانی: تهران، بخش ونک، میدان شیخ بهایی، خیابان ونک، خیابان امامزاده
• آستان مقدس امامزاده اسماعیل (علیه‌السلام) د ر تهران، خیابان شریعتی روبروی خیابان شهید کلاهدوز، خیابان قلهک، خیابان امامزاده اسماعیل، انتهای بوستان زرگنده واقع‌شده است. سازهٔ ساختمان بقعه با گستره دویست و پنجاه متر مربع به صورت چهار بر است و ازاره دیوارهای داخل حرم سنگ و نیمه بالای آن گچ است. ضریح فلزی آن با اشعار و کتیبه‌های قرآنی آذین‌شده و در میانه حرم واقع است. این بقعه دارای دو ایوان ستون‌دار است که بر روی دیوارهای آن کتیبه‌های کاشی‌کاری قرار دارد. گنبد کوچک این بنا دارای کاشی‌های سبز و لاجوردی و کتیبه‌ای قرآنی است که دور تا دور پایین گنبد را پوشانیده است. همه تزیینات و پیوست‌های بنای بقعه، تازه و مربوط به سال‌های اخیر است.
• آستان مقدس امامزادگان عین علی و زین علی (علیهماالسلام) آستان امامزادگان عینعلی و زینعلی (علیهماالسلام) در شهرستان تهران، بخش، شهر تهران، میدان پونک، بزرگراه اشرفی اصفهانی، بلوار فلاح زاده، خیابان چارباغ، در راستای رودخانه فرحزاد واقع‌شده است. معماری بنای مطهر به سده اخیر برمی‌گردد و در چارچوب بنای کهن شهر تهران به چشم می‌خورد. بنا بر منابع مکتوب، بنا متعلق به روزگار فتحعلی شاه قاجار است که اصـل آن از بیرون هشت‌ضلعی و از داخل مربع شکل است و با درازا و پهنای چهار متر مربع. در زمان ناصرالدین‌شاه یک ایوان در سوی مشرق بقعه و مسجد کوچکی در غرب آن پیوست گردیده است. در سال هزار و سیصد و سی‌وهفت خورشیدی به دست خانواده فرمانفرماییان بازسازی گردیده است، در سال هزار و سیصد و پنجاه‌وهشت، دگرگونی و تعمیراتی به عمل‌آمده است و درهای کوچک غربی و غسالخانه برداشته‌شده‌اند. آرام‌آرام در سال هزار و سیصد و هفتادوشش، شادروان فریدون پرهیزگار واپسین بازسازی را به عمل‌آورده‌اند و در سال هزار و سیصد و هشتاد ضریح تازه اثر ابوالحسنی میبدی جایگزین حرم چوبی و مشبّک چهار بر (جعفری) گردیده است.
• آستان مقدس امامزاده حسن (علیه‌السلام) سازهٔ آن‌یکی از ساختمان‌های چشمگیر تهران است. نگارگری‌های دیواری امامزاده مربوط به روزگار فتحعلی‌شان قاجار است که در سال هزار و سیصد و چهله. ق به دست باب الله ربیعی و به قلم محمد نقاش فراهانی نوسازی شده است. نشانی: تهران. خیابان قزوین. دوراهی قپان.
• آستان مقدس امامزاده ابوالقاسم زید (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران خیابان پانزده خرداد، سبزه‌میدان واقع‌شده است بنای ساختمان بقعه به‌طوری‌که از تاریخ صندوق کهن آن (نهصد و دوه‍) برمی‌آید، پیش از روزگار سلطنت سلسله شاهان صفوی در تهران پابرجا بوده است. بر روی این صندوق دو کناره افقی یکی در بخش بالای چهار بَر صندوق و دیگری در پایین آن تعبیه‌شده است. کناره بالایی دربرگیرنده کتیبه‌ای است که آن را به خط ثلث به گونه برجسته منبت‌کاری کرده‌اند و دربرگیرنده دو آیه نخستین آیت‌الکرسی است. در رابطه با نسب آن بزرگوار، یک نظر این است که ایشان حسنی و از فرزندان حسن المثنی و پسر عموی حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام) از احفاد امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) است، ولی در شجره‌نامه آن حضرت آمده که وی از فرزندان یحیی بن زید بن علی بن الحسین است. جدا از صندوق روی مرقد مطهر، دیگر قسمت‌های بقعه امامزاده زید (علیه‌السلام) همه از آثار دوره قاجار است بقعه در سال‌های هزار و دویست و نودوشش تا هزار و سیصد و ده هجری قمری روزگار ناصرالدین‌شاه قاجار بازسازی‌شده و در آن صحن و ایوان تازه‌ای احداث گشته و تزیینات بیرونی و اندرونی، کاشی‌کاری ایوان و آیینه‌کاری درون حرم انجام پذیرفته است. کتیبه کاشی مربوط به این بازسازی است. در ایوان ورودی بقعه با تاریخ هزار و دویست و نودوهفت هجری قمری دیده می‌شود و کتیبه‌ای بانام پنج‌تن (علیه‌السلام) در همین ایوان با تاریخ هزار و دویست و نودوشش هجری قمری و نیز کتیبه کوچکی بر روی در ایستاده میان ایوان و حرم با تاریخ هزار و سیصد و یک هجری قمری وجود دارد. در درون بقعه بر روی در خاتم که میان ایوان و حرم قرار دارد، دو تاریخ هزار و دویست و نودوهفت و هزار و سیصد و نه هجری خوانده می‌شود این دو تاریخ در پایان دو کتیبه کاشی نیز نقش شده و شناسنده تعمیرات سازه در سده سیزده هجری است. گنبد بقعه از بیرون با کاشی پوشش یافته و برگردن آن کتیبه‌ای به خط ثلث به رنگ سپید بر زمینه آبی و سرمه‌ای وجود دارد که دربرگیرنده آیاتی از سوره دهر است آرامگاه لطفعلی خان زند از سرداران دوره زندیه که بر روی آن سنگ مرمری به نام وی کارگزاری شده، در ایوان کنار بقعه قرار دارد.
• آستان امامزاده ابوطالب (علیه‌السلام) در شمال پهنه فرحزاد قرارگرفته است. درگذشته فرحزاد یکی از روستاهای پیرامون تهران بوده که با گسترش شهرنشینی بخشی از تهران شده است، ولی هنوز هم خوی روستایی بر این پهنه حاکم است. سادگی سازه‌های گوشه و کنار امام‌زاده گواه این گفته است. بقعه، از بالادست و خاور به کوه، از باختر به رودخانه و از پایین‌دست به فرحزاد منتهی می‌شود. شیرازه بقعه کهن‌تر از صفویان است. سراچه‌های کوچک خشتی سادهٔ بقعه هم چه‌بسا در زمان فتحعلی شاه یا محمدشاه قاجار بدان افزون‌شده است. به نظر می‌رسد که ایوان نیز از آثار زمان ناصرالدین‌شاه قاجار باشد. کریمان در کتاب خود می‌نویسد: در کنار راه یونجه‌زار امام‌زاده داوود، بقعه‌ای است که بنای آن از سنگ ساخته‌شده است که اصل بقعه قدیم‌تر از دوره صفویه است و باقی بنا از زمان فتحعلی شاه می‌باشد، نام صاحب مرقد در زیارت‌نامه، ابوطالب بن فضل بن زید بن علی بن الحسین درج آمده است. نشانی: تهران، منطقه فرحزاد، میدان فرحزادی، بلوار فرحزادی، خیابان امامزاده داوود (علیه‌السلام)، خیابان امامزاده ابوطالب (علیه‌السلام)
• آستان امامزاده سید اسماعیل (علیه‌السلام) در شهر تهران، خیابان مصطفی خمینی، بین پانزده خرداد و مولوی واقع‌شده است. بنای کنونی این بقعه متبرکه مربوط به زمان محمدشاه است که دارای صحن، ایوان و دو گلدسته بلند، مهتابی، ضریح و مسجدی کوچکی است. در درون سر درب بقعه و درون ایوان کتیبه‌ای به خط نستعلیق سپید رنگ‌بر زمینه کاشی خشتی لاجوردی نقش بسته است و درب نسبتاً عتیقه‌ای به تاریخ ذی‌الحجه سال هزار و دویست و شصت‌ودو هجری قمری در ضلع غربی حرم قرارگرفته و بر روی آن نام محمدشاه قاجار و عیسی خان بیگلربیگی نوشته‌شده است. در بخش بالای سر مرقد، یک در منبت‌کاری زیبا و قدیمی به درازای صد و شصت‌ودو سانتی‌متر و پهنای شصت و شش سانتی‌متر کارگزاری شده است. روی این در کتیبه‌ای است به خط خوش نستعلیق که روی ترنج‌های منبت‌کاری بالا و پایین هر دو لنگه در به‌طور برجسته به چشم می‌خورد. کتیبه‌های دیگری نیز به خط نسخ برجسته بالای در وجود دارد که بر پایه کتیبه‌های موجود بانی آن استاد حسین بن پیر علی حداد تهرانی و تاریخ آن جمادی‌الاول سال هشتصد و هشتادوشش هجری قمری است. (زمان آق‌قویونلو). گویا این قدیمی‌ترین تاریخی است که در سازه‌های کهنه تهران دیده می‌شود. بدین سان می‌توان بخشی از بقعه را متعلق به سده نه هجری از زمان مربوط به ساختمان اصلی بنا و بقعه را به سده سیزده هجری و روزگار قاجار منسوب دانست. کاشی‌های زرین‌فام مرقد مطهر متعلق به سده‌های هفت وهشت هجری قمری و گلدسته‌های موجود در این بقعه از سده سیزده هجری قمری مانده است.
• آستان مقدس امامزادگان چهل‌تنان (علیهم‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران، کوی عتیق بازار میانه‌های بازار آهنگرها، پس از بازار حضرتی که سرایش مربوط به اوایل دوره قاجار است. این بقعه بنایی است چهارگوش که در بالای آن طاق گنبدی کوچکی قرار دارد که نشانه معماری روزگار فتحعلی شاه قاجار است. در زیر گنبد سراچه‌ای بسیار کوچک در ابعاد دو در سه متر قرار دارد و یک حجم چوبی در میانه که پارچه‌ای سبز بر روی آن انداخته‌شده است و می‌گویند چهل امام‌زاده در آن خاکسپاری شده‌اند. در حال حاضر، فضای حیاط آن به انبار تبدیل‌شده است. بازاری که در راستای این بقعه قرار دارد به بازار چهل تن هم شناخته‌شده است و از بخش‌های دست‌نخورده بازار بزرگ شمرده می‌شود.
• آستان مقدس امامزادگان عبدالله و زید بن عباس (علیهماالسلام) در شهر تهران، خیابان سی متری جی، خیابان حاجیان در فضای مشجر و گسترده‌ای واقع‌شده است. نمای این بقعه متبرکه از درون و بیرون به گونه هشت‌ضلعی است که بر روی سکوی هشت ترکی بناشده است. گنبد کاشی‌کاری بقعه با پیشینه‌ای بیش از بیست سال و بافرم پیازی ساخت‌وساز گردیده که گمان می‌رود مربوط به سده‌های هفت یا هشت هجری باشد که در روزگار قاجار دگرگونی‌های و تعمیراتی در آن انجام داده‌اند و ضریح فلزی تازه‌ای بر روی مرقد مطهر قرار دارد. این بقعه از امکانات فرهنگی مانند دارالقرآن، کتابخانه‌ای بزرگ با بیش از پنج هزار جلد کتاب کانون فرهنگی، درمانگاه و وسایل بازی و سرگرمی برای کودکان و فضای سبز برخوردار است.
• آستان مقدس امامزاده عزیز (علیه‌السلام) بنابر زیارت‌نامه موجود، امامزاده عزیز (علیه‌السلام) عموی گرامی امامزاده مطیب (علیه‌السلام) و از نوادگان امام موسی کاظم (علیه‌السلام) است. برخی گفته‌اند که در زمان مأمون الرشید خلیفه عباسی، مرد بزرگواری به نام سید محمد فرماندار که به گفته اهالی از اعقاب حضرت امام چهار (علیه‌السلام) است به اینجا پناهنده شده و مدتی دور از اغیار در این ده زیبا زندگی می‌کرده است. هنگام ورود این شخص به این ده، همسر و چهار پسرش نیز به دنبالش بوده‌اند. به نقلی، این شخص جد سادات کنونی درکه است. از ساکن شدن این شخص محترم در درکه مرکزیتی پیداشده و کسان دیگری از فرزندان علی (علیه‌السلام) که از ظلم و ستم خلفای جابر عباسی در ناراحتی و فشار بوده‌اند به اینجا می‌آیند که امامزاده عزیز (علیه‌السلام) و برادرزاده‌اش امامزاده مطیب، جزء این دسته‌اند. حرم مطهر امامزاده عزیز (علیه‌السلام) در منطقه اوین و در بالادست جایگاه دانشگاه شهید بهشتی قرارگرفته که در هنگام ساخت سازه‌های نخستین دانشگاه نوسازی شده و از معماری معاصر شهر تهران بهره می‌برد. در درون حرم کوچک، بقعه محجر چوبی ساده با خانه‌بندی‌های مربع درشت، گوشه و کنار مرقد را احاطه نموده است. زیارت‌نامه آنجا، صاحب مرقد را حضرت امامزاده عزیز بن محسن بن موسی الکاظم الامام بحق نجل امیر المومنین معرفی می‌نماید؛ بنابراین، امامزاده یادشده عموی امامزاده مطیب می‌شود و دو زیارتگاه دهکده اوین، یکی از آن عمو و دیگری مربوط به برادرزاده است. به فراخور آرایه و رنگ گنبد شیروانی این امامزاده، مردم خوش‌مشرب آن را به نام امامزاده اناری خوانده‌اند. بالاتر از زیارتگاه نامبرده بر فراز همان تپه، دو آرامگاه خوش‌منظر هرکدام به گونه شش‌ضلعی دارای شش‌پایه باریک خشتی با دهانه‌های باز و سقف شیروانی احداث‌شده است که اولی آرامگاه شاهزاده حسین قلی میرزا سالور عماد السلطنه متوفی در هزار و سیصد و یازده خورشیدی و دومی آرامگاه شاهزاده قهرمان میرزا سالور عین‌السلطنه متوفی در هزار و سیصد و بیست‌وچهار خورشیدی است که هر دو نفر فرزندان روانشاد عبدالصمد میرزای عزالدوله فرزند محمدشاه قاجارند
• آستان مقدس امامزاده معصوم (علیه‌السلام) امامزاده معصوم فرزند عبدالله (علیهماالسلام) و از نواده‌های امام محمدباقر (علیه‌السلام) است که در سال دویست و سه قمری، به همراه حضرت امام رضا (علیه‌السلام) و چهارصد و سی تن دیگر، به‌فرمان هارون از بغداد رانده و وارد ایران شدند. حضرت معصومه، امامزاده معصوم، حضرت شاه‌چراغ، آقا علی عباس (علیهم‌السلام) و بسیاری از همراهان، بر اثر توطئه‌ای به دست کارگزاران حکومت وقت کشته شدند. آستان امامزاده معصوم (علیه‌السلام) که مرقد یکی از نامی‌ترین امامزادگان ایران است در تهران، خیابان قزوین، بین گمرگ و سه راه آذری در محل پل امامزاده معصوم واقع‌شده است. پیشینه تاریخی ساختمان این بقعه به روزگار صفویان بازمی‌گردد. ساختمان آن ساده و بی‌پیرایه است و گنبد فیروزه‌ای‌رنگ و کاشی‌کاری زیبایش که به شیوه روزگار صفوی است، زینت‌بخش این بقعه گردیده است. سازهٔ امامزاده معصوم در زمان شاه‌عباس به شکل بقعه درآمد. گستره آن، هزار و دویست متر مربع و گستره ساختمان با بیرونی بیش از دو هزار متر مربع است.
• آستان مقدس امامزادگان ابوالقاسم عزالدین یحیی و محمد (علیهماالسلام) ابوالقاسم عزالدین یحیی مشهور به امامزاده یحیی با پانزده واسطه به امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) می‌رسد. از نقبای شهرهای قم و ری بوده است. پدر و مادر آن بزرگوار علامه صدر الصدور سیدالدین ابوالفضل محمد و خاتون مکرمه ستی شرف خراسانی طاب ثراهما هستند آستان امامزادگان یحیی و محمد (علیهماالسلام) در شهر تهران، خیابان پانزده خرداد شرقی تهران، کوچه امامزاده قرار دارد. ساختمان دارای صحن وسیع، مسجد، ایوان، مهتابی، ضریح، حرم آیینه‌کاری، سرداب، گنبد کاشی مخروطی شکل و سقاخانه است. کهن‌ترین اثر منقول این بقعه تاریخی، که ساختمان اصلی بنای آن نیز به دوره مغول نسبت داده می‌شود، صندوق چوبی روی مرقد است و دارای تاریخ هشتصد و نودوپنج ه‍. ق است. درروی آن در باب نام و تبار شریف امامزاده یحیی چنین نوشته‌شده: «این بزرگوار با پانزده واسطه به امام چهار (علیه‌السلام) می‌رسد و پس از پدرش نقابت طالبیه ری، قم و آمل را به عهده داشته و به سال پانصد و نودودو ه‍. ق به دست علاءالدین تکش خوارزمشاه به شهادت رسیده است.» سازهٔ قدیمی این بقعه دربرگیرنده برج خشتی هشت‌ضلعی متعلق به سده هفت هجری است که مانند ابنیه دیگر عصر مغول، یک گنبد خشتی دوازده ضلعی هرمی شکل بر بالای آن قرار دارد؛ و در روزگار قاجار گوشه و کنار این برج را با کاشی‌های هفت‌رنگ آراسته ساخته بودند و اینک در جایگاه برج خشتی و پیشین، بقعه هشت‌ضلعی کنونی ساخته‌شده است.
• آستان مقدس امامزاده حسن (علیه‌السلام) در جنوب غربی تهران، خیابان قزوین خیابان امین الملک ما بین پل امامزاده معصوم و سه‌راه آذری واقع است. بقعه آن حضرت دارای گنبد و بارگاه و صحن وسیع است. ورودی این بنا به طرف شمال قرار دارد و اطراف آن را صحن فراگرفته است. میان مهتابی و حرم مطهر، درب خاتم فوق‌العاده برجسته کارگزاری است که بر روی آن با خطوط نستعلیق امامزاده حسن (علیه‌السلام) را فرزند امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) معرفی کرده که تاریخ هزار و دویست و هفتاد و شش قمری دارد. بالای دیوارهای حرم کناره‌ای پهن دربرگیرنده کتیبه قرآنی است که به خط ثلث و برجسته به رنگ طلایی بر زمینه لاجوردی گچ بری شده است. گنبد بقعه با ترکیبی هماهنگ و سنجیده از کاشی‌های سپید و فیروزه‌ای بر زمینه مشکی و کتیبه‌ای قرآنی در دورادور پوشیده شده و کتیبه آن نشان می‌دهد که مربوط به زمان ناصرالدین‌شاه قاجار است. بر پایه شجره‌نامه موجود، آن حضرت از نوادگان امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) و پسرعم حضرت عبدالعظیم (علیه‌السلام) است.
• آستانه مقدسه امامزاده سیده ملک خاتون (علیها السلام) از تبار امام موسی بن جعفر (علیه‌السلام) است. سیده ملک خاتون یا شیرین دخت اسپهبد رستم طبری معروف به ام‌الملوک از فرمانروایان آل‌بویه بود. او نخستین زن حکومتگر شیعی مذهب در تاریخ ایران بود. او از خاندان باوندیان طبرستان بود. او همسر فخرالدوله دیلمی و همچنین مادر دو تن از شاهان آل‌بویه به نام های شمس الدوله دیلمی و مجد الدوله دیلمی بود. آستانه امامزاده سیده ملک خاتون (علیها السلام) در تهران خیابان خاوران، خیابان شهید برادران سجادی، هشت متری ملایری واقع‌شده است. در سال هزار و سیصد و هفتادوهشت ش فعالیت‌های عمرانی و نماکاری و اجرای طرح‌های توسعه و محوطه‌سازی و ایجاد فضای سبز، به شیوه زیبایی در این بقعه انجام‌شده است. سازهٔ اصلی حرم، تاریخی و از آثار زمان فتحعلی شاه قاجار است که بر پایه کتیبه سنگ مرمر و کاشی‌های مرقد به دست نواب علیه سلطنت خانم ملقب به محترم السلطنه بنت بدیع الملک میرزای عمادالدوله در سال هزار و سیصد و نه ه ق بازسازی گردیده است.
• آستان امامزاده صالح (علیه‌السلام) در تهران، منطقه فرحزاد، بلوار ایثار، خیابان امامزاده داود (علیه‌السلام) واقع‌شده است. بقعهٔ امامزاده صالح با داشتن گستره‌ای کم‌وبیش زیاد یکی از اماکن مقدس کهن و شناخته‌شده در منطقهٔ فرحزاد است. ازآنجاکه این امامزاده به‌تازگی موردبازسازی قرارگرفته، روزانه پذیرای شمار اندکی زائر است و در سطح شهر تهران چندان شناخته‌شده نیست. سه خیابان امامزاده داوود، ایثار و البرز شش به ترتیب در جنوب، شرق، شمال و غرب امامزاده قرار دارند. بقعه از شرق، شمال و غرب با ساختمان‌های مسکونی بلند و نوساز احاطه‌شده است. در دسترسی به بنا مشکل خاصی وجود ندارد و وسایل نقلیه به‌سادگی تا مقابل بقعه در رفت‌وآمدند. راه دسترسی به بقعه از راه بزرگراه یادگار امام، خیابان ایثار، چهارراه ایثار، خیابان امامزاده داود است. درگذشته، پهنهٔ فرحزاد دهی در شمال غربی دارالخلافهٔ تهران بوده که به دو بخش بالا (بالا ده) و پایین (پایین ده) تقسیم می‌شده است. تاریخ احداث سازهٔ اولیهٔ بقعه بر لوحه‌ای سنگی و طرف بالای مرقد در درون ضریح روی زمین کارگزاری و کتیبهٔ روی این لوحه در پنج رَج به خط نستعلیق برجسته و دربرگیرنده این عبارت بوده است:

شادباش آن‌کس که این بنیاد ساخت

شادی دیگر که چون پولاد ساخت

نهصد و هشتادوشش این روضه را

بهر اولاد علی‌آباد ساخت

• آستان مقدس امامزاده روح الله (علیه‌السلام) در خیابان باب همایون در بَر پایین‌دست میدان امام خمینی (رحمة الله علیه) واقع است. درازای درونی آن قریب شش متر و پهنای آن چهار متر است. ضریح قبلی چوبی زیبایی بود. لوح کاشی‌کاری کوچک بالای در آن تاریخ هزار و سیصد و یازده قمری را نشان می‌دهد. دارای آرامگاهی به دیرینگی سیصد سال و ساختمانی به‌اندازه چهاردر پنج متر بود که پس از انقلاب اسلامی ساخته شد. سراچه کوچک این امامزاده با انبوه تابلوهای مذهبی، تابلو فرش، کتیبه، لوستر و عموماً کهن، آذین‌شده، تنها اثر تاریخی این بقعه لوح کاشی‌کاری کوچکی به تاریخ هزار و سیصد و یازده هجری قمری است. ضریح چوبی زیبایی در میان سراچه، دریچه‌ای در کنار دیوار شرقی و بر روی زمین که منتهی به سرداب بقعه وجود دارد. کف سرداب با کاشی‌کاری آبی فرش شده و دیوارهای آن آجری است. صندوقی بسیار کهن بر روی مرقد امامزاده روح الله (علیه‌السلام) قرار داشت، آن را نیز مانند ضریح با پارچه‌ای سبزرنگ پوشانده و روی آن را با چند گلدان و چراغ آذین نموده بودند. بخشی از زمین وقفی آن نیز در اختیار ساختمان مخابرات است. سازهٔ این بقعه که به مرور زمان فرسوده و ویران‌شده بود، در سال‌های گذشته نوسازی شده است.
• آستان امامزاده سید ولی (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران، خیابان پاچنار، بازارکفاشها واقع‌شده است. سازهٔ ساختمان بقعه چهارگوش شکل و هر بَر آن تقریباً سه متر و پنج دهم است و شاه‌نشین‌هایی به ژرفای دو متر یا دو متر و پنج دهم بر گستره حرم از چهار سوی می‌افزاید و مدخل اصلی صحن آن از سمت درِب جنوبی، روبه‌روی مدرسه شیخ عبدالحسین است. ضریح فلزی به ابعاد دو در سه متر مربع با کتیبه‌های قرآنی و سروده‌هایی از محتشم به خط نستعلیق در سال‌های اخیر ساخته‌شده و بر روی مرقد کارگزاری گردیده است. ضریح پیشین از جنس چوب و متعلق به دوره قاجاریه بوده است. بقعه امامزاده سید ولی اخیرا بازسازی گردیده و در پیرامون آن خوابگاهی سه طبقه برای طلاب علوم دینی ساخته‌شده است. بقعه از سازه‌های زمان فتحعلی شاه است. در شمال غرب بقعه مسجدی از دوره فتحعلی شاه قاجار به یادگار مانده است. تبار ایشان به امام موسی کاظم (علیه‌السلام) می‌رسد.
• آستان امامزاده سید ناصرالدین (علیه‌السلام) در بَر غربی خیابان خیام، میان چهارراه گلوبندک و میدان محمدیه واقع است. کهن‌ترین رقم تاریخ موجود در این بقعه، سال نهصد و نودوسه هجری قمری است که در کتیبه‌ای بر روی پاره درازی چوب به خط ثلث برجسته نوشته‌شده است و بالای پنجره آهنین در پشت ضلع شمالی ضریح نصب‌شده است، نوشته کتیبه چنین است: «وقف کرد این پنجره را بر مزار کثیر الانوار امامزاده واجب‌التعظیم امامزاده سید ناصرالدین بن­الامام الهمام زین‌العابدین علیه‌السلام توفیق آثاری حاجی الحرمین میرزا تقی … مغفرت پناه شکرالله تهرانی، به عمل استاد قطب‌الدین بن سیف طرشتی فی سنه ثلث و تسعین و تسعمایه کتبه یادگار بن الکربلایی حیدر … عفی الله تعالی عنهما بمنه و کرمه». امامزاده سید ناصرالدین (علیه‌السلام) از نخستین امامزاده‌های تهران است که پیشینه آن مربوط به پیشین از انتخاب این شهر به پایتختی است؛ و ساختمان امامزاده سید نصرالدین بیش از نهصد سال دیرینگی دارد و یکی از کهن‌ترین امامزاده‌های تهران است. شادروان جلال آل احمد نوشته‌ای درباره آبادی اجدادی‌اش اورازن طالقان دارد که در آن از امامزاده‌ای در این آبادی یادکرده و افزوده این مضجع قبور فرزندان سید نصرالدین تهران است. امامزاده سید ناصرالدین (علیه‌السلام) شجره‌نامه و سلسله‌اش به نقل از زنده‌یاد حضرت آیت الله عظمی مرعشی نجفی (رحمة الله علیه) که صاحب علم انساب بوده‌اند این‌گونه ذکرشده است: سید ناصرالدین بن سید احمد بن سلطانعلی بن محمد بن علی امام باقر (علیه‌السلام) است.
• آستان امامزاده صالح (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران میدان تجریش واقع‌شده است. سازهٔ نخستین و اصلی بقعه و بارگاه سده پنج هجری ساخته‌شده است،‌ که در جریان حملات مغول به ری، پیرامون سال ششصد و هفده هجری ویران و دوباره در سال هفتصد هجری غازان خان آن را احیاء و بازسازی می‌کند. پس از زمان ایلخانیان و در دوره صفوی و قاجار نیز بخش‌هایی به اصل بقعه افزوده شد. بر پایه کتیبه‌ای که برسردر ایوان ورودی و رواق شمالی حرم مطهر به خط نستعلیق گچ بری شده است، نگارگری‌های ظریف و مقرنس‌کاری‌های استادانه درون حرم در سال هزار و دویست و ده و در زمان هلاکو میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار صورت گرفته است. گنبد کاشی و نگارگری‌های زیبای درون حرم نیز مربوط به روزگار قاجار است. گسترش و تعمیرات بسیاری از بخش‌های این مجموعه پس از پیروزی انقلاب اسلامی انجام‌گرفته است. حضرت صالح ابن موسی الکاظم (علیه‌السلام) فرزند هفتمین پیشوای شیعیان جهان حضرت امام موسی کاظم (علیه‌السلام) است.
• آستان مقدس امامزاده علی‌اکبر (علیه‌السلام) در منطقه چیذر قرار دارد. به گفته راویان محلی تاریخ بنا به سده پنج برمی‌گردد. بازسازی آن در دوره قاجار بوده است. در پیرامون حرم مطهر گلزار زیبایی از شهدای دفاع مقدس قرار دارد که به شکلی منحصربه‌فرد طراحی‌شده است که خود به زیبایی نمای بیرونی حرم مطهر می‌افزاید. بقعه به علت واقع‌شدن در چیذر به نام، امامزاده علی‌اکبر چیذر آوازه دارد. با افزایش تعداد شهدای مدفون، هیئت‌امنا به‌فرمان ادارة اوقاف، بنیاد شهید، بنیاد جانبازان، بنیاد مستضعفان و صنایع دفاع برای رسیدگی به وضعیت بقعه اقدام به گسترش و تعمیر بقعه کردند و کم‌کم، طی سال‌ها بقعه به‌صورت کنونی درآمد. بقعه در جهت غرب به شرق روبه‌قبله است. گذر دسترسی به بقعه از یک سو میدان تجریش، خیابان شهرداری، خیابان دکتر علی شریعتی، بلوار صبا، خیابان شهید کریمی، خیابان شهید برادران سلیمانی، خیابان هاشمی علیا، میدان ندا، میدان امامزاده علی‌اکبر است. بقعه از شمال به خیابان هاشمی، از شرق به خیابان شهید بهمن‌پور، از غرب به خیابان سلیمی و از جنوب به خیابان واعظی منتهی می‌شود. در جنوب امامزاده مسجد قائم چیذر قرار دارد. برخی منابع صاحب بقعه را علی‌اکبر (علیه‌السلام)، از نوادگان امام زین‌العابدین می‌دانند. این منابع بیان می‌کنند که علی‌اکبر بن ابراهیم بن حسین بن امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) در ده شمیران در خانه بعدالله یونس رسید، آن بد سرانجام امامزاده را دشنام داد و ... فی‌الحال بیلی برگرفته محکم بر پیشانی علی‌اکبر زد و وی را شهید کرد. مکان خاکسپاری امامزاده را که سابق به نام (بشیرزد) شناخته‌شده بود، زیر چنار دانسته‌اند. بشیر زد سپس به چیزر و حال به چیذر تبدیل‌شده است. برخی مردم محل نیز باور دارند، امامزاده اسماعیل، نهصد سال پیش (سده پنج قمری) به چیذر آمده است و عده‌ای نیز آمدن امامزاده را در زمان مأمون عباسی و در پی ولایت امام رضا (علیه‌السلام)‌ می‌دانند.
• آستان امامزاده قاسم (علیه‌السلام) با گستره نزدیک به شش هزار متر مربع بر فراز بلندی مشرف‌به روستای گلاب دره، در بلندی هزار و هفتصد متری و به فاصله دو کیلومتری تجریش واقع‌شده است. سازهٔ اصلی امامزاده برجی هشت‌ضلعی است که آن را از آثار سده هفت هجری دانسته‌اند که بخش درونی حرم را تشکیل می‌دهد و گنبد پیازی شکل پوشیده شده از کاشی‌های آبی‌رنگ بر بلندی آن خودنمایی می‌کند. هر از خشت ساخته‌شده است. این بقعه امروزه دارای صحن، ایوان، مهتابی و گنبد کاشی‌کاری است. در زمان شاه‌طهماسب صفوی صندوقی با تاریخ نهصد و شصت‌وسه هـ. ق بر روی مرقد نهاده شد. این روستا در دامنه کوه سر چال کوچک واقع گردیده و درگذشته بنام دزج علیا معروف بود که واژه دز (دژ) کنایه از حضور قلعه‌ای در این مکان داشته است. این روستا از دو رود در بندکوگلاب دره مشروب می‌شده است. بخش نخستین و بنیادی و کهن بقعه دربرگیرنده برجی هشت‌ضلعی و آجری است که بخش درونی حرم امامزاده را تشکیل می‌دهد و گنبد پیازی شکلی آجری پوشیده شده از کاشی‌های زیبا و نیلگون رنگ بر بلندای آن خودنمایی می‌کند. ایشان از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) است.
• آستان امامزاده مطیب (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران، اوین، نزدیک میدان عطاءالدین، خیابان شهید کچویی واقع‌شده است. سازهٔ ساختمان بقعه پیش‌ترها سراچه سنگی ساده مستطیلی شکلی به گستره نزدیک به هفتاد متر مربع داشته که ایوان ورودی آن رو به مشرق باز می‌شده است. ضریح و مرقد به‌صورت ساده و بدون تزیینات است. تنها اثر باقی‌مانده این بقعه که تا چند سال پیش از جلوه لازم برخوردار بود، درپی خاتم‌کاری شده همراه با آیینه‌کاری است. تبار امامزاده در زیارت‌نامه ایشان مطیب بن زید بن محسن بن موسی الکاظم (علیه‌السلام) ذکرشده است.
• آستان امام‌زادگان پنج‌تن (علیهم‌السلام) در لویزان یکی از مکان‌های پرجاذبه و مقدس و باشکوه در بـین امام‌زادگان کشور است که همه‌ساله جمع کثیری از آرزومندان و ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت (علـیهم‌السـلام) از سرتاسر کشور برای زیارت و کسب برکات معنوی به ایـن مـکان مـقدس می‌شتابند. این مکان زیارتی در بالای تپه‌ای در محلهٔ لویزان در شمال شرق تهران واقع‌شده است که این ویژگی سبب شده است تا از صحن سرسبز و پردار و درخت امام‌زاده، نمایی زیبا از کلان‌شهر تهران و دامنهٔ جنوبی کوه‌های البرز، چشم هر بیننده‌ای را نوازش دهد. این بقعهٔ متبرکه دارای پیشینه چند صدساله است که پس از بازسازی‌های انجام‌شده. در این مکان مقدس مضجع شریف پنج‌تن از امام زادگان لازم التعظیم است که عبارت‌انداز:
• 1 سید حسین (علیه‌السلام) به نقل از سید ابوالحسن عمروی که از اعلام سده پنج هجری بوده، نخستین شخص به خاک سپرده در این بقعهٔ متبرکه، سید حسین بن ابراهیم بن محمد الیمانی بن عبیدالله بن الإمام موسی الکاظم (علیه‌السلام) با کنیهٔ ابوعبدالله است. که سیدی بسیار جلیل‌القدر، عظیم‌الشأن و بزرگوار بوده است. ایشان در جریان خیزش حسن بن علی الاطروش شرکت داشته و در حدود سال سیصد هجری قمری در شهرری به شهادت رسیده‌اند.
• 2 سید سالم (علیه‌السلام) پس از سید حسین، سید سالم بن ابی طاهر ابراهیم بن ابی جعفر محمد بن ابراهیم بن محمد الیمانی بن عبید الله بن الإمام موسی الکاظم (علیه‌السلام) که نوه برادری سید حسین شهید است، در این بقعه مدفون می شوند.
• 3 سید ابوطالب (علیه‌السلام)، سید ابوطالب محمد بن عبدالله بن ابی جعفر محمد بن ابراهیم بن محمد الیمانی بن عبیدالله بن الإمام موسی الکاظم (علیه‌السلام) که ایشان نیز نوه برادری سید حسین شهید می‌باشند، در این مکان مدفون هستند. این سه تن از سادات موسوی و از اعلام سده سه و چهار هجری به شمار می‌روند و از بزرگان سادات موسوی شهرری بودند. آنان به زهد و پارسایی آراسته و منشأ آثار و برکات بسیاری برای اهالی این دیار بوده‌اند.
• 4 سید رحیم (علیه‌السلام) چهارمین شخصیت که در این بقعه متبرکه به خاک سپرده است سید ابو محمد عبدالرحیم است که نسب شریفش با دوازده میانجی به امام صادق (علیه‌السلام) منتهی می‌شود. ایشان سیدی بسیار جلیل‌القدر و عظیم‌الشأن بوده‌اند. او از بیت نقابت و شهادت به شمار می‌رفت. جدش ابوعبدالله محمد در زمان خلیفه معتضد عباسی یا معتصم عباسی در شهرری به شهادت رسید
• 5 سید صائم (علیه‌السلام) واپسین شخصیتی که در این آرامگاه متبرک به خاک سپرده شده است نواده بزرگوار امام حسن (علیه‌السلام) است که تبار شریفش با بیست‌ودو واسطه به آن حضرت منتهی می‌شود. او سیدی جلیل‌القدر و بسیار عظیم‌الشأن و نواده برادری حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) است.
• آستان مقدس امامزاده زید علیه‌السلام نشانی: بزرگراه آیت الله سعیدی پس از شهرداری منطقه بیست‌ویک
• آستان مقدس امامزاده قاضی الصابر در دهکده ونک
• آستان مقدس امامزاده قاسم علیه‌السلام گلخندان نشانی: بومهن - خ شهید زاهدی - روستای گلخندان
• بقعه شیخ صدوق نشانی: خیابان ابن‌بابویه بقعه شیخ صدوق (ره)
• آستان مقدس امامزاده هادی علیه‌السلام نشانی: خیابان ابن‌بابویه امامزاده هادی (ع)
• آستان مقدس امامزاده ابوالحسن علیه‌السلام نشانی: شهری ری - خیابان سیزده آبان امامزاده سه دختران (س)
• آستان مقدس امامزاده سه دختران سلام‌الله علیها نشانی: میدان نارنج شهرری بقعه سه دختران
• آستان امامزاده اسماعیل (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران، خیابان کلهر، منطقه چیذر، نزدیک بقعه امامزاده علی‌اکبر واقع‌شده است. سازهٔ ساختمان بقعه از درون به‌صورت چهارگوش و از بیرون به‌صورت هشت‌ضلعی است و در گستره صد و پنجاه مترمربع طراحی‌شده است. ساختمان حرم گویای پیشینه و اصالت تاریخی بنا دارد. به دلیل قرار گرفتن حرم در مناطق مسکونی امکان گسترش حرم وجود ندارد. ضریح مطهر آن حضرت، مشبک و بالای آن فرم پنج دهم‌گرد دارد. مرقد مطهر در داخل ضریح سنگ مرمر بزرگی است. گنبد بنا به رنگ سبز نگارگری شده که مدتی از عمر آن می‌گذرد. در چوبی ساده ورودی به حرم و دیوارهای آجری درون آن بارنگ سبز نگارگری و نیمه پایین دیوار از سنگ مرمر پوشیده شده است. این بنا دارای صحن مشجر با درختان بسیار کهن‌سال است. این امامزاده دارای حسینیه‌ای گسترده و از امکانات رفاهی جهت زائرین برخوردار است. به باور اهالی، امامزاده اسماعیل بن زکریا از احفاد امام موسی کاظم (علیه‌السلام) است. وی سید اسماعیل بن ابی القاسم احمدالافقم بن ابی القاسم علی الزانکی بن اسماعیل جالب الحجاره بن حسن بن زید بن امام حسن (علیه‌السلام) باشد که بنا به گفته ابن طباطبا در ری می‌زیسته و پدرش در نیشابور به شهادت رسیده و دو برادر به نام های ابوالحسن علی و قاسم (علیهماالسلام) دارد.
• آستان امامزاده عبدالله (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، بخش مرکزی، شهر تهران، روستای سرخ حصار واقع‌شده است.‌
• آستان امامزاده اهل بن علی (علیه‌السلام) برابر نگاره‌های موجود در سال هزار و سیصد و بیست‌وهشت هـ ش، ورودی بقعه به‌صورت دالانی با سقف چهار طاقی بوده و روی سکوهایی که درون این دالان قرار داشته، کالاهایی به فروش می‌رسیده است. طرح کلی بنا به‌صورت کنونی ولی تماماً خشت و گل بوده است. در پیرامون بنا نیز گویا رواقی بوده که در بازسازی‌های پس‌ازآن ازمیان‌رفته ولی هستهٔ بنیادی بنا چون گنبد خانه و ایوان باقی‌مانده است. در دهه هزار و سیصد و سی هـ ش، در سازهٔ بقعه بخش قابل ارزشی دیده نمی‌شد. در داخل حرم روی گچ نگارگری شده بود، ولی اکنون پس از بازسازی‌ها دیگر نشانی از آن وجود ندارد. روی دیوار دو طرف ایوان دوازده بیت شعر به خط نستعلیق بر خشت بزرگ کاشی، به تاریخ هزار و دویست و شصت و هشت هـ ش هزار و سیصد و هشت هـ ق، نوشته و نصب گردیده بود. بر پایه نوشتهٔ روی سنگ آرامگاه، صاحب بقعه از نوادگان امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) است. ولی درگذشته، زیارت‌نامه‌ای در حرم موجود بوده که ایشان را از پسران حضرت علی (علیه‌السلام) و برادر حسین (علیه‌السلام) معرفی می‌کرده است.
• آستان مقدس امامزادگان هفت‌دختران (علیهم‌السلام) در خیابان شهید مصطفی خمینی، دیواربه‌دیوار کوچه شهید درویش نوری جای گرفته است. سازه با اندکی چرخش بسته به محور شمالی ـ جنوبی متوجه سوی قبله است. تاریخ نخستین بنا نزدیک به سده دو هجری و تاریخ بازسازی هزار و سیصد و پنجاه‌ویک هـ ش است. زیارتگاه درگذشته، بقعه به گستره چهل متر مربع و به شماره هزار و دویست و پنجاه‌وهشت در بخش نه تهران قرار داشت و آغاز کوچه هفت‌دختران، کوچه رضا قلی خان و انجامش، خیابان سیروس بود روی کتیبه‌ای در جداره روبه روی بقعه تاریخ هزار و سیصد و سی‌وپنج هـ ش نوشته‌شده است. خانه مجاور بَر شمالی بقعه نیز قدیمی اند و بیش از هفتادسال پیشینه دارد. بیشتر ساختمان‌های پیرامون مسکونی و قدیمی است و عناصر و فضاهای باارزش بسیاری، از نظر معماری، در آن‌ها دیده می‌شود. هرچند دخل و تصریفات، ویران کردن‌ها و نوسازی‌های بسیار مایه تغییر بافت قدیمی محل شده است. از تاریخ ساخت سازهٔ نخستین بقعه نزدیک به هزار و دویست سال می‌گذرد. امامزادگان هفت‌دختران منسوب به امام موسی کاظم (علیه‌السلام)، به روایتی از خانواده بزرگان ایرانی روزگار صفوی و به روایتی دیگر از احفاد شاه خلیل الله و از سادات حسینی هستند.
• آستان امامزاده نورالله (علیه‌السلام) در خیابان باب همایون، کنار میدان امام خمینی (رحمة الله علیه) واقع است. در فاصله صد و پنجاه متری امامزاده روح الله و در کوچه‌ای بالاتر از آن، حرم امامزاده نورالله (علیه‌السلام)، برادر امامزاده روح‌الله وجود دارد که ه با گنبدی سیمین رنگ تنها صد و پنجاه متر آن سوتر آرام‌گرفته است. دیرینگی این سازه چهارصد سال است. تبار ایشان با بیست‌وهفت واسطه به امام حسن مجتبی (علیه‌السلام) می‌رسد.
• آستان امامزاده غیبی (علیه‌السلام) در شهرستان تهران، شهر تهران، بازار عباس‌آباد، کوچه مدینی، کوچه کدخدا واقع‌شده است.

• آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی (علیه السّلام)، با بارگاه شریف حضرت امامزاده حمزه (علیه السّلام) و امامزاده طاهر (علیه السّلام) در شهرری، از سده سوّم تاکنون، به‌عنوان یکی از سرشناس‌ترین اماکن زیارتی و سیاحتی ایران از دیرباز مورد توجّه و عنایت دوستداران اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السّلام) بوده و در درازنای سال سیل عظیم زائران را از سرتاسر ایران و جهان به‌سوی خویش گسیل می‌دارد. باوجوداین تا سال‌ها پیش، این بارگاه کرامت به‌عنوان یک مرکز مورد توجّه مذهبی و فرهنگی و اجتماعی، از مدیریت هماهنگ و سازوبرگ منظم برخوردار نبود و فرمانروایان کشور از روزگار قاجار تا پهلوی نیز به‌رغم برخی توجّهات رویه‌ای و ریاکارانه، مستقیم و غیر مستقیم، در جهت منزوی و متروک کردن این حوزه‌های مقدّس، اقدام می‌نمودند و با اتّخاذ تفّکر و اندیشه حیله گرایانه جدایی دین از سیاست، کوشش می‌کردند، این مراکز تنها به‌صورت گورستان و پرستشگاه مورد استفاده باشد و نهادهای فرهنگی و اجتماعی از آن‌ها فاصله بگیرند. حضرت عبدالعظیم حسنی ((علیه السّلام))، یکی از شخصیت‌های بزرگ علمی، عملی و جهادی است که تاکنون آن‌گونه که شایسته است، شناخته‌نشده است. تبار حضرت عبدالعظیم ((علیه السّلام)) با چهار واسطه، به سبط اکبر پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و خاندان وحی می‌رسد فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم را با زیارت امام حسین (علیه السّلام) برابر دانسته است. به تعبیری روشن‌تر، زیارت حضرت عبدالعظیم (علیه السّلام) برای کسانی که آمادگی خطرپذیری برای زیارت امام حسین (علیه السّلام) را داشته باشند، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبدالعظیم (علیه السّلام) شاخه‌ای از حرم سیّد الشهدا (علیه السّلام) است؛ و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل بیت (علیهم السّلام) و عظمت معنوی ایشان است. در میان امامزادگان، شخصیت‌های بزرگی وجود دارند؛ ولی درباره هیچ‌یک از آن‌ها نقل نشده و حداقل به ما نرسیده که زیارتش با زیارت سیدالشهدا (علیه السّلام) برابری کند.
• آستان مقدس امامزاده نوربخش (علیه السّلام) در سولقان میان روستای زیبای سولقان امامزاده سید محمد نوربخش (شناخته‌شده به امامزاده نور) از عارفان، پارسایان و نوادگان امام موسی کاظم (ع) بوده است که در سده نه هجری قمری می‌زیسته است. ایشان پس از مبارزات و زندانی شدن و تبعید،سرانجام در روستای سولقان دار فانی را وداع می‌کند.
• آرامگاه ابن‌بابویه نخستین گورستان شهرری و دومین گورستان تهران شمرده می‌شود و بسیاری از نامدارترین چهره‌های ایران در آن به خاک سپرده‌شده‌اند .بقعه ابوجعفر معروف و ملقب به شیخ صدوق ابن‌بابویه که در آرامگاهی به همین نام قرار دارد، در خیابان ابن‌بابویه و بالاتر از سه‌راه ورامین شهرری در شهر تهران واقع است. پیشینه آرامگاه ابن‌بابویه به زمان فتحعلی شاه می‌رسد؛ ولی بجز کتیبه‌ای که در آن آیات قرآنی به خط یکی از خوشنویسان سرشناس قاجار نگاشته شده، هیچ نشان دیگری که گواهی از دیرینگی آرامگاه باشد، در آن وجود ندارد. آرامگاه ابن‌بابویه، آرامگاه‌های خانوادگی و قدیمی، عجیب‌وغریبی دارد که هر دیدارکننده‌ای را وسوسه می‌کند به درونشان نگاهی بیندازد. این آرامگاه از جمله آثار تاریخی شهرری شمرده می‌شود. شهر باستانی ری با بیش از هشت هزار سال پیشینه، یکی از بزرگ‌ترین مراکز تمدنی شناخته‌شده جهان است.
• آرامگاه امام خمینی (س) که در ایران به "حرم مطهر" شهره است، در جنوبی‌ترین نقطه تهران و در کنار گلزار شهدای بهشت‌زهرا (س) بناشده است و در گونه خود، در حقیقت مجموعه‌ای بزرگ و کم مانند به شمار می‌رود. در شب چهارده خرداد زمانی که حال امام امت رو به وخامت بود، نشستی با حضور شادروان حاج سید احمد آقا خمینی و برخی از اعضای دفتر امام و دانشمندان قم و تهران و مسئولین کشور در جماران تشکیل و درباره محل خاکسپاری ایشان نظرهای مختلفی ارائه شد و هر یک از مسئولین و سران نظام و برخی از مراجع و علما پیشنهاداتی داشتند. پس از جمع‌بندی که تهران فراخورترین محل برای خاکسپاری امام است، با نظر مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای حاج سید احمد خمینی و دیگران مقرر شد که پیکر امام (س) در نزدیکی شهدای بزرگوار انقلاب اسلامی و بهشت‌زهرا خاکسپاری شود. گروهی برای موقعیت‌یابی و انتخاب گزینه برتر به بهشت‌زهرا و پیرامون آن عزیمت و پس از بررسی‌های همه جانبه، محل فعلی را گزینش نمود و با همکاری سازمان بهشت‌زهرا بخش مورد نظر از سوی مالک خریداری و واگذار شد. منابع مالی هزینه‌های این طرح عظیم از محل پشتیبانی‌های مردمی، اعتبارات، همیاری دستگاه‌ها و نهادها، نذورات، عایدات و موقوفات برآورده می‌شود.در زمان ارتحال تا چهل امام خمینی (س)، حرم نخستین با مرکزیت ضریح مطهر شکل گرفت و پوشش آن با استفاده از امکانات موجود در کشور و سازه‌های فضایی در مدت کمی پوشیده شد. گنبد اصلی نیز با استفاده از هشت ستون و بلندی هشت متر ظهور پیدا کرد. همچنین چهار گلدسته در شمال، جنوب، شرق و غرب ساخته شد. درازای هرکدام از این گلدسته‌ها به نودویک متر می‌رسد. چهار ورودی عظیم ضریح مطهر را که در مرکزیت مربع وسط قرار دارد، در برگرفته است. شیوه معماری اسلامی با به‌کارگیری مصالح و اندازه ویژه و امروزین از آن نمادی ساخته که هر زائری را شیفته خود می‌کند.نمای درونی حرم که تنها بر چهارستون استوار است، جلوه و شکوه ویژه‌ای را به بیننده القا می‌کند. این طرح تنها دو سال پس از ارتحال حضرت امام (س) نظر مسئولان را به خود جلب کرد و از سال هزار و سیصد و هفتاد بخش‌های نخستین طرح اصلی به اجرا درآمد
• حسینیه آقا سیده‌اشم مربوط به دوره قاجار است و یکی از قدیمی‌ترین هیئت‌های تهران و میراث خاندان سید شیرازی است. از ویژگی‌های آن، نگهداری شمار سی‌ویک جلد کتاب چاپ سنگی و منبر چوبی دیرینه دوره قاجار بود که مردم برای حاجت روا شدن، به آن متوسل می‌شدند. این اثر، به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران، به ثبت رسیده است. حسینیه آقا سید هاشم با قدمت صد و سی‌ساله میراث خاندان سید شیرازیه است
• مقبره پیر عطا مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان پامنار،سه‌راه دانگی، نبش کوچه مشیر خلوت، شماره صد و چهل‌وشش واقع‌شده و این به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.آرامگاه پیر عطا، آرامگاه یکی از نوادگان موسی بن جعفر است که سید العلما پیر عطا نامیده شده است. مقبره و صحن اطراف آن طبق گفته متولی امامزاده در اندازه دویست و پنجاه‌تا سیصد سال پیش راه‌اندازی گردیده است. نگاشته شده بر لبه بدنه بیرونی دیوار نمای شمالی در بیرونی سال هزار و دویست و چهارده ه.ق را نشان می‌دهد که سال بازسازی بنا می‌باشد.
• مسجد و مدرسه قنبرعلیخان (مسجد قنبر علی ، حوزه حاج قنبر علی خان ، مدرسه سعدیه ، مسجد رضا مارمولک) در روزگار قاجاریان و پادشاهی رضاشاه توسط «سعد الدوله حاج قنبر علی خان کرد مافی» مسجد قنبر علی خان بناشده است. مسجد قنبر علی خان پس‌ازآنکه در سال هزار و دویست و هشتادوهشت توسط یکی از درباریان به نام «سعد الدوله حاج قنبر علی خان کرد مافی» بنا شد، پس از ساخت فیلم «مارمولک» توسط کمال تبریزی در سال هزار و سیصد و هشتادودو در این مسجد ، سازمان میراث فرهنگی مسجد مذکور را در سال هزار و سیصد و هشتادوسه ثبت ملی و سپس مسجد قنبر علی خان به‌عنوان حوزه در اختیار حوزه علمیه مروی قرار گرفت. با توجه به اینکه مسجد قنبر علی خان حوزه بوده ، ورود بانوان ممنوع ولیکن ورود آقایان با هماهنگی قبلی مهیاست. نشانی استان تهران ، شهر تهران ، خیابان شهید سید مصطفی خمینی (سیروس سابق) حدفاصل چهارراه سرچشمه تا چهارراه سیروس ، جنوب بیمارستان سپیر ، خیابان شهید علی مرادی (تقوی سابق و سرجمبک اسبق) ، روبروی بازارچه سراجان غدیر ، بن‌بست یک ، شماره سی‌ودو قدیم و دو جدید
• مسجد نظام الدوله از ابنیه دوره ناصرالدین‌شاه قاجار است که در کتیبه موجود در بنا یک بیت شعر در برگیرنده تاریخ ساخت و نام بانی مسجد می‌باشد:«گذشت چون‌که ز هجرت هزار و سیصد و ده بنای خانه نهاد به‌سان ابراهیم»بانی مسجد، ابراهیم خان نظام الدوله امیر توپخانه بوده است.با ورود به مسجد نظام الدوله شاهد تزئینات زیبا و چشمگیری هستیم. این تزئینات دربرگیرنده آجرکاری و کاشی‌کاری است. سردر ورودی با کاشی‌های هفت‌رنگ مربع شکل با تزئینات گل‌وبوته آذین‌شده است که رنگ‌های زرد، آبی، لاجوردی، صورتی و سپید در آن‌ها به‌کاررفته است. بنای مسجد نظام الدوله در نزدیکی مدرسه دارالفنون قرار دارد که در درازای سال‌های سال مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته است. نشانی : خیابان ناصرخسرو کوچه ناظم الاطباء
• کهف الشهدا ولنجک انتهای بلوار دانشجو خیابان ابرو مدفن شهیدان گمنام
• گورستان ظهیرالدوله هنگامی‌که علی خان ظهیرالدوله در روز سه‌شنبه بیست‌وچهار ذی‌قعده سال هزار و سیصد و سه خورشیدی در اثر سکته قلبی در باغ خود در جعفرآباد شمیران درگذشت، در همسایگی باغ خود در گورستان همگانی که میانه تجریش و امام‌زاده قاسم واقع بود، به خاک سپرده شد. پیش‌ترها در این محل گورستان کهنه‌ای قرار داشت و بعدها خانقاه ظهیرالدوله نیز به همین محل منتقل‌شده بود. ولی پس از خاک‌سپاری ظهیرالدوله، مریدانش، این گورستان قدیمی و خانقاه را «آرامگاه ظهیرالدوله» خواندند. محل خاکسپاری ظهیرالدوله، درست در زیر درختی بود که داغداغان نامیده می‌شد و ظهیرالدوله در طی ایام زندگی خود، بیشتر در سایه همین درخت می‌نشست. وی پیش از خاکسپاری، به دست مولوی رشتی که بعدها خود او هم در همین‌جا خاکسپاری گردید، تغسیل گردید و انجمن اخوت، این گورستان همگانی را محصور ساخته و گورستان (ظهیرالدوله) نامیدند.از آنجا که ظهیرالدوله مورد پذیرش بیشتر طبقات اجتماعی بود، بسیاری از هنرمندان، سیاست‌مداران و دانشمندان وصیت کردند که در این آرامگاه خاکسپاری شوند و به همین جهت متولیان خانقاه و مریدان ظهیرالدوله، از جهت فروش زمین‌های آرامگاه، درآمد سرشاری به دست آوردند.از سال‌های هزار و سیصد و چهل به بعد خاکسپاری درگذشتگان در این مجموعه ممنوع شد و خاکسپاری افراد در سال‌های چهل تا پنجاه با اجازه‌نامه ویژه و آن‌هم به‌صورت محدود انجام می‌شد. واپسین خاکسپاری در آرامگاه ظهیرالدوله در سال هزار و سیصد و پنجاه‌ونه انجام‌شده است. از افراد برجسته و سرشناسی که در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده‌شده‌اند، می‌توان به افراد زیر اشاره کرد :  ایرج میرزا ، درویش خان ،حبیب سماعی ، محمدتقی بهار ، غلامرضا رشید یاسمی ، حسین هنگ‌آفرین ، رضا محجوبی ، حسین طاهرزاده ، ابوالحسن صبا ، داریوش رفیعی ، قمرالملوک وزیری ، مرتضی محجوبی ، روح‌الله خالقی ، فروغ فرخزاد حسین یاحقی ، رهی معیری ، سید حسن تقی‌زاده ، حسین تهرانی ، فضائل تدین نورعلی برومند .   نشانی خیابان دربند خیابان ظهیرالدوله
• تکیه نیاوران مربوط به روزگار قاجار است و در تهران، خیابان شیهد باهنر، پس از کاخ نیاوران، نبش خیابان مسجد واقع‌شده ناصرالدین‌شاه دلبستگی بسیار به منطقه نیاوران داشت. طی سال‌هایی که ایام محرم مصادف با تابستان می‌شد و او در کاخ صاحبقرانیه نیاوران به سر می‌برد با توجه به دلبستگی اش به برگزاری مجالس تعزیه، تصمیم گرفت تکیه‌ای نیز در آن منطقه بنا کند. ساخت تکیه نیاوران به‌فرمان ناصرالدین‌شاه به دست استاد حسن خرپاکوب انجام شد. پیشینه تکیه نیاوران به صد و پنجاه‌وسه سال پیش برمی‌گردد. ریخت کلی تکیه دگرگونی‌های فراوانی داشته است و در آغاز خبری از شیروانی، خرگاه و طاق‌نما نبوده است. در آن زمان دورتادور این تکیه طاق‌نما بود و هر یک از طاق‌نماها مربوط به یکی از خانواده‌های نیاوران بود که در زمان مراسم‌ها در بخش خودشان چای درست می‌کردند و با چراغ‌نفتی و پارچه سیاه به پیشباز محرم می‌رفتند
• بقعه سرقبرآقا (بلندترین برج آرامگاه تهران) در بَر جنوبی چهارراه مولوی انتهای خیابان شهید مصطفی خمینی (سیروس سابق) قرار دارد . قبر حاج میرزا ابوالقاسم تهرانی امام جمعه تهران در کنار آرامگاه سید زین‌العابدین، آرامگاه همسرش، ضیاءالسلطنه، نیز در این مکان است . دریکی از ایوان‌های این آرامگاه نیز شخصیت‌هایی چون ناظم‌الاطبا و سید مهدی امامی، از چهره‌های سیاسی دوران پهلوی  مدفون هستند .
• کلیسای سرکیس یا کلیسای سارکیس مقدس (Saint Sarkis Cathedral) کلیسایی متعلق به ارمنیان است که از سال هزار و سیصد و چهل‌ونه در دل شهر تهران قرار دارد. این کلیسا با هزینه یکی از نیکوکاران ارمنی به نام «مارکار سرکیسیان» ساخته‌شده و طرح آن کاری از مهندس اوژن آفتاندلیانس است. نمای سپید رنگ این بنا آرامش ویژه‌ای دارد و قامت افراشته آن شکوه و استواری چشم‌نوازی را به چشمان شما پیشکش می‌کند . پیش از آنکه این کلیسا ساخته شود، مقر خلیفه‌گری ارامنه تهران، در کلیسای مریم مقدس بود؛ ولی پس از اتمام ساخت کلیسای سرکیس مقدس به این مکان منتقل شد. خلیفه‌گری ارمنی‌های تهران، یک مرجع و سازمان دینی است که مسئولیت سازمان رویدادهای ارمنی‌های تهران و بخش شمال کشور را بر دوش دارد و درزمینه سازمان امور کلیساها، مدارس، گورستان‌ها و رسیدگی به زندگی فرهنگی و اجتماعی ارمنی‌های حوزه تهران فعالیت می‌کند. پس از جابجایی ساختمان این مرجع دینی به کلیسای سرکیس مقدس، از این کلیسا به‌عنوان نماد مسیحیت تهران یاد می‌شود. این کلیسا بر پایه طرح بازیلیکا ساخته‌شده است. بازیلیکا به کلیساهای برجسته و بزرگی اتلاق می‌شود که نمود صلیب دارند. پلان کلیسای سرکیس نیز چه از داخل و چه از خارج به شکل بازیلیکاست و چهارگوش بلندی با جهت طولی شرق به غرب را تشکیل می‌دهد. در کلیسای سرکیس مقدس امانت خانه‌های دو سوی محراب، در سمت شرقی ساختمان قرار دارند و راهروی ورودی اصلی، در غرب بنا واقع‌شده است. شیوه قرارگیری این پاره‌ها در کنار هم باعث می‌شود که کلیسا از داخل نیز دارای پلان صلیبی شکل باشد.این بنا، نمای سپیدش را مدیون سنگ مرمر سپیدی است که در دیوار بیرونی آن به‌کاررفته است. دیوارهای درونی و سقف نیز با گچ پوشانده شده‌اند و به همین دلیل، فضای درونی بنا همخوانی دلنشینی با نمای بیرونی دارد. در ادامه بخش‌های گوناگون این کلیسا عبارت‌اند از :
• . گنبد کلیسای که به شیوه تک ناوی ساخته‌شده است .
• . ناقوس خانه‌ها کلیسای سرکیس مقدس دو ناقوس خانه دارد که در دو طرفِ راهروی ورودی غربی کلیسا و بالای ورودی ساختمان، قرار گرفته‌اند. این ناقوس خانه‌ها برج‌هایی با پلان چهارگوش هستند و در انتهای آن‌ها گنبدهایی مانند به گنبد هسته‌ای کلیسا با ساق‌های هشت‌ضلعی خودنمایی می‌کند.
• . ورودی‌های کلیسای سرکیس مقدس در دیوار غربی بنا واقع‌شده‌اند. یک ورودی اصلی و بزرگ‌تر در میانه قرار دارد و دو ورودی کوچک‌تر نیز در دو طرف بالادست و پایین‌دست بنا دیده می‌شوند. این دو ورودی کوچک پشت‌تر از ورودی اصلی و در زیر برج‌های ناقوس قرارگرفته‌اند. بخش بالای دیوار بَر غربی، دارای سنتوری با بلندی کم است. این دیوار بر خلاف دیوارهای دیگر بخش‌های کلیسا نمایی شیشه‌ای با نگاره صلیب‌های بزرگ داشت که پس از تخریب در جریان جنگ تحمیلی تغییر یافت. ازآنجاکه کلیسا بر روی سکوی کمابیش کوتاهی ساخته‌شده، طراح در بخش غربی آن پله‌هایی را تعبیه کرده که در برابر در ورودی کلیسا قرار دارند.

• آرامستان ارامنه

شهید محلاتی خیابان ده فروردین میدان امام حسن شمال خیابان پاسدار گمنام میان شهید رضائی تاجری از غرب و مستفیذ از شمال آرامستان بوراستان-در سال هزار و نه‌صد و هفتادوچهار م برابر با هزار و سیصد و پنجاه‌وسه ش بناشده است. این گورستان در حومه شهر تهران در خیابان خاوران، پس از خاور شهر، در کیلومتر ده جاده خراسان به‌طرف گرمسار واقع‌شده است. آرامستان بوراستان تنها گورستان دایر ارامنه در تهران است و دارای چاپلی است. «استپانوس مقدس» (کلیسای کوچک)

• بهشته خاوران کنار فرهنگسرای خاوران گورستان یهودیان چهارمین گورستان ویژه یهودیان تهران از گورستان‌های خیابان سپه در روزگار کریم‌خان زند سال هزار و صد و سی‌وپنج تا هزار و دویست و پنجاه خورشیدی برابر با پنج هزار و پانصد و شش تا پنج هزار و شش‌صد و بیست‌ونه عبری، گورستان سه‌راه دانگی در کوی کلیمیان و گورستان خیابان مازندران در عصر ناصرالدین‌شاه قاجار سال هزار و دویست و پنجاه‌تا هزار و سیصد و پانزده خورشیدی برابر پنج هزار و شش‌صد و بیست‌ونه تا پنج هزار و شش‌صد و نودوشش عبری با گستره هفتاد هزار و نه‌صد و پنج متر مربع دربردارنده آرامگاه‌های نام‌آوران جامعه یهودی من‌جمله استادان سلیمان حئیم نویسنده فرهنگ‌نامه‌های دوزبانه، طالع همدانی (شاعر ملی یهود)، ژانت کهن صدق قهرمان دومیدانی ایران، دکتر منوچهر نیکروز (نماینده یهودیان در مجلس)، مرتضی یافه یار دیرینه و خدمتگزار بهشتیه و شهیدان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و ... است
• آتشکده آدریان خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان، شماره چهار (بَر شمالی دبیرستان فیروز بهرام) سنگ بنای پرستشگاه آدریان در سال هزار و دویست و نودوسه خورشیدی با حضور ارباب کیخسرو شاهرخ، ریاست محترم انجمن وقت زرتشتیان تهران پایه‌گذاری شد و ساخت آن در سال هزار و دویست و نودوشش خورشیدی به پایان رسید. این بنا با کمک مالی پارسیان هندوستان (بهرام جی بیکاجی) و زرتشتیان ایرانی ساکن ایران و هند ساخته شد و آتش آن را با مراسمی ویژه پس از بیست‌وپنج روز از آتشکده یزد به تهران و آدریان آوردند. این بنا سر در زیبایی دارد
• کلیسا انجیلی حسن‌آباد

کلیسا انجیلی کنونی به دست میسیون مذهبی آمریکایی‌ها بنا شد. در سال هزار و هشت‌صد و هفتادوچهار م این کلیسا با گستره بیشتر، کاربری فرهنگی نیز یافت و مدرسه آمریکایی‌ها در آن شروع به کارکرد. مدرسه در سال هزار و سیصد و نوزده خورشیدی به امر پهلوی یک بسته و تأسیسات فرهنگی آن به وزارت فرهنگ ایران واگذار شد. برای تأمین آب موردنیاز باغ و کلیسای انجیلی که در خیابان سی تیر واقع است، برای نخستین بار در ایران چاه آرتزین حفر شد. این باغ و کلیسا امروزه به‌صورت متروکه باقی است.

• کنیسه باغ صبا خیابان شریعتی خیابان ملک یکی از کنیسه‌های برجسته یهودیان در بالادست شرق تهران است
• گورستان زرتشتیان شهرک امیرالمؤمنین یکی از گورستان‌های محل خاکسپاری زرتشتیان و انجام آیین‌های ویژه مذهبی ایشان، سنت‌های گذشته زرتشتیان قرارداد درگذشتگان در محل‌هایی به نام دخمه بوده که طی پنجاه‌تا چهل سال اخیر به دلیل مسائل بهداشتی و مقررات شهری این کار دیگر انجام‌نشده و درگذشتگان این مذهب خاکسپاری می‌گردند، از جمله موارد قابل ذکر این گورستان وجود بنای یادمان شهدای زرتشتی و همچنین انجام آیین‌های دینی به‌وسیله آتش در این جایگاه است
• کلیسای گئورگ مقدس خیابان شاهپور (خیابان وحدت اسلامی فعلی)، بازارچه قوام الدوله مربوط به اواخر زمانه صفوی است بنای نخستین این کلیسا بر پایه روایات به دست دو تن از ارامنه ساکن آن محله به نام های هوسپیان و استپانیان به‌صورت نیایشگاه کوچکی جهت انجام فرایض دینی ارامنه ساخته‌شده است
• کلیسای میناس مقدس ده ونک مربوط به دوره قاجار است حسن مستوفی‌الممالک تعدادی از ارمنیان استان چهارمحال و بختیاری را به تهران آورد و در ده ونک اسکان داد. او در سال هزار و دویست و سی‌وپنج خورشیدی (هزار و هشت‌صد و پنجاه‌وشش میلادی)، این کلیسا را برای ارمنیان ده ونک به هزینه خود ساخت. مستوفی‌الممالک صلیبی از برنز به کلیسا اهدا کرده است. بر روی صلیب این عبارت حک‌شده است: مستوفی‌الممالک ونک فی شهر ذیقعده الحرام هزار و دویست و هفتادوهشت
• کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس خیابان شهید مصطفی خمینی، چهارراه مولوی، بازار حضرتی، کوچه ارامنه دوره زندیه این کلیسا که نخستین کلیسای ارامنه تهران انگاشته می‌شود از نظر معماری شباهت زیادی به کلیساهای ارامنه جلفای اصفهان دارد
• کنیسه عزرا یعقوب خیابان مصطفی خمینی (سیروس سابق) کوچه سنگی کوی حکیم شماره شانزده این کنیسه بنابر وصیت عزرا یعقوب در سال هزار و دویست و هفتادوسه خورشیدی بنا گردید. عزرا یعقوب تاجری یهودی بود و نخستین کسی بود که در تجارت و مبادلات بازرگانی با منچستر یکی از شهرهای انگلستان روابط برقرار کرده بود. او در زمستان هزار و دویست و هفتادوسه بیمار شد و از دنیا رفت. بیوه عزرا یعقوب، صنوبر حق نظر طبق وصیت شوهرش قسمت اعظم ثروت او را درراه کارهای خیریه خرج نمود
• کنیسه حیم یکی از کوچه‌های فرعی خیابان سی تیر، کوچه ایرج این کنیسه را نخستین کنیسه شهری در تاریخ ایران به شمار آورده‌اند نخستین کنیسه‌ای بود که در سال هزار و دویست و نودودو خورشیدی (پنج هزار و شش‌صد و هفتادوچهار عبری) در خارج از برزن عود لاجان که مرکز اصلی سکونت یهودیان بود دریکی از کوچه‌های فرعی خیابان سی تیر (قوام‌السلطنه سابق)، کوچه ایرج ساخته شد
• کنیسه آشر خیابان پامنار، سه‌راه دانگی، کوچه مشیر خلوت، کوچه یامی این کنیسه به یادبود عشر بن مردخای کاشی و پسرانش در تاریخ پنج هزار و پنجاه‌وچهار عبری به دست بنیت حکیم آشر اسحاق و لئا بت خاخام یعقوب ساخته‌شده است. این کنیسه نمایانگر هنر معماری یهودیان در بیش از یک سده پیش است. سقف کنیسه گذشته از خلق آثار هنری به نحوی طراحی‌شده که به‌صورت بادگیر باعث خنکی محیط کنیسا نیز باشد. این کنیسا از نظر معماری برجسته‌ترین کنیسه در بافت تاریخی محله عود لاجان است
• کنیسه ملاحنینا خیابان مصطفی خمینی (سیروس سابق) کوچه جاوید پائین تر از بیمارستان دکتر سپیر این کنیسه در کوچه ای پایین‌تر از بیمارستان دکتر سپیر قرار دارد. تنها علامت آن نشان ستاره داوود است که روی در کوچک آن نصب‌شده. در کنیسه هم‌بسته است گورستان مسیحیان دروازه دولاب یکی از محله‌های قدیمی جنوب شرقی تهران در سال هزار و هشت‌صد و پنجاه‌وپنج میلادی با خاکسپاری شدن یک فرانسوی مسیحی شکل گرفت.
• گورستان متروکه و ممنوعه تهران بزرگراه شهید محلاتی، فی‌مابین خیابان شهید رضایی تاجری شماره سه از غرب، خیابان مستفیذ از شمال، املاک مسکونی از شرق و گلخانه‌های خیابان پاسدار گمنام از جنوب ایران زندگی می‌کردند. در گورستان دولاب آرامگاه چهارصد و نه سرباز و پانصد و بیست‌وهشت تن غیر نظامی وجود دارد، بخش لهستانی گورستان با دو نماد سنگی که رویشان نشان عقاب و صلیب نقش بسته خودنمایی می‌کند، نمادهایی که روی آن‌ها به سه زبان لهستانی، فرانسوی و پارسی نوشته‌شده است: آرامستان تبعیدشدگان لهستانی که در هنگام بازگشت به میهن خود اینجا به خواب ابدی فرورفتند. این گورستان بانام‌های دیگر نیز از جمله گورستان لهستانی‌ها، گورستان اکبرآباد، گورستان سلیمانیه، گورستان ارتودکس‌ها، گورستان کاتولیک‌ها و گورستان آشوری‌ها شناخته‌شده است. آرامستان لهستانی‌ها هم همین‌جاست این گورستان دارای شش بخش است: کلیسای حواری ارمنی، ارتدکس شرقی رو سها، گرجی‌ها و یونانی‌ها، کاتولیک رومی، کاتولیک ارمنی، آشوری‌ها و لهستانی‌ها.
• آرامستان لهستانی‌های دولاب تهران، بخشی از گورستان ارمنیان است که متعلق به تبعیدشدگان لهستانی به سیبری بوده که در هنگام جنگ جهانی دوم برای بازگشت به وطن خویش راه ایران را گزینش و در سال هزار و نه‌صد و چهل‌ودو (فرودین ماه هزار و سیصد و بیست‌ویک) از راه کشتی و بندر انزلی (پهلوی سابق) وارد ایران شده و تعدادی از این لهستانی ها به علت طولانی بودن راه و بیماری‌های واگیردار در ایران جان سپردند، این آرامستان مدفن هزار و نهصد و سی‌وهفت لهستانی است.

 نشانی استان تهران، شهر تهران، اتوبان شهید محلاتی (آهنگ)، خیابان دهم فرودین، میدان امام حسن، خیابان پاسدار گمنام، خیابان شهید رضایی تاجری، شماره سه

 نام های دیگر: گورستان لهستانی‌ها، گورستان اکبرآباد، گورستان سلیمانه، گورستان دولاب، گورستان ارتودکس‌ها، گورستان کاتولیک‌ها، گورستان آشوری‌ها و … (آرامستان)

امکان بازدید: به علت اینکه مالکیت آرامستان متعلق به کشور لهستان بوده و کسب مجوز از سفارت جمهوری لهستان در تهران الزامی است و با توجه به اینکه تأیید خلیفه‌گری‌های ارامنه کاتولیک‌ها نیز موردنیاز است، بازدید از آرامستان کمی غیرممکن است؛ و اگر خواستید مجوز بگیرید به سایت آرامستان مراجعه و یا به سفارت‌خانه تماس برقرار کنید.

• کلیسای ارتودوکس یونانی به‌عنوان زیباترین کلیسای یونان است که در خیابان شهید مفتح تهران و در چهار راه طالقانی قرار دارد. ارتدوکس در زبان یونانی به راست دینی ترجمه می‌شود. مرکزیت این کلیسا بر اثر اختلافاتی که در اصول الهیاتی مردم ارتدوکس یونان به وجود آمد از هم پاشید. مردم ارتدوکسی که ساکن بیزانس یا رم شرقی بودند از رم غربی جدا شدند و در نقاط مختلف از جمله ایران و در تهران پراکنده شدند. همین عامل منجر به شکل‌گیری کلیسایی در تهران به نام کلیسای ارتدکس شد. این کلیسا متعلق به یونانیانی است که در ایران زندگی می‌کردند ولی امروزه به دلیل اینکه بیشتر پیروان کلیسای ارتدکس یونانی به بیرون از ایران مهاجرت کرده‌اند مراسم کمی در این کلیسا برگزار می‌شود. کلیسای ارتدوکس تهران در حال حاضر کشیش دائمی ندارد و در اعیاد مذهبی، کشیشی از یونان جهت انجام مراسم مذهبی به ایران می‌آید. پله‌ها و نیم ستون‌های ساخته‌شده در داخل ساختمان کلیسا مجسم‌کننده معبد پارتنون آتن در یونان است. بسیاری از بازدیدکنندگان به ویژه خارجیانی که از کلیسای ارتدوکس دیدن کرده‌اند شگفت‌زده شده‌اند، زیرا معماری آن شباهت زیادی به کلیساهای یونانی دارد. نشانی: تهران- خیابان شهید مفتح- چهارراه طالقانی- شماره سه
• آتشکده رستم باغ (آدریان) تهرانپارس چهارراه اشراق این باغ از رستم گیو به یادگار مانده است که شخصی متمول، تحصیل‌کرده، نماینده زرتشتیان در مجلس و از اعضای انجمن زرتشتیان در روزگار گذشته بوده است. هدف ارباب رستم از بنای ساختمان و باغ، اسکان تعدادی از زرتشتیان نیازمند بوده تا بتوانند آداب‌ورسوم خود را بجا بیاورند. رستم باغ نمونه‌ای از مجموعه‌هایی است که زرتشتیان در کشورهای هند و چین ساخته‌اند.
• معبد گورودوارا سیکها خیابان صفی علی شاهی، نزدیک میدان بهارستان معبد سیک ها در تهران نیایشگاه پیروان آیین سیک یا به زبان پنجابی گردواره در پایتخت ایران است که در سال هزار و نهصد و شصت‌وچهار طراحی و در سال هزار و نه‌صد و شصت‌وپنج در چارچوب خیابان صفی علی شاهی، نزدیک میدان بهارستان تهران اجرا و جهت بهره‌برداری گشایش گردید. آرشیتکت این بنا حسین مظفری ترشیزی است که او را در ایران با ترجمه کتاب مرجع معماری می‌شناسند. سازه این ساختمان فلزی است و نویفرت دارای نمای خاکستری‌رنگ است. این بنا دارای دو طبقه است که در طبقه یک سالن نیایشگاه واقع‌شده است. اقامتگاه رهبر روحانی این معبد نیز در کنار نیایشگاه قرار دارد.
• آرامستان قلهک خیابان شریعتی تهران در حدفاصل خیابان دولت و پل صدر گورستان متفقین در باغ قلهک سفارت انگلیس -گورستان باغ قلهک با دری چوبی و قدیمی و گستره‌ای چند هزار متری قرارگرفته است. ازسر در گورستان و از روی صلی بهای نصب‌شده روی قبور و نیز تاریخ‌هایی که روی سنگ‌ها وجود دارد چنین به نظر می‌رسد که این گورستان صرفا به اجساد سربازان متفقین درگذشته در ایران، در جریان سال‌های هزار و دویست و نودوسه تا هزار و دویست و نودوهفت خورشیدی (هزار و نهصد و چهارده‌تا هزار و نهصد و هجده میلادی)، جنگ جهانی یک و همچنین سال‌های هزار و سیصد و هجده‌تا هزار و سیصد و بیست‌وچهار خورشیدی هزار و نه‌صد و سی‌ونه تا هزار و نه‌صد و چهل‌وپنج میلادی، جنگ جهانی دو، اختصاص دارد. این گورستان، سال‌ها پیش از سال هزار و دویست و نودوسه خورشیدی در پهنه روبروی کلیسای سفارت انگلیس احداث‌شده بود و اجساد عده‌ای از انگلیسی‌ها در آن خاکسپاری شد. این نیز «گورستان دولت» گورستان قدیمی در بین اهالی محل به نام شناخته‌شده است.

اماکن ورزشی تهران

 برخی از اماکن ورزشی شناخته‌شده‌تر تهران به این قرار است:

زورخانه شیرافکن یکی از قدیمی‌ترین زورخانه‌های تهران است که در خیابان قصرالدشت کوچه پیرمرادی قرار دارد؛ زورخانه‌ای که بیش از هشتاد سال پیشینه دارد. ساعت کار این زورخانه در روزهای هفته بین ساعت هفده‌تا بیست‌ودو و روزهای پنجشنبه و جمعه ساعت ده تا چهارده است.

زورخانه نیروی یزدان در میدان رازی و با بیش از صدسال پیشینه قرار دارد. پایه‌گذار آن شادروان مرشد علی قدرخان بوده و امروزه سیروس قدرخان آن را اداره می‌کند. این زورخانه به دلیل فرسودگی شرایط مناسبی نداشت تا آنکه پس از دو سال تعطیلی سراسر احیاشده است تا زورخانه‌ای که زمانی بزرگانی مانند جهان‌پهلوان تختی در آن رفت‌وآمد داشتند بتواند به زندگی خود ادامه دهد.

زورخانه قائم که در میدان سرآسیاب دولاب، خیابان کرمان، کوچه مژده کار واقع‌شده، یکی دیگر از زورخانه‌های قدیمی پایتخت است که خوشبختانه هنوز سرپاست. البته زورخانه قائم که کم‌وبیش هفتادسال پیشینه دارد، اواخر سال هشتادوهشت به دلیل فرسودگی تخریب‌شده و حالا پس از بازسازی کارش را از سر گرفته. ساعت کار این زورخانه کمی محدود است و درهایش بین ساعت بیست و سی تا بیست‌ودو سی باز می‌شود.

زورخانه هژبر، یک زورخانه قدیمی است ولی به دلیل آنکه چند گاهی ورزشکاران رشته‌های دیگر در آنجا تمرین می‌کردند، کارکرد زورخانه‌ای خود را از دست داد؛ ولی کم‌کم با افزایش آگاهی بسته به ارزش‌های این ورزش سنتی ایرانی، این زورخانه امروزه تااندازه‌ای به روال پیشین برگشته. اگر سمت سه‌راه آذری باشید و سراغ این زورخانه را بگیرید، به شما نشانی خیابان لقمان را می‌دهند. در این زورخانه، روزهای زوج از ساعت نوزده و جمعه‌ها از ساعت یازده به روی ورزشکاران باستانی باز می‌شود.

زورخانه قصر انتهای خیابان مطهری پس از شریعتی میدان پلیس زورخانه باغ‌موزه قصریکی از زورخانه‌های تازه‌ساخت شهر تهران به شمار می‌رود که در دل زندان تاریخی مارکوف ساخته‌شده است.

زورخانه طلاچی (علی تک‌تک) خیابان ری، دو راه مهندس، کوچه‌یوسف‌آبادی از قدیم‌ترین زورخانه‌ها

مجموعه ورزشی شیرودی خیابان مفتح جنوبی، پایین‌تر از میدان هفت تیر امجدیه سابق ورزشگاه آزادی در بزرگراه تهران – کرج ورزشگاه آزادی، با معیارهای بین‌المللی و برای بازی‌های آسیایی هزار و نهصد و هفتادوچهار با گستره صد و چهل‌ویک هزار متر مربع در مجموعه ورزشی آزادی ساخته شد.

مجتمع ورزشی انقلاب خیابان ولیعصر، بزرگراه نیایش، حدفاصل بزرگراه‌های کردستان و سئول. طراحی و ساخت این ورزشگاه را عبدالعزیز فرمانفرماییان به بر دوش گرفت و در تاریخ بیست‌وشش مهر هزار و سیصد و پنجاه گشایش یافت؛ و در ده شهریور هزار و سیصد و پنجاه‌وسه و هم‌زمان با بازی‌های آسیایی سال هزار و نهصد و هفتادوچهار (میلادی) تهران رسماً بازگشایی شد.

بام تهران- تله‌کابین توچال انتهای خیابان ولنجک و در سه کیلومتری میدان تجریش تله‌کابین توچال با همکاری شرکت فرانسوی پوما و شرکت اتریشی دوپل مایر در سال هزار و سیصد و پنجاه‌وسه آغاز شد و در سال هزار و سیصد و پنجاه‌وهفت اتمام یافت.

 پیست اسکی شمشک بزرگراه بابایی، جاده لشکرک، جاده اوشان فشم، شمشک پیست در پنجاه‌وهفت کیلومتری شمال شرق تهران قرار دارد مهندسین آلمانی معدن پایه‌گذار اسکی در شمشک بودند.

پیست اسکی خور در راه جاده چالوس و در سی کیلومتری شهر کرج در استان البرز و در نزدیکی آب بست امیرکبیر آب بست در کنار روستای تاریخی خور جای دارد. برای رسیدن به این پیست اسکی در بیست‌وسه کیلومتری جاده کرج-چالوس، پیش از ورودی تأسیسات سد امیرکبیر باید مسیر را از راه فرعی به‌سوی خاور پی گرفت و از روستاهای ارنگه و روستای جی گذر کرد.

 پیست اسکی دیزین به فاصله صدوبیست و سه کیلومتر از راه جاده چالوس و هفتادوچهار کیلومتری شهر کرج دیزین مهم‌ترین پیست اسکی ایران و منطقه خاورمیانه است.

پرواز با پاراگلایدر جنت‌آباد شمالی، ایستگاه پروازی شهران، ایستگاه پروازی چنار شرق، ایستگاه شهید عسگری (کوشش-ورداورد)، ایستگاه پروازی عظیمیه.

پارک جنگلی کوهسار شهران شمالی، بلوار کوهسار دارای جای پارک مناسب، پیست موتورسواری و گلایدر، آموزش ساخت بالن و بومرنگ، آلاچیق، منقل‌های تعبیه‌شده، بوفه، زمین‌بازی.

کارتینگ آزادی دهکده المپیک، مجموعه ورزشی آزادی، بَر شرقی ورزیدن آزادی، پارکینگ شماره چهارده همه‌روزه ده تا بیست‌وچهار.

 کارتینگ موزه خودرو کیلومتر یازده جاده مخصوص کرج، خیابان بیست‌وپنج، کنار فروشگاه سپه نخستین کارتینگ سرپوشیده

کارتینگ فراسا راه لشکرک، هفت کیلومتر پس از میدان زربند به سمت فشم، نرسیده به اوشان شروع کار از یازده بامداد.

کارتینگ پرند بزرگراه تهران-ساوه، پس از عوارضی دو پیست کارتینگ بین‌المللی پرند، با هزار و هفتصد و بیست متر طول، بلندترین پیست کارتینگ جهان است.

آفرود دانیال اقدسیه، خیابان شهید سباری (آجودانیه قدیم)، کوچه سیزده شرقی، انتهای کوچه این پیست گستره هزار و دویست متر مربع دارد.

باشگاه موتورسواری صحرائی بَر شمالی بزرگراه بابایی، خروجی شهرک امید.

باشگاه تیراندازی مهام بَر شمالی بزرگراه بابایی، خروجی شهرک امید، پس از خروجی استخر، پیست ماشین‌های کنترلی.

باشگاه تیراندازی سئول بزرگراه کردستان از شمال به جنوب، نبش خیابان ونک، بوستان سئول ساعت بازدید ده تا بیست‌ویک.

صخره‌نوردی اکباتان خیابان صنایع هوایی، روبه روی فاز دو اکباتان، مدیریت تربیت‌بدنی صنایع هواپیمایی، سالن بیست‌ودو بهمن.

قله کلک‌چال تجریش پارک جمشیدیه راه کوهنوردی پناهگاه کلک‌چال از سه‌راه دسترسی دارد: بوستان جمشیدیه، گلابدره و دره وزباد.

باشگاه سنگ‌نوردی داودی کنار لانه جاسوسی خیابان ورزنده ساعت بازدید به‌جز جمعه‌ها یازده‌تا بیست‌ویک

باشگاه سنگ‌نوردی ققنوس خیابان دلاوران خیابان سراج پس از پمپ بنزین کنار کوچه ثقفی مجموعه ورزشی شهدای اوقاف بزرگ‌ترین سالن سنگ‌نوردی خاورمیانه است.

باشگاه پینت بال و لیزرتگ پرواز سعادت‌آباد، میدان کتاب، سه‌راه فرحزاد، زیر پل گلدیسان (یادگار امام) پینت بال لیزری.

پیست اسکیت پارک آب‌وآتش میدان ونک، بزرگراه شهید حقانی، پس از چهارراه جهان کودک، دست راست ساعت بازدید همه‌روزه دوازده‌تا بیست‌وسه.

باشگاه لیزرتک دریای نور بزرگراه رسالت، شهربازی مرکز خرید دنیای نور، طبقه شش همراه با تفنگ‌ها و جلیقه‌های لیزری، بمب، مین، نارنجک.

مراکز علمی تهران

بیشترین جایگاه‌های بنیادی علمی کشور در تهران واقع‌شده در اینجا به شماره اندکی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

دانشگاه تهران دانشگاه دولتی و بزرگ‌ترین مرکز آموزش عالی در ایران است. پیشنهاد نخستین آن توسط اسماعیل سنگ در سال هزار و سیصد و پنج داده شد و پس از انجام پژوهش‌های نخستین توسط عیسی صدیق در سال هزار و سیصد و سیزده ه‍. خ به‌فرمان رضاشاه پهلوی تأسیس شد. دانشگاه تهران هم‌اکنون دارای بیست‌وپنج دانشکده، نه پردیس و یازده مرکز پژوهشی است.

پژوهشگاه رویان که پیش‌تر بانام پژوهشکده رویان شناخته می‌شد، یک مرکز درمانی، پژوهشی آموزشی در بخش پزشکی تولیدمثل، سلول‌های بنیادی و زیست‌فنّاوری در ایران وابسته به جهاد دانشگاهی است.

دانشگاه شهید بهشتی یکی از معتبرترین دانشگاه‌های دولتی ایران است که در منطقه اوین، غرب ولنجک و شرق درکه در شمال غربی شهر تهران واقع‌شده است. دانشگاه شهید بهشتی دارای نوزده دانشکده، سه پردیس و شانزده پژوهشکده و مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی است. این دانشگاه در سال هزار و سیصد و سی‌وهشت بانام دانشگاه ملی ایران به دست علی شیخ‌الاسلام تأسیس شد و تا پیش از سال هزار و سیصد و شصت‌ودو با این نام خوانده می‌شد. علی‌رغم گشایش رسمی در اسفندماه هزار و سیصد و سی‌ونه، پذیرش دانشجو در مهر هزار و سیصد و سی‌ونه و توسط دانشکده‌های معماری و شهرسازی و علوم بانکداری که نخستین دانشکده‌های دانشگاه بودند انجام شد. در خرداد هزار و سیصد و شصت‌ودو ستاد انقلاب فرهنگی با تغییر نام دانشگاه از «دانشگاه ملی ایران» به «دانشگاه شهید بهشتی» موافقت کرد. حوزه علمیه تهران شامل پنجاه‌وسه مدرسه علمیه است. نامدارترین و برجسته‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: مروی، مجتهدی، امام خمینی و دارالسلام.

کتابخانه ملی و باغ کتاب تهران نشانی یک: میدان ونک، بزرگراه حقانی، مسیر غرب به شرق، پس از تقاطع بزرگراه شهید مدرس، خروجی کتابخانه ملی، باغ کتاب تهران. نشانی دو: برگزار شهید کوشش، راه شرق به غرب، پس از خروجی بزرگراه حقانی، خروجی باغ‌موزه دفاع مقدس و باغ کتاب تهران ساعت بازدید همه‌روزه ده تا بیست‌ودو.

 هیومن پارک و دکترلند خیابان نیاوران، ابتدای خیابان دارآباد، پس از آجودانیه، انتهای خیابان موزه زمینه پارک بدن انسان ساعت بازدید همه‌روزه ده تا بیست‌ویک

 نمایشگاه هوایی تهران بزرگراه کرج روبروی پارک ارم ساعت بازدید همه‌روزه هشت‌تا پانزده

کتابخانه ملی (مرکز اسناد) شهید حقانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران مؤسسه‌ای آموزشی، پژوهشی، علمی و خدماتی است که بنیاد نامه آن به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است و ریاست کل آن با رئیس‌جمهور ایران است.

گنبد مینا راه یک: میدان ونک بزرگراه حقانی به‌سوی شرق پس از چهارراه جهان کودک انتها خیابان فرعی شهیدی بوستان نوروز علمی راه دو: بزرگراه مدرس جنوبی میدان آرژانتین بلوار آفریقا پس از ساختمان راه‌آهن ورودی شهر گل

مرکز علوم نجوم و ستاره‌شناسی تجریش، خیابان دزاشیب، خیابان عمار، کوچه صالحی شانزده/ شماره بیست‌ودو.

آسمان‌نما پارک اب و آتش ساعت بازدید نه تا شانزده.

باغ علم نوجوان نشانی یک: برگزار شهید کوشش، راه شرق به غرب، پس از خروجی بزرگراه حقانی، خروجی باغ کتاب تهران طبقه یک. نشانی دو: مترو حقانی، ده دقیقه پیاد هروی از میان.

باغ‌موزه دفاع مقدس، پس از پل، باغ کتاب تهران طبقه یک.

بزرگ‌ترین شهربازی علمی کشورکارباز یا برج میلاد، طبقه منفی شهر مشاغل کودکان، استفاده از غرفه های بازی.

مراکز خرید مهم تهران

بازار بزرگ تهران هسته کانونی تجارت و خرید تهران است که در مرکز شهر تهران در منطقه دوازده شهری تهران. این بازار در میان خیابان‌های مولوی در جنوب، مصطفی خمینی (سیروس سابق) در شرق، پانزده خرداد (بوزرجمهری سابق) در شمال و خیام در غرب قرارگرفته است. در تقاطع این خیابان‌ها میدان محمدیه، چهارراه مولوی و چهارراه سیروس قرارگرفته‌اند. میدان پانزده خرداد در بیرون از چارچوب بازار و سبزه‌میدان در محدوده بازار قرارگرفته است. از گذر های اصلی درون بازار می‌توان از گذر لوطی صالح نام برد. مرکز خرید ونک خیابان ونک، بازارچه لاله خیابان فاطمی، روبروی پارک لاله، مرکز خرید نصر کوی نصر (گیشا)، نرسیده به جلال آل احمد. شانزلیزه تقاطع ولیعصر و جمهوری، پاساژ میلاد قائم (شانزه لیزه) لباس مجلسی، بورس کت‌شلوار باب همایون بَر جنوبی میدان امام خمینی، خیابان باب همایون قدیمی‌ترین مرکز فروش کت‌وشلوار، مرکز خرید اندیشه سیدخندان، سهروردی شمالی، میدان پالیزی، کوچه برلن خیابان جمهوری، پاساژ قائم تجریش هر طبقه از آن به یک یا دو صنف همانند اختصاص دارد، مرکز خرید تیراژه اشرفی اصفهانی نرسیده به بزرگراه کوشش، مرکز خرید بوستان میدان پونک بزرگراه اشرفی اصفهانی، بلوار میرزا بابایی، مرکز خرید کورش بزرگراه شهید ستاری، خیابان پیامبر مرکزی، شماره پنجاه‌وهفت، مرکز خرید هایلند میدان آرژانتین، ابتدای خیابان احمد قصیر، شماره، مرکز خرید پالادیوم خیابان مقدس اردبیلی (زعفرانیه)، پس از میدان الف، کنار کوچه عروضی، مگامال بزرگراه شهید ستاری، شهرک اکباتان، فاز دو، هفت‌تیر محدوده میدان هفت‌تیر مانتو و پالتو با تنوع زیاد، مرکز خرید الماس بلوار ارتش (بَر شمالی بزرگراه امام علی) مینی‌سیتی، خیابان نیروی زمینی، مرکز خرید اسکان ولیعصر - تقاطع بلوار میرداماد برندهای شناخته‌شده در این مرکز دارای نمایندگی رسمی هستند، مرکز خرید سمرقند خیابان جنت اباد جنوبی- نبش تقاطع کبیر زاده، هفت حوض نارمک این بازار از جمله ارزان‌ترین مراکز خرید تهران است، بازارچه سنتی خیابان ستارخان انواع مختلفی از پوشاک، کیف و کفش، لوازم آرایشی و بهداشتی، بازار گل محلاتی پایین‌تر از دادگاه خانواده، مرکز خرید شیری فلکه دو صادقیه - ابتدای خیابان اعتمادیان، مرکز خرید تندیس میدان تجریش - ابتدای خیابان جعفری برندهای نامدار خارجی و داخلی، مرکز خرید میرداماد خیابان میرداماد - بین شریعتی و محسنی – ابتدای خیابان رودبار، بازار گل و گیاه غرب تهران انتهای بزرگراه ستاری شمال، دومین خروجی دوربرگردان، کنار پمپ بنزین، مجتمع تجاری و پارکینگ طبقاتی خلیج‌فارس (امین حضور) سه‌راه امین حضور- نرسیده به چهارراه سرچشمه لوازم‌خانگی برقی مانند یخچال و فریزر، تلویزیون، ماکروفر و مرکز تجاری برج مینا فلکه دو صادقیه - ابتدای آیت ا... کاشانی- کنار بیمارستان ابن‌سینا، مجتمع تجاری میلاد نور شهرک قدس- (شهرک غرب)-میدان صنعت – بلوارنور فرحزادی، بازار بزرگ سنتی ستارخان فاز یک خیابان ستارخان - زیر پل یادگار امام، بَر شمالی بازار بزرگ سنتی ستارخان فاز یک، مجتمع تجاری گل‌ها خیابان ستارخان - زیر پل یادگار امام بازار سنتی ستارخان تقاطع خیابان شهید صحرایی در محدوده بازار سنتی ستارخان در سال هزار و سیصد و هشتادوهفت راه‌اندازی گردیده است، مرکز خرید برج نگار خیابان ولیعصر بالاتر از میدان ونک بیشتر واحدهای آن به برندهای نامدار اختصاص‌یافته‌اند. مرکز خرید سامان فلکه دو صادقیه بَر جنوب غربی میدان انواع پوشاک زنانه و مردانه، عطر و ادکلن، شال و روسری، تزئینات و مجتمع تجاری سئول خیابان ملاصدرا خیابان شیخ بهایی شمالی میدان شیخ بهایی احسانی، فروشگاه هایلند میدان آرژانتین، ابتدای خیابان بخارست، ابتدای خیابان احمد قصیر، شماره پنجاه و یک مرکز فروش عطر و ادکلن اصل، بازار دو نازی‌آباد، خیابان بازار دو، مرکز خرید پوشاک اسلامی ایرانی گل یاسمیدان المپیک، شهرک راه‌آهن، بلوار کوهک، روبروی پمپ گاز، مرکز خرید خورشید سه‌راه افسریه، نبش بلوار امام رضا، مرکز تجاری کوه نور فرمانیه، خیابان شهید لواسانی (فرمانیه)، تقاطع پاشا ظهری (کامرانیه)، بَر جنوب شرقی تقاطع، بازار صفویه خیابان ولیعصر، روبروی پارک ملت، بازار رایانه رضا چهارراه ولیعصر، بازار پایتخت ابتدای خیابان میرداماد، مرکز خرید زیتون بزرگراه بعثت، شهرک شهید، مرکز تجاری ایران‌زمین شهرک غرب (قدس) خیابان ایران زمین روبروی خیابان مهستان، پاساژ بزرگ اطمینان میدان بسیج ابتدای بلوار امام رضا - نرسیده به میدان آقانور، مجتمع تجاری شهرک غرب - خیابان ایران زمین - ابتدای خیابان گلستان، مجتمع تجاری زمرد پایین‌تر از میدان خراسان - نبش سه‌راه تیر دوقلو آرایشی پوشاک، بازارچه کودک گاندی خیابان گاندی، روبروی نه ارائه اجناس ترک و خارجی، پاساژ فردوسی جمهوری چهارراه استانبول، مجتمع تجاری اداری برج گلدیس ر بَر جنوب شرقی فلکه دو صادقیه این مجتمع در سه طبقه تجاری و ده طبقه اداری، دارای سیصد و سی واحدتجاری و حدود دویست و بیست واحد اداری است، فروشگاه بزرگ ایرانیان امام‌زاده حسن، امین الملک، بازار بزرگ ولیعصر خ پانزده خرداد بازار آهنگران بازارکلانتری. پاساژ. جهان. دران بزرگ‌ترین مرکز تولید و پخش جین در ایران، بازار رضا پانزده خرداد کنار بازار تهران، پاساژ علاءالدین خیابان جمهوری نرسیده به حافظ مرکز فروش گوشی همراه، بازار گوشی همراه مدرن تهران خیابان حافظ جنوبی، چهارراه عزیز خان مرکز فروش، بورس چینی آلات، کریستال، بلورجات و ظروف شوش- بازار بزرگ، حاجب الدوله، بازار عبدل‌آباد بزرگراه نواب، بزرگراه جوانه، عبدل‌آباد

غذاهای تهران

• سر گنجشکی

مواد اولیه:

• گوشت چرخ‌کرده: دویست و پنجاه گرم
• پیاز: دو عدد متوسط
• سیب‌زمینی: دو عدد متوسط
• مرزه و ترخون: یک قاشق غذاخوری پُر
• رب گوجه‌فرنگی: یک تا دو قاشق غذاخوری
• نمک و فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
• روغن: به مقدار لازم

روش آماده کردن:

یک عدد پیاز را نگینی خردکرده سپس با اندکی روغن سرخ می‌کنیم. پس از سرخ شدن یک قاشق چای‌خوری زردچوبه و دو قاشق رب گوجه‌فرنگی را تفت‌داده و سه تا چهار لیوان آب اضافه کرده می‌گذاریم بجوش رسد. سپس گوشت چرخ شده را با یک عدد پیاز متوسط با رنده درشت رنده کرده و بانمک و یک قاشق غذاخوری از مرزه و ترخون خشک و یک قاشق چای‌خوری زردچوبه و نمک و فلفل خوب ورز می‌دهیم. این مواد را بدون مرزه و ترخون هم می توان تهیه کرد. به این صورت که مرزه و ترخون حذف شود و فقط با یک عدد پیاز متوسط با نمک و فلفل خوب وزر داده و بقیه مراحل را انجام می‌دهیم. از مواد گوشتی به‌اندازه یک فندق درشت برداشته در دست گرد کرده و در سس پیاز داغ و رب گوجه میندازیم. وقتی تمام کوفته‌ریزه‌ها که همان سر گنجشکی‌ها است به اتمام رسید سیب‌زمینی‌ها را پوست گرفته و به اندازه یک بندانگشت چهارگوش خردکرده و به سر گنجشکی‌ها افزایش می‌کنیم و می‌گذاریم تا سیب‌زمینی‌ها پخته شوند. پس از پخت سیب‌زمینی سر گنجشکی خوشمزه را در ظرف مورد علاقه ریخته و با نان تازه و سبزی‌خوردن یا پیازچه نوش جان‌کنید. از مقداری آب‌لیمو تازه یا پرک‌های داخل لیموعمانی در پایان پخت سر گنجشکی می‌توان افزایش کرد.

• دمی بلغور جو

دمی بلغور جو یکی از خوراک‌های محلی استان تهران است. این خوراک مربوط به منطقه لواسان است که در آن از گونه‌ای سبزی محلی به نام تبله نیز استفاده می‌شود.

مواد اولیه:

• بلغور جو: دویست گرم
• لوبیا قرمز، لوبیاچیتی و نخود: رویهمرفته صد و پنجاه گرم
• آب: یک لیتر
• عدس: هفتاد گرم
• سبزی (تره، جعفری، گشنیز، اسفناج): سیصد گرم
• نمک، فلفل، زردچوبه و دارچین: به میزان لازم
• پیاز داغ: دو قاشق سوپ‌خوری
• نعنا: یک قاشق سوپ‌خوری
• برنج: صد گرم
• ماست چکیده: برای آذین به میزان لازم

روش آماده کردن:

بلغور و بنشن را به‌جز عدس، از شب پیش در آب بخیسانید. آنگاه در آبکش بریزید تا آب اضافی‌اش گرفته شود. حالا یک لیتر آب به آن بیفزایید و روی اجاق قرار دهید. آب که جوش آمد، شعله را آرام کنید و پس از یک ساعت عدس را همراه با سبزی شسته و خردکرده اضافه نمایید و صبر کنید تا بنشن بپزد. سپس ادویه، پیاز داغ و نعنا داغ را بیفزایید هنگامی‌که آب غذا کشیده شد، برنج شسته و خیس‌خورده را اضافه کنید و آهسته هم بزنید تا همه آب آن جذب شود. حالا صبر کنید تا برنج به‌درستی مغزپخت شود آنگاه دمی را در ظرف بکشید و با ماست چکیده تزئین نمایید.

• دم‌پختک با گوشت چرخ‌کرده

مواد اولیه:

• برنج: برای دو نفر
• لپه باقلا: صد گرم
• گوشت چرخ‌کرده: دویست و پنجاه گرم
• پیاز سرخ‌کرده: چهار قاشق غذاخوری
• رب گوجه: سه قاشق غذاخوری
• زعفران، نمک، فلفل و زردچوبه: به‌اندازه لازم

روش آماده کردن:

لپه باقلا رو با اندکی آب جوش می‌خیسانیم و پس از بیست دقیقه با اندکی آب جوش می‌پزیم گونه‌ای که له نشود. برنج رو هم می‌خیسانیم و سپس در آب جوش یک قاشق رب گوجه ریخته و خوب هم می‌زنیم تا رب گوجه تو آب حل شود. سپس برنج را در آن می‌ریزیم و با توجه به نوع برنج آبکش می‌کنیم (بیشتر برای پلو مخلوط برنج رو کمی خشک‌تر برمی‌داریم). گوشت چرخ‌کرده را با پیاز سرخ‌شده کمی تفت می‌دهیم و لپه باقلا را هم اضافه می‌کنیم. رب گوجه را اضافه کرده و خوب هم می‌زنیم گونه‌ای که لپه باقلا له نشود. پس‌ازاینکه احساس کردیم رب گوجه خوب تفت خورده، برنج آبکش شده را هم اضافه می‌کنیم و خوب هم می‌زنیم. فقط فراموش نکنید که اندکی برنج ساده برای ته‌دیگ کنار بگذارید. کف قابلمه مقدار کمی آب، روغن و زعفران می‌ریزیم و بعد برنج ساده (سیب‌زمینی حلقه شده) را قرار می‌دهیم و پس‌ازآن هم برنج مخلوط را اضافه می‌کنیم. پس‌ازاینکه برنج بخار کرد مابقی زعفران آب کرده را می‌ریزیم روی برنج و شعله را کم می‌کنیم تا برنج دم بکشد.

نکته: استفاده از رب و گوشت چرخ‌کرده اختیاری است و می‌توان از زردچوبه به‌جای رب استفاده کرد.

 

• اشکنه اسفناج

مواد اولیه:

 

• تخم‌مرغ: چهار عدد
• سیب‌زمینی: دو عدد
• پیاز داغ: دو قاشق غذاخوری
• آرد: یک قاشق غذاخوری
• اسفناج: ریزریز شده یک لیوان
• آب سماق: به مقدار لازم
• نمک، فلفل و زردچوبه: به مقدار لازم
• آب: پنج استکان

روش آماده کردن: پیاز داغ که درست شد آرد، اسفناج، فلفل و زردچوبه را ریخته و پس از چند ثانیه آب را اضافه کنید. جوش که آمد سیب‌زمینی را بریزید تا نیم پز شود. دو تا از تخم‌مرغ‌ها را هم زده و بانمک بریزید، پس از دو تا سه دقیقه جوش، باقی تخم‌مرغ‌ها را درسته و به‌آرامی در ظرف بیاندازید تا بپزند. در پایان آب سماق را اضافه کنید.

• آش شله‌قلمکار

مواد اولیه:

• گوشت قرمز: پانصد گرم
• گندم: یک لیوان
• عدس: دو لیوان
• نخود: یک لیوان
• لوبیاچیتی: یک لیوان
• برنج: یک لیوان
• سبزی آش: یک کیلوگرم
• ترخون: پنج قاشق غذاخوری
• پیاز: پنج عدد
• کشک و نعنا: اندکی

روش آماده کردن:

 از شب قبل گندم، عدس، نخود و لوبیا را خیس دهید (در این مدت آب بنشن را چند بار تعویض کنید تا نفخ بنشن از میان برود). پیازها را خلالی خردکنید و با اندکی روغن تفت دهید تا نرم شود سپس کنار بگذارید. گندم را درون قابلمه‌ای بریزید و چند لیوان آب اضافه کنید و بگذارید اندازه دو ساعت بپزد تا نرم شود. نخود و لوبیا را نیز داخل قابلمه دیگری بریزید و چند لیوان آب اضافه کنید و روی حرارت قرار دهید تا بپزند و نرم شوند. گوشت را خردکنید و همراه با یک پیاز، چند حبه سیر و چند لیوان اب داخل قابلمه‌ای بریزید و یک ساعت روی حرارت متوسط قرار دهید تا بپزد و نرم شود (می‌توانید اندکی چربی هم به گوشت اضافه کنید تا آش خوشمزه‌تر شود)؛ پس از پخت گوشت را ریش‌ریش کنید و آب‌گوشت را یکنواخت کنید و برای آش کنار بگذارید؛ و برنج را داخل قابلمه‌ای بریزید و روی حرارت قرار دهید تا بپزند و نرم شوند. سبزی آش را ساطوری کنید (ریز خردکنید) و همراه با ترخون به مواد اضافه نمایید و پس از سی دقیقه گندم و نخود و لوبیای پخته، نصف پیاز داغ، گوشت ریش‌ریش شده، آب‌گوشت، نمک و فلفل سیاه را به آن اضافه نمایید. به مقدار لازم آب جوش اضافه کنید (آن‌قدر آب اضافه کنید که بتوانید مواد را به‌راحتی هم بزنید) سپس حرارت را آرام کنید و در قابلمه را ببندید و نزدیک دو – سه ساعت اجازه دهید اش جا بیفتد. آش را در ظرف بکشید و همراه با پیاز داغ و نعنا داغ و کشک تزیین و سرو کنید (می‌توانید چند قاشق کشک با آش مخلوط‌کنید).

نکته ها:

این آش بسیار خوشمزه گزینه‌ای مناسب برای سفره‌های افطار و نذری است. هرچه پیاز داغ آش بیشتر باشد آش خوشمزه‌تر می‌شود. سبزی آش شله‌قلمکار آمیخته برابر از جعفری، اسفناج، گشنیز، شوید، نعناع، ریحان و مرزه است.

• ته‌چین فیروزکوه

مواد اولیه:

• برنج: چهار پیمانه
• سبزی پلویی: پانصد گرم
• گوشت گوسفندی سردست: دویست و پنجاه گرم
• چغندر: یک تا دو عدد
• هویج: دو عدد
• قیسی زردآلو: نیم پیمانه
• پیاز: یک عدد
• گَردِ لیمو: دو قاشق غذاخوری
• روغن، نمک، فلفل و زردچوبه: به میزان لازم

شیوه آماده کردن:

گوشت را شسته و در صورت دلخواه به صورت یک‌تکه یا خردشده درمی‌آوریم. پیاز را خردکرده و گوشت را به آن اضافه می‌کنیم و تفت می‌دهیم. فلفل و زردچوبه را به گوشت افزوده و به‌اندازه دو لیوان آب به آن اضافه کرده و می‌گذاریم پس از جوش آمدن با حرارت ملایم نیم پز شود. برنج را خیس کرده و آبکش می‌کنیم. چغندر را پوست گرفته، حلقه‌حلقه برش می‌دهیم. هویج را هم به شکل مورب برش می‌زنیم. قیسی را شسته و خیس می‌کنیم. اندکی روغن کف قابلمه ریخته، به‌اندازه یک کفگیر روی آن برنج می‌ریزیم. گوشت نیم پز را قرار داده، روی آن گرد لیمو می‌پاشیم.

 چغندر و هویج را روی گوشت قرار می‌دهیم، سپس یک‌لایه سبزی و یک‌لایه برنج می‌ریزیم تا موادمان به‌صورت لایه‌ای درون قابلمه ریخته شود. قیسی‌ها را درون کمی روغن تفت‌داده، روی برنج می‌ریزیم و به‌اندازه دو تا سه قاشق روغن روی برنج ریخته و آن را دم می‌کنیم.

• والک پلو

والک یک گیاه کوهی است که معروفترین غذایی که با آن درست می‌کنند والک پلو است و بسیار خوشمزه است.

مواد اولیه:

• والک: پانصد گرم
• برنج: چهار پیمانه
• روغن: سه تا چهار قاشق سوپخوری
• نمک: به میزان لازم
• ساقه سیر تازه: دو شاخه

 

 

خوراک خوری های تهران

در تهران کافه‌ها سفره‌خانه‌ها و فست فود های بسیاری وجود دارد که به برخی از شناخته‌شده‌ترین‌ها اشاره می‌کنیم.

کافه نادری خیابان جمهوری-پایین‌تر از چهارراه استانبول-بین خیابان سی تیر و چهارراه استانبول-شماره پانصد و بیست‌وچهار کافه نادری را می‌توان قدیمی‌ترین کافه تهران نامید که در سال هزار و سیصد و شش به دست خاچیک مادیکیانس ارمنی احداث و به دلیل واقع شدن درهزار و سیصد و شش توسط خاچیک مادیکیانس ارمنی احداث و به دلیل واقع شدن در خیابان نادری به کافه نادری شهرت یافته است. در طبقه دو این کافه هتل نادری قرار دارد که در زمان خود دومین هتل تهران محسوب می‌شد. این کافه از گذشته جایگاه روشن فکران نویسندگان و افراد نامدار پایتخت بوده است. کافه ویکولو جردن شمالی مجتمع الهیه کافه‌ای به شیوِه اروپای قدیمکافه ایوان منوچهری مرکز خرید مرجان مشرف‌به عمارت مشیرالدوله. کافه خانه فرهنگ و هنر واژه خیابان انقلاب، بین وصال و قدس، کوچه اسکو، شماره سیزده. کافه رومنس خیابان فردوسی، نرسیده به میدان فردوسی، کوچه ضرابی، شماره چهار کافه دیاموند خیابان انقلاب، خیابان نجات الهی، خیابان فلاح‌پور، شماره سی‌وسه کافه‌رستوران ری را خیابان حافظ، خیابان نوفل‌لوشاتو، نرسیده به سفارت فرانسه، کوچه لولاگر، شماره پنج کافه آپ آرت مان کریم‌خان خیابان ایرانشهر... لیو کافه پونک، بلوار همیلا، چهارباغ به سمت شمال پس از میدان، درب شمالی مجموعه باغ صبا. کافه ویونا کوچه دشتستان سه پاسداران. کافه وانیل لواسان خیابان صحرای ناران. رستوران نون و نمک میدان بهارستان، خیابان مصطفی خمینی، پایین‌تر از چهارراه سرچشمه، کوچه نصراللهی، کوچه جاویدی، شماره سفره‌خانه سنتی باغ صبا شریعتی روبروی ملک سفره‌خانه سنتی خیام خیابان خیام، خیابان کربلایی، روبروی امامزاده سید نصرالدین، شماره ششصد و یک پیشینه بنا دویست و بیست سال موقوفه منیر السلطنه همسر ناصرالدین‌شاه پیشنهادی برای گردشگرهای خارجی سفره‌خانه سنتی آقابزرگ میدان ولیعصر، بلوار کشاورز، نرسیده به خیابان فلسطین، شماره دو رستوران شبستان خیابان ویلا یا استاد نجات الهی با موسیقی زنده سفره‌خانه سنتی هزار و یک‌شب فلکه دو صادقیه، ابتدای بلوار آیت الله کاشانی، بوستان یک، گلستان یک، شماره دوازده. رستوران گیاهی در پارک هنرمندان واقع در خیابان ایرانشهر رستوران رفتاری خیابان وحدت اسلامی رستوران‌های مسلم خیابان پانزده خرداد، نبش سبزه‌میدان، کوچه حج رحیم خان شماره چهار سفره‌خانه بابا قدرت تهران پاسداران، میدان هروی، خیابان وفا منش، نبش کوچه شمس رستوران دارچین خیابان ولیعصر، بین مطهری و بهشتی، کوچه ناهید، شماره شصت‌وهشت، پشت هتل بزرگ تهران رستوران عمو هوشنگ نیاوران، نرسیده به کاخ، کنار کوچه عبداللهی رستوران زرچ عباس‌آباد، مهناز، صابونچی، شماره اسکالپ گوشت و بیف استروگانف رستوران سنتی عالی‌قاپو ونک، خیابان حقانی، خیابان گاندی جنوبی، بین کوچه‌های بیست‌وسه و بیست‌وپنج، شماره پنجاه‌وپنج دیزی شناخته‌شده رستوران نایب ساعی خیابان ولیعصر، پایین‌تر از پارک ساعی، شماره هزار و سی کبابی رضا لقمه (جمهوری) خیابان جمهوری، خیابان میرزا کوچک خان رستوران گیلانه (جردن) بلوار آفریقا، جردن، بلوار صبا، پاساژ مدیترانه بهترین رستوران گیلکی تهران رستوران شب‌های کره (صادقیه) فلکه دو صادقیه، بزرگراه جناح جنوبی، خیابان طاهریان، خیابان ولیعصر، نبش اعتمادیان فست فود کره‌ای رستوران چارمیز خیابان حافظ، نرسیده به خیابان انقلاب، کوچه البرز، شماره (گیاهی - ایتالیایی) رستوران ایتالیایی بلامونیکا وزرا، نبش یازده، شماره رستوران شاندیز تهران خیابان جردن، بلوار صبا، شماره سعادت‌آباد، بلوار دریا، روبروی خیابان صراف‌ها رستوران کازیوه رامشه، طبقه فوقانی بانک سامان (رستوران کردی) رستوران تماشا شهرک غرب، میلاد نور، طبقه غذای هندی، مکزیکی، فرنگی، ایتالیایی رستوران دالون دراز خیابان کارگر شمالی، امیرآباد، روبروی بیمارستان قلب. رستوران تاج محل (هندی) شیخ بهائی جنوبی، شماره. رستوران نایب (سعادت‌آباد) سعادت‌آباد، میدان کاج، مرکز تجاری ابریشم، طبقه سه. رستوران ایتالیایی روکو (جردن) جردن، خیابان ظفر، نرسیده به ولیعصر، لابی برج ابن‌سینا. رستوران ته‌دیگ (شعبه پارک‌وی) ولیعصر نرسیده به پارک‌وی بالاتر از کوچه مهری بازارچه ایران طبقه یک. رستوران خانجون ونک، خیابان خدامی، خیابان آفتاب، مرکز خرید آفتاب غذای شمالی. رستوران ترنجستان (برگامو) شریعتی، نرسیده به پل رومی. غذاخوری عمو نادر خیابان پانزده خرداد، بین پل ابوسعید و پانزده خرداد، پاساژ حمیدین. رستوران دریایی نگین فلکه دو صادقیه، بلوار آیت الله کاشانی، تقاطع جنت آبادجنوبی، نبش خیابان نیرو رستوران شهرزاد بزرگراه تهران کرج، پس از بزرگراه آزادگان، ورودی شهرک. گلستان، برج طوبی، طبقه پنج شمالی. رستوران اژدهایچینیشهرک غرب، بلوار فرحزادی، تقاطع دریا، بلوار نورانی، شماره پنجاه. رستوران ایتالیایی مورانو (پاسداران) خیابان پاسداران، بالاتر از برج سفید، بوستان هفت. رستوران لبنانی فتوشخیابان فرمانیه غربی، خیابان لواسانی، بین سه‌راه وطن پور و خیابان آقایی. رستوران نایب (زعفرانیه) ولیعصر، نرسیده به میدان تجریش، ایستگاه پسیان، مجموعه رستوران های آراکس بلوار فردوس غرب، خیابان بهار شمال، خیابان ارکیده، شماره سه ژیرو ویرا برای نخستین بار در ایران (فینگرفود). رستوران چیل جردن، خیابان مهیار، شماره پنج برگرهای نیویورکی و ساندویچ‌های کالیفرنیایی و خوراک‌های دریایی شناخته‌شده رستوران هندی مهاراجه خیابان ولیعصر، نرسیده به چهارراه طالقانی، کوچه رحیم زاده، هتل جهان. رستوران بنه (گیلکی) سهروردی شمالی، آپادانا، شماره نودوهشت. رستوران ژاپنی کاتسو (پالادیوم) پس از میدان الف، کنار کوچه عروضی، مرکز خرید پالادیوم، طبقه سه، واحد ده. رستوران محسن (پاسداران) پاسداران، خیابان ناطق نوری (زمرد)، کوچه همایون شماره نوزده آلبالوپلو شناخته‌شده. رستوران ترکیه‌ای اوا سعادت‌آباد، سرو غربی، کنار بانک پاسارگاد، رستوران خوراک‌های ترک اوا. رستوران گیلک ونک، خیابان ملاصدرا، خیابان شیراز شمالی، کوچه زاینده‌رود، مجتمع پارک پرنس، واحد تجاری پانزده یکی از پنج رستوران برتر تهران. چلوکباب رفتاری (منیریه) خیابان وحدت اسلامی، نرسیده به میدان وحدت اسلامی رستوران سنتی دف مطهری، نرسیده به سهروردی، ابتدای سلیمان خاطر، امیر اتابک. رستوران ایتالیایی مورانو (یوسف‌آباد) یوسف‌آباد، بالاتر از میدان کلانتری، نبش کوچه پنجاه‌وپنج. رستوران آسیایی واسابی بزرگراه کردستان، شصت‌وچهار غربی، ساختمان‌های آ.اس.پ، واحد. رستوران شانلی بلوار مرزداران، نبش خیابان ناهید، ساختمان صدف، طبقه سه. رستوران اجاق باشی فلکه یک تهرانپارس، خیابان گلبرگ، بین زرین و رشید. رستوران گیاهی درخت بانیان شریعتی، پائین تر از دولت، شهید کلاهدوز، نبش کوچه امان پور، شمارهسه. رستوران گیاهی خیابان طالقانی، موسوی شمالی، فرصت، خانه هنرمندان ایران. رستوران زغال چی خیابان شهر آرا، پایین‌تر از اداره گذرنامه، نبش کوچه اکبر زاده (هفت). رستوران ماهی سفید خیابان شریعتی، بالاتر از سیدخندان، نبش کوچه لادن، طبقه بالایی بانک پارسیان، شماره پنجاه‌وسه. رستوران شبستان خیابان استاد نجات اللهی جنوبی (ویلا)، حدفاصل سمیه و طالقانی شماره نود. رستوران سنتی مجموعه کوهستان نیاوران، خیابان یاسر. رستوران مکزیکی پانچو سعادت‌آباد، خیابان مروارید، کوچه پنج، شماره چهل‌وسه مکزیکی. رستوران البرز سهروردی شمالی، بالاتر از چهارراه شهید بهشتی، نبش کوچه نیکو قدم. رستوران گیاهی زمین شهرک غرب، فاز پنج، خیابان سیمای ایران، مجتمع مسکونی پردیسان خوراک‌های گیاهی و سالم. کباب سرای منصور خیابان ولیعصر، بالاتر از شهید بهشتی، کنار پله یک. رستوران سان لیو تیراژه بزرگراه اشرفی اصفهانی، نبش مرکز تیراژه. کباب سرای شمرون میدان تجریش، بَر شمال شرقی میدان. رستوران های راه چوبی ونک، پس از چهارراه جهان کودک، خیابان شهیدی، پارک آب‌وآتش نزدیک پارک اب و اتش. رستوران سنتی هتل بین‌المللی اسپیناس خلیج‌فارس بلوار کشاورز به شیوِه معماری شهر تاریخی یزد همراه بوفه اردور، خوراک‌های اصیل ایرانی، موسیقی سنتی زنده. رستوران سنتی شهربانو شهرک غرب، خیابان دادمان، ابتدای خیابان درختی، روبروی مرکز خرید سپهر، مجتمع خلیج‌فارس. رستوران ترکیه‌ای لانیا عباس‌آباد، خیابان بهشتی، نرسیده به سهروردی شمالی، شماره صد و سی. رستوران احمد بی ستارخان، نرسیده به میدان توحید، نبش کوچه فرشته رستوران ترکیه‌ای با سه شعبه که ستارخان شعبه اصلی است. رستوران شاهی تهران خیابان جردن (نلسون ماندلا)، خیابان یزدان پناه، نبش کوچه دبیر. رستوران موفتار کریم‌خان، نبش خردمند شمالی خوراک‌های دریایی و فرانسوی. رستوران لبنانی بیروت پاسداران، روبه روی گلستان هفت رستوران عربی. کافه‌رستوران مغرب نیاوران، روبروی خیابان جماران، کنار بانک مسکن رستوران مغربی مراکشی. کافه‌رستوران عربی همسا فلکه یک تهرانپارس، خیابان رشید جنوبی، نبش تقاطع. رستوران مراکشی مامونیا ولنجک، خیابان امیرآبادی (بوستان)، بین شانزده و هجده، زیر برج ارغوان. رستوران مدیترانه‌ای پالمیرا خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، شماره سی‌ویک. رستوران عروس لبنان خیابان شهید بهشتی، مابین سهروردی و شریعتی، نبش خیابان داریوش. سفره‌خانه هتل بزرگ تهران خیابان ولیعصر، تقاطع خیابان مطهری، شماره سیصد و نودویک. رستوران هانی (مطهری) خیابان ولیعصر، نبش خیابان استاد مطهری. تهران سوشی بلوار مرزداران. بلوار آریا فر انواع سوشی، نیگیری، اوراماکی، چیراشی سوشی، ساشیمی. رستوران ارکیده (تهران) میدان آرژانتین، نبش خیابان الوند. رستوران سنتی دف مطهری، نرسیده به سهروردی، ابتدای سلیمان خاطر، امیر اتابک. رستوران گردان برج سفید پاسداران، روبروی بوستان شش، هتل برج سفید. رستوران جنارو (ژوانی سابق) بلوار مرزداران، نبش ناهید، طبقه بالایی آجیل تواضع ایتالیایی پنج شعبه در تهران دارد. رستوران ایتالیایی ژیکاسه تهرانپارس تهرانپارس، خیابان امیری طائمه (گلبرگ شرقی)، بین خیابان رشید و بزرگراه باقری، نبش خیابان ملکی صد و یازده. رستوران بنه (گیلکی) سهروردی شمالی، آپادانا، شماره نودوهشت. رستوران خانجون ونک، خیابان خدامی، خیابان آفتاب، مرکز خرید آفتاب رستوران گردان برج میلاد برج میلاد تا 10:30 صبحانه سرو میکند همه‌روزه از ساعت 12:30 تا 15:30 ناهار سرو می‌شود شام هر شب از ساعت 20 تا 23 به‌صورت منو بوفه به همراه موسیقی زنده است. غذا سرای شیراز (قلهک) شعبه مرکزی: بالاتر از سیدخندان ابتدای خیابان خواجه عبدالله شماره صد و چهل‌ونه شعبه سعادت‌آباد: سعادت‌آباد، علامه جنوبی بین خیابان بیست‌وشش و بیست‌وهشت شرقی. رستوران ماتریکس سعادت‌آباد بالاتر از میدان کاج خیابان پنج (نوروزی) شماره 43,1. رستوران نعنا میدان لشکرک، کیلومتر یک جاده فشم (زرد بند). رستوران کنجد خیابان فاطمی، روبروی هتل لاله، مجتمع تجاری لاله. رستوران لندو پاسداران روبروی گلستان هفت شماره سیصد و هفتادوشش بازارچه صد و ده واحد شش عرضه خوراک‌های سیستانی-روزهای شنبه میهمانان در این رستوران یک میان وعده سیستانی مهمان لندو کبابی هیوا تجریش، خیابان دربندی کبابی هیوا در خیابان دربندی بافاصله کمی از میدان تجریش قرار دارد. رستوران دیزی ایرانشهر، خیابان کلانتری، شماره پنجاه‌ودو. رستوران کوهپایه دربند، بالاتر از میدان سربند، میدان کوهپایه یکی از کافه‌رستوران‌های خوش سر و رو و بزرگ دربند است که در سینه کوه و به‌صورت طبقات روی‌هم درهفت طبقه بنا شده است. رستوران اروندرود دو/ شیراز شماره چهار جوجه‌کباب و ماهیچه و سوپ بسیار خوشمزه‌ای دارد. رستوران قجری میدان هفت‌تیر - خیابان کریم‌خان زند – خیابان ایرانشهر شمالی - شماره دویست و هشتاد. دیزی سرای آذری ابتدای خیابان ولیعصر، سمت راه آهن با دیزی‌های شناخته‌شده. آش نیکو صفت میدان انقلاب، ابتدای جمال زاده جنوبی، شماره صد و هفتاد بهترین اش شله قلمکار. آشکده دارچین خیابان ستارخان نرسیده به بهبودی. آش و حلیم سید مهدی و پسران مجیدیه شمالی، شانزده متری دو شمالی (مجیدیه). آش و حلیم سید مهدی و پسران (تجریش) میدان تجریش، ابتدای ورودی امامزاده صالح، کنار بازارچه رضوی، شماره سیی‌وهفت. راسته جیگر فروشی میدان بهمن. طباخی لوکس طلایی تهران پایین‌تر از میدان فردوسی، چهارراه کوشک، نبش خیابان صادق. پیتزا داوود خیابان نوفل‌لوشاتو پس از پل حافظ کوچه لولاگر کوچه‌ای با خانه‌های قرینه نخستین پیتزافروشی تهران. پیتزا پنتری تهران خیابان قائم مقام فراهانی، میدان شعاع، پلاک صد و نه. پیتزا سورن در نجات اللهی نبش ورشو. پیتزا پرپروک سعادت‌آباد، خیابان سرو غربی، خیابان بخشایش، چهارراه شهرداری. ساندویچ فریدون نیلوفر (عشقیار)، پائین تر از میدان نیلوفر، نرسیده به خیابان آپادانا از ساندویچی‌های قدیم تهران فود کورت فود لند شهرک غرب، دادمان شرقی، ساختمان طوبی، طبقچهارار مرکز غذای تهران رستوران پدیده شاندیز شهرک غرب، بلوار فرحزادی، مجتمع اریکه ایرانیان، طبپنجنج. هوم برگر (سئول) خیابان شیخ بهایی، ابتدای خیابان سئول، شمارشصتصت‌ودو همبرگر خانگی. فست فود زیتون تهران ستارخان، پس از فلکه یک صادقیه، خیابان اسدی شمالی، نبش خیاباهفدهفده، شماره پنجاه‌وهشت. فست فود کوک (میرداماد) میرداماد، روبروی مسجد الغدیر پیتزا بدون خمیر. دکان برگر (نیاوران) خیابان نیاوران، روبروی پمپ بنزین، شمدویست و پانزدهنزده. فست فود ایرانویچ تهران (رستوران‌های زنجیره‌ای ایرانویچ) شهرک غرب، بلوار فرحزادی، طچهارچهار، اریکه ایرانیان. شعبه شیراز برگر: بالاتر از سیدخندان ابتدای خیابان خواجه عبدالله شمصد و پنجاهنجاه‌ویک. ویتامینه علی‌بابا خیابان وحدت اسلامی بستنی معجون بستنی نون پیچ میدان توحید، ابتدای خیابان ستارخان، نبش کوچه محمدی نخستین ارائه‌دهنده نان چیمنی مجارستانی. شیرینی سورینت شهرک غرب، خیابان ایران‌زمین، خیابان مهستان، نبش کدو دو... بستنی منصور ونک، ملاصدرا، پس از چهارراه شیراز، شماره نودوسه

 

اماکن تفریحی

• سورتمه دربند خیابان دربند خیابان اسداللهی بوستان گلاب دره بوستان گلاب دره ساعت کار ده تا سی دقیقه بامداد
• پارک ارم کیلومتر چهار بزرگراه تهران - کرج این پارک با گستره‌ای بیش از هفتادودو هکتار بزرگ‌ترین بوستان ایران پس از بوستان ملت مشهد است ساعت کار به‌جز دوشنبه‌ها دوازده‌تا بیست‌ودو
• باغ وحش ارم بزرگراه تهران کرج در نزدیکی ایستگاه چهار متروی اکباتان
• دلفیناریوم برج میلاد بزرگراه شیخ فضل الله نوری، ورودی بزرگراه شهید کوشش، راه ویژه برج میلاد تهران، بَر جنوب غربی برج
• پارک ترافیک مرزداران خیابان پونک، تقاطع بلوار سردار جنگل و میرزا بابائی به‌جز از روزهای پنجشنبه و جمعه در تمام‌روزهای هفته و در دو نوبت روزانه، کار می‌کند
• دهکده آبی پارس کیلومتر بیست‌ودو بزرگراه تهران-کرج رو به روی ایستگاه متروی گرم‌دره، خیابان شهدا روزانه و شبانه آقایان و بانوان جداگانه
• او پارک کناره جنوبی پارک چیتگر ساعت کار ده تا بیست‌وسه تفریحی
• پارک آبی جماران خیابان باهنر (نیاوران)، انتهای خیابان یاسر خیابان جماران، انتهای کوچه. روزانه و شبانه آقایان و بانوان جداگانه آب استخرهای این مجموعه همگی از چشمه‌های جمشیدیه فراهم می‌شود
• پارک آبی آزادگان بزرگراه بسیج، میدان بسیج، سی متری بوعلی، نرسیده به سه‌راه افسریه این پارک آبی روباز بوده فقط در تنها در فصل تابستان فعال است ساعت کاری به‌جز پنجشنبه‌ها هشت‌تا بیست
• پارک آبی اکباتان شهرک اکباتان، فاز سه – پشت بلوک پارک آبی اکباتان ویژه خانم‌هاست. پارک آبی اکباتان با هفت هزار متر بهترین جا برای آفتاب گرفتن است. این پارک آبی دو هزار متر ساحل ماسه‌ای دست‌ساز دارد که حال و هوای سواحل دریا رو برای به وجود آورده.
• پارک آبی ارم کیلومتر چهار بزرگراه تهران- کرج، مجموعه پارک آبی ارم پارک آبی ارم ویژه خانم‌هاست
• جت اسکی فشافویه کیلومتر هجده بزرگراه تهران - قم، خروجی رباط‌کریم ساوه، پنج کیلومتر به سمت حسن‌آباد دارای امکاناتی مانند قایق‌های شاتل و دونات، بنانا و کایاک اسکی روی آب
• سرزمین عجایب اشرفی اصفهانی مرکز خرید تیراژه آخرین طبقه پاساژ تیراژه
• بانجی جامپینگ توچال انتهای خیابان ولنجک، بام تهران، ایستگاه یک واقع در بام تهران
• شهربازی بیلینو بوستان نهج‌البلاغه (بزرگراه یادگار امام) بازی با ماشین‌آلات راه‌سازی
• زیپ‌لاین توچال انتهای خیابان ولنجک، بام تهران، ایستگاه یک طول راه زیپ‌لاین: صد و هفتاد متر-ارتفاع زیپ‌لاین: شصت متر شنبه تا پنجشنبه از ساعت سیزده‌تا نوزده روز جمعه از ساعت دوازده‌تا نوزده
• سافاری وحشت توچال انتهای خیابان ولنجک، بام تهران، ایستگاه یک سافاری وحشت
• دریاچه چیتگر راه شماره یک: کوشش غرب، شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای چیتگر. راه شماره دو: بزرگراه آزادگان شمالی، خروجی شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای خلیج‌فارس.

دریاچه شهدای خلیج‌فارس

• پیست پرواز دریاچه خلیج‌فارس راه شماره یک: کوشش غرب، شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای چیتگر. راه شماره دو: بزرگراه آزادگان شمالی، خروجی شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای خلیج‌فارس. با امکان قایق‌سواری بر روی دریاچه
• پینت بال لیست نشانی باشگاه‌های پینت بال تهران هجده باشگاه پینت بال در شهر تهران
• اسکیت یو دریاچه خلیج‌فارس راه شماره یک: کوشش غرب، شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای چیتگر. راه شماره دو: بزرگراه آزادگان شمالی، خروجی شهید خرازی، خروجی دریاچه شهدای خلیج‌فارس.
• سرزمین شگفت‌انگیز بوستان نهج‌البلاغه میان بزرگراه نیایش، بزرگراه کوشش و غرب بزرگراه یادگار امام سافاری وحشت- پرش در آسمان- قایق پرش در آب- راپل هوائی
• کاربازیا بزرگراه شیخ فضل‌الله نوری، ورودی بزرگراه شهید کوشش، راه ویژه برج میلاد تهران بازی امروز کار فردا: کاربازیا، شهر مشاغل کودکان ویژه کودکان سه تا سیزده سال
• روستای وردیج و واریش انتهای کوشش بلوار پژوهش انتهای شمالی خیابان شهید اردستانی کوهستان ارواح
• آبشار لت مال وردآورد از جاده روستای وردیج و واریش پیش از ورود به راه اصلی و پس از مجتمع معلم پارک نموده و وارد دره می‌شوید. پس از کمی پیاده‌روی به نخستین آبشار می‌رسید که پنج‌متر بلندی دارد. با ادامه راه در دره به آبشار دو خواهید رسید که آن نیز بلندی کمی دارد ولی زیباست. باکمی پیاده‌روی به آبشار اصلی یا لت مال می‌رسید. آبشار لت مال با بلندی نزدیک سی‌وپنج متر به‌صورت پله مانند به پایین می‌ریزد. پیاده‌روی همه گذرگاه در نزدیک به یک ساعت زمان می‌برد
• پارک آبشار بزرگراه کوشش غرب، پس از آزادگان، خروجی آبشار تهران در بلندی‌های شمال غربی پارک جنگلی لتمال کن احداث گردیده است پل طبیعت به بلندی چهل متر و درازای سیصد متر به‌عنوان یک پل سه طبقه گردش و فضای سبز
• پل طبیعت و پل ابریشم بزرگراه حقانی جنوب، روی بزرگراه مدرس در عباس‌آباد تهران است که تنها رهگذران پیاده حق عبور از آن رادارند و خودرویی بر روی آن مشاهده نمی‌شود. این پل بر روی پهنای بزرگراه قرار دارد و به این منظور ساخته‌شده تا یک‌راه ارتباطی میان بوستان‌های طالقانی و آب‌وآتش فراهم آورد. پل ابریشم تهران به درازای نزدیک به دویست متر وظیفه پیوند میان بوستان بنادر و بوستان نوروز در بَر شمال و جنوب بزرگراه کوشش در تپه‌های عباس‌آباد تهران را دارد. طراح لیلا عراقیان متولد سال هزار و سیصد و شصت‌ودو ساعت بازدید: شش صبح تا بیست‌وسه
• پارک جمشیدیه انتهای خیابان شهید باهنر نیاوران انتهای خیابان فیضیه و امیدوار پارک سنگی طراحی پارک جمشیدیه را کامران دیبا بر دوش داشته است. از شمال به کوه کلک‌چال، از پایین‌دست به باغ دولو، از شرق به خیابان جمشیدیه و از غرب به جاده کلک‌چال محدود است. پارک ابوالقاسم فردوسی در کنار این پارک است.
• بوستان ایرانشهر خیابان ایرانشهر قاجار بازمی‌گردد. این باغ در تاریخی باغ هنر مربوط به دوره سابقه آن روزگار بخشی از زمین‌های یکی از شاهزادگان قاجار بوده است و صاحب آن شخصی به نام فیشر، از معماران آلمانی و باغبان‌های فرنگی آن زمان بود. در هنگام وقوع جنگ جهانی دو از این باغ جهت انبار تسلیحات متفقین استفاده می‌شد و به همین دلیل چندین ساختمان با معماری خارجی به منظور نگهداری ملزومات ساخته شد. پس از خروج متفین از ایران این فضا در اختیار نیروهای نظامی ایران قرار گرفت و تا سال هزار و سیصد و هفتادوپنج در اختیار آنان بود. در سال هزار و سیصد و هفتادوپنج شهرداری تهران این مکان را به تملک خود درمی آورد و با تخریب بناهای اضافی و تغییرات در آن، این مکان را به‌صورت وضعیت فعلی (باغ هنر) درمی آورد.
• غار موزه وزیری لواسانات، بلوار امام خمینی، جاده کند علیا و سفلی، دوراهی بوجان، سوی چپ پس از چال ناظران شماره هفتاد و هفت استاد ناصر هوشمند وزیری دارای دکترای افتخاری و نشان درجه‌یک هنر از مجسمه‌سازان برتر ایرانی با هزینه شخصی و بیشتر از اقلام دورریختنی و بازیافتی تندیس‌ها و ساخته‌هایی ایجاد و در غاری دستکند و موزه ا به نمایش گذاشته است
• باغ ایرانی خیابان شیخ بهایی شمالی، بیست‌متری پیروزان، کوچه شهید صابری این بوستان بر پایه الگوی باغ ایرانی طراحی‌شده است.
• پارک آب‌وآتش خیابان آفریقا نرسیده به چهارراه جهان کودک و در انتهای کوچه زوبین بوستان حضرت ابراهیم
• بوستان خرگوش دره روبروی درب اصلی مجموعه ورزشی آزادی و تقاطع آزادراه‌های تهران – کرج و آزادگان این مجموعه بیشتر از درختان کاج و سرو و اقاقیا و زبان‌گنجشک تشکیل‌شده است. این بوستان جزء کمربند سبز تهران محسوب شده و به‌منظور تلطیف هوای تهران احداث گردیده است. بوستان مسافران به گستره دوازده هکتار و با هدف اسکان موقت مسافران و تماشاچیان مسابقات فوتبال در این پارک ساخته و راه‌اندازی شده است
• بوستان نهج‌البلاغه میان بزرگراه نیایش، بزرگراه کوشش و باختر بزرگراه یادگار امام بازی در سرزمین شگفت‌انگیز
• موزه حیات وحش دارآباد میدان نیاوران، خ دارآباد، پس از آجودانیه، خ موزه موزه تاکسیدرمی حیوانات که محل آن‌یکی از کاخ‌های شمس پهلوی بوده که برای میهمانان ساخته‌شده ولی هیچ‌گاه مورد استفاده قرار نگرفت.
• چشمه‌علی و سنگ‌نبشته فتحعلی شاه و دیوار ری در ری کمربندی جنوبی شهرری نام باستانی این چشمه سورین بود ه نام بردار به دودمانی بزرگ در دوره اشکانی و ساسانی است. در جریان ساخت خط شش متروی تهران و عبور از شریان‌های آبی این چشمه هفت‌هزارساله از مرداد سال هزار و سیصد و نودوشش شوربختانه آب این چشمه به‌صورت پی‌درپی قطع می‌شد. این مسئله تا اردیبهشت سال نودوشش اتفاق می‌افتاد که از اردیبهشت‌ماه نودوهفت به‌صورت کامل این چشمه خشک‌شده است. با خروج دستگاه حفاری مترو امکان برگشت آب وجود دارد اتوبان تهران-کرج، خروجی پیکانشهر، شهرک سرو آزاد،
• باغ ملی گیاه‌شناسی خیابان شهید علی گودرزی، بلوار باغ گیاه‌شناسی ملی ایران بزرگ‌ترین باغ گیاه‌شناسی خاورمیانه
• باغ پرندگان خیابان هنگام خیابان سی‌وپنج متری استقلال بلوار کوهستان ساعات بازدید نه تا نوزده
• بوستان شهر خیابان حافظ کنار خیابان بهشت پارک شهر قدیم- نخستین پارک تهران- آکواریوم و موزه صلح- برج کبوتر خانه
• بوستان آزادگان بزرگراه امام علی میدان بسیج، کمربندی آزادگان، پایین دست پارک آبی آزادگان بزرگ‌ترین بوستان شهری ایران از شمال به بزرگراه بعثت و سه‌راه افسریه، از شرق به آبراهه سرخه حصار و پارک پامچال (مشیریه) از جنوب به بزرگراه دولت‌آباد و از غرب به بزرگراه آزادگان و پارک توسکا و شهرک سعیدیه و حمیدیه محدود می‌شود.
• بوستان ولایت میدان بهمن جنوب بزرگراه نواب در محل پیشین فرودگاه قلعه مرغی ساخته‌شده است
• بوستان قیطریه شمال بزرگراه صدر و انتهای خیابان قیطریه بوستان قیطریه درگذشته باغی از آنِ خواهر تنی ناصرالدین‌شاه قاجار بوده و به بازگفت تاریخ میرزا تقی خان امیرکبیر ساختمانی که اکنون محل فرهنگسرا و کتابخانه پارک است و در بَر شمال غربی پارک واقع‌شده است را در آن راه‌اندازی نمود. در آغاز این باغ بافتی جنگلی داشته است.
• بوستان پردیسان شهید کوشش دیرینکده حیات‌وحش
• بوستان گفتگو گیشا انتهای خیابان پیروزی شرقی نگارستان شهر
• میدان مشاهیر ونک بزرگراه حقانی کنار بوستان نوروز قرار است تندیس شصت چهره شاخص کشورمان در این میدان نصب شود
• بوستان ملت ولیعصر روبروی بازار صفویه پارک ملت
• بوستان لاله خیابان کارگر تقاطع بلوار کشاورز منطقه‌ای نظامی بود که برای سوارکاری و رژه مورد استفاده ارتش قرار داشت و باغ جلالیه نامیده می‌شد. طرح آن به‌وسیله طراح شناخته‌شده و دیگر برنامه ریزان پارک سازی و همکاران ایرانی تهیه «ژوفه» فرانسوی گردید پس از انقلاب، در بهمن هزار و سیصد و پنجاه‌وهفت نام این پارک نخست به پارک خسرو گل‌سرخی و سپس به بوستان لاله تغییر یافت.
• بوستان جوانمردان حدفاصل بزرگراه شهید کوشش و شهید حکیم در این پارک پیست دوچرخه‌سواری و چهار کانکس اجاره دوچرخه (دوکانکس رایگان و دو کانکس پولی) برای مراجعین ایجادشده است
• بوستان دانشجو چهارراه ولی عصر تاتر شهر
• بوستان نظامی گنجوی میدان ونک- خیابان شهید عباسپور (توانیر)- خیابان نظامی گنجوی به‌عنوان یکی از بوستان‌های بدون دخانیات شهر تهران است که به منظور توسعه فرهنگ منع استعمال دخانیات به این عنوان نام‌گذاری شده است. به این منظور تابلوهای منع استعمال دخانیات درآن مکان نصب‌شده است و خدمات مشاوره‌ای پیشگیری از استعمال آن در خانه سلامت سرای محله نظامی گنجوی به شهروندان ارائه می‌شود
• بوستان بنادر بزرگراه حقانی - تقاطع بزرگراه مدرس - اراضی عباس‌آباد کنار پارک آب‌وآتش و پل طبیعت-از آن با نام بوستان سفرهای دریایی هم یاد می‌شود، یکی دیگر از پارک‌های مفهومی و زیبای محدوده اراضی عباس‌آباد است که از راه پل طبیعت به پارک طالقانی متصل می‌شود. دوچرخه برقی راپل کالاسکه و انواع رستوران و برج کبوتر دارد.
• اوین درکه بزرگراه چمران خیابان یمن میدان دانشجو انتهای خیابان درکه میدان درکه پناهگاه پلنگ چال در انتهای گذرگاه کوهنوردی با گنجایش هفتاد نفر واقع «اُذغال چال» است -دره کارا- آبشار جوزک- آبشار پلنگ چال- کافه (آب زغال چال) با بیش از چهل سال پیشینه
• باغ خسروشاهی خیابان نیاوران محله جماران کنار بیت امام خمینی
• بوستان نگارستان بهارستان خیابان دانشسرا خیابان شریعتمدار رفیع موزه مکتب کمال‌الملک
• بام تهران بزرگراه چمران شمال خیابان ولنجک به حدفاصل انتهای خیابان ولنجک تا آغاز تله‌کابین توچال گفته می‌شود واقعیت مجازی تله‌کابین توچال- زیپلاین- سورتمه
• پارک بانوان نرگس یافت‌آباد میدان معلم شهید حیدری جنوبی هفده/ خیابان یاسر بَر جنوی غربی بوستان قائم بوستان مادر قائم (عج) به‌جز جمعه‌ها هشت‌تا سی
• پارک جنگلی افرا منطقه نوزده میدان جهاد کیلومتر باغ‌راه، زمین فوتبال، زمین چمن چندمنظوره و زمین‌بازی سه برای کودکان دارد
• آبشار و ییلاق پس قلعه دربند روستای پس قلعه آبشار سوتک در شمال غربی دربند و در نزدیکی دهستان پس قلعه در گذرگاه کوهنوردی شیرپلا و در راستای راهی است که آبشار اوسون واقع‌شده است. دهستان پس قلعه در انتهای منطقه ییلاقی سربند و دربند و در دو کیلومتری شمیران قرار دارد. پسنگ- بند مگس
• بوستان بانوان بَر شمال شرقی بزرگراه رسالت تقاطع بزرگراه حقانی و خیابان شهید کاوه بوستان مادران -یکی از پنج پارک بانوان تهران
• پارک بازیافت محله علی‌آباد بالاتر از بزرگراه آزادگان غرب، بلوار دستواره، خیابان باستانی پور در منطقه شانزده شهرداری تهران برای نخستین بار در این بوستان تندی سهای حیوانات با پسماندهای خشک و زباله‌های دورریختنی ساخته‌شده است بیست‌وپنج کیلومتری شمال شرق تهران و چهار کیلومتری غرب
• ییلاق ایگل اوشان لشکرک به سمت فشم -سه کیلومتر مانده به فشم به سمت لوشان نرسیده به آهار آبشار ایگل- گیلاس وآلبالو عالی
• غار حصار بلندی‌های گرداگرد سولقان از آنجایی که این غار در بلندی قرار دارد، برای بازدید از آن باید از وسایل فنی و ایمنی استفاده کرد. غار حصار به‌صورت اتاقکیِ که گستره کف آن دوازده مترمربع و بلندی‌اش کم‌تر از سه متر است.
• آبشار کبوتر خوان پور ابتهاج خیابان محبی از کنار رودخانه دارآباد در این گذرگاه شما می‌توانید از آبشار غلاک، آبشار چال پونه، آبشار چال مگس، آبشار کبوتر خوان و آبشار دم‌اسبی و چشمه‌های درازش، آب زندگی و چون و… و باغچه خلیل هم دیدن کنید
• دره و آبشار کارا بزرگراه چمران خیابان یمن میدان دانشجو انتهای خیابان درکه میدان درکه درگذر کوهنوردی به‌سوی قله و پناهگاه پلنگ چال -دره کارا جنگل و درختانی با میوه‌های خوشمزه نیز دارد
• غار دستکند بیوک آغا پس از امامزاده داود جاده ده سنگان با دو ساعت پیاده‌روی در مسیر کوه نوردی بیوک تبریزی، پیرمردی هشتادساله است که شصت سال از عمر خود را با قلم و تیشه به کندن 5 غار در کوه‌ها مشغول بوده؛ غارهای دست کندی که هر یک نزدیک به بیست سال زمان برده و سال‌هاست که در سرما و گرما جان پناهی برای کوهنوردان است بزرگ‌ترین آن‌ها آبنیک است که نزدیک به بیست متر مربع (به‌اندازه چهاردیواری یک‌خانه مسکونی) با طاقچه‌ها و سکویی برای نشستن و استراحت است و بیست‌وسه سال کندنش طول کشیده درازای این دره در نزدیک به سه کیلومتر است که در میانه به دودره مجزا
• دره ناصرآباد بزرگراه ازگل، خیابان نخل، بلوار کنگان (گلناز)، بلوار آبادان، خیابان لاوان، انتهای خیابان کوچه نه نقسیم می‌شود. در این دره سه آبشار کوچک فصلی وجود دارد که مناظر زیبایی ایجاد کرده است.
• آبشار جوزک بزرگراه چمران خیابان یمن میدان دانشجو انتهای خیابان درکه میدان درکه درگذر پناهگاه پلنگ چال
• باغچه خلیل دره دارآباد آبشار علمدار چشمه درازلش جنگل رحمان آباد
• آبشار اوسون تجریش میدان دربند حدفاصل پس قلعه و شیرپلا و ایستگاه پنج توچال واقع‌شده هتل زیبای اوسون- دو تا سه ساعت پیاده‌روی
• پارک ساعی ولیعصر بالاتر از شهید بهشتی در سال هزار و سیصد و بیست‌ونه و به کوشش مهندس کریم ساعی، بوستان ساعی به شکل جنگلی بنیان گذاشته شد در پارک ساعی شمار زیادی مجسمه حیوان قرار دارد که با جزییات خوبی ساخته‌شده‌اند. بخش دیگر این پارک، بخش حیات‌وحش و پرندگان است
• باغ خزندگان زیما میدان آرژانتین، خیابان آفریقای جنوبی، پس از ساختمان راه‌آهن، شهر گل (نخستین چراغ چشمک‌زن)، پیش از خروجی کوشش غرب در محوطه شهر گل بوستان نوروز نخستین باغ خزندگان در ایرانِ است که با گستره دویست و بیست‌وپنج مترمربع و با بلندی سقف چهار, دو متر در سازه‌ای گلخانه‌ای باقابلیت فراهم کردن نور طبیعی و مصنوعی، سامانه تهویه مطبوع هوا در همه فصول سال ساعات بازدید: همه‌روزه از ده صبح تا دوازده شب
• پارک جنگلی قوچک جاده لشکرک بالاتر از بزرگراه شهید بابایی بوستان یاس فاطمی
• پارک جنگلی چیتگر آغاز آزادراه تهران کرج دارای پیست دوچرخه‌سواری و امکان اسکیت سواری
• بوستان خرگوش دره روبروی درب اصلی مجموعه ورزشی آزادی و تقاطع آزادراه‌های تهران – کرج و آزادگان این پارک بیشتر باهدف اسکان موقت رهنوردانی که از غرب وارد تهران می‌شوند و یا به سمت غرب کشور از تهران خارج می‌شوند ساخته‌شده است. همچنین این پارک جایگاه مناسبی برای استراحت تماشاگران مسابقات فوتبال است.
• گذر آهار به شکراب پس از ایگل، ییلاق آهار و شکر آب قرار دارد که فاصله شان تا تهران حدود چهل‌وهفت کیلومتر است. می‌توان از راه آسفالته اوشان به آهار رفت. ازآنجا تا آبشارهای شکر آب و ده تنگه هم باید پیاده‌روی کرد، هرکدام نزدیک به دو سه ساعت به درازا می‌کشد، گذر حرکت هموار و ییلاقی است. پس از میدان آهار و پل آهنی، دوراهی در برابر ظاهر می‌شود که راه مستقیم به آبشار شکر آب و سمت راستی به آبشار ده تنگه می‌رسد. دو امام‌زاده به نام های طاهر و زاهد هم دارد که در اطراف آن‌ها استراحتگاه‌های موقتی برپاشده است.
• روستای افجه و دشت هویج در بخش لواسانات- سی کیلومتری شرق تهران گرمابه افجه پیاده‌روی کنار رود قله ساکا در مسیر دشت هویج (پیش‌تر جایگاه کاشتن هویج بوده) دو آبشار پسچویک (پسکوهک) با پانزده متر و موآب با صد و هشتاد متر بلندی قرار دارد که نقش استراحتگاه موقت درگذر دشت را برای گردشگران و کوهنوردان ایفا می‌کند. هویج زیر قله ریزان قرارداد که از روستای افجه حدوداً با دو ساعت پیاده‌روی می‌توان به آن رسید
• آبشار سنگان در نزدیکی روستای سنگان، در فاصله حدود بیست کیلومتری شمال غرب تهران و در دامنه‌های قله پهنه حصار. از میدان کوهسار، جاده سولقان، حدود پانصد متر پس از سولقان، دست چپ خروجی سنگان، در گذر از کنار سنگان پایین، سنگان بالا رد شده، در محلی به نام باغ دره در کنار امامزاده قاسم از نوادگان امام چهار گذر پیاده‌روی آغاز می‌شود. این آبشار، در زمستان با یخ زدن، چهره‌ای بسیار زیبا به خود می‌گیرد
• بوستان پرواز میدان بهرود
• روستای توچال پاکدشت ورامین نزدیک به چهل کیلومتر از جنوب شرق تهران سه‌راه افسریه، پاکدشت، حصار امیر، پس از ده امام مردم توچال به زبان لری (هداوندی) حرف می‌زنند. دارای یک یخچال قدیمی و زاغه طبیعی است. روستا دارای امام‌زاده‌ای خصوصی داخل یک باغ شخصی است که فقط اهالی روستا مجاز به زیارت اش هستند.
• هرانده روستایی به فاصله صد و سی کیلومتری تهران که دسترسی به آن از جاده فیروزکوه و از راه روستایی پس از دالان دو و نرسیده به تونل سه پیاده‌روی کنار رودخانه نمرود-از این روستا به سوی جنوب، در راهی رسید «بورنیک» پاکوب و مشخص حدوداً دوساعته می‌توان به دهنه غار رسید.
• غار و روستای رودافشان پیش از هرانده، در همان راه جاده فیروزکوه، از کنار دهکده سیدآباد، راه روستایی دارد از آبادی تا دهنه غار حدوداً دو ساعت باید پیاده‌روی کرد و داخل غار، شیب تندی دارد
• کمرد سی‌ویک کیلومتر از تهران فاصله دارد. برای رفتن به این روستا باید جاده آبعلی را طی کرد، با عبور از پل رودخانه جاجرود و پیمودن سه کیلومتر به سمت بومهن، راه روستایی آسفالته‌ای در شمال جاده هراز دیده می‌شود که به. روستا کمرد منتهی می‌شود خانه‌های خشتی و گلی آن‌که عمر برخی شان به صدسال می‌رسد روستایی که چهل دختر درآن ناپدیدشده‌اند
• پارک جنگلی سوهانک از میدان نوبنیاد و طی کردن بزرگراه ارتش و راستای راه لشکرک به‌سوی شمال است. در این گذرگاه دو راه خاکی وارد بوستان جنگلی می‌شود. برای دسترسی به تپه‌های شمال سوهانک نیز از درون محله سوهانک به سمت امکانات این پارک کم است در ساعات خلوت روز، در این بوستان و تپه‌های پیرامون آن می‌توان حیواناتی مانند خرگوش و روباه و در مناطق کوهستانی‌تر کبک را مشاهده کرد حیوانات موذی و مار و موش و سگ انتهای خیابان سوهانک پیش رفته و به دوراهی برمی‌خورید و هر دو راه خیابان جهاد بخش و خیابان آسیاب کم‌وبیش به یک مقصد منتهی می‌شوند.

 پارک ملی خجیر تهران گذرگاه دسترسی به خجیر از راه جاده پاسداران به پارچین است. بخشی از جاده تهران به دماوند در نزدیکی منطقه صنعتی کمرد هم از کرانه شمالی خجیر می‌گذرد. خجیر بخشی از منطقه حفاظت‌شده جاجرود محسوب می‌شود که از حدود دویست سال پیش به‌عنوان شکارگاه سلطنتی قرق شده